Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 9
əlavə araşdırma tələb edən qərarı əsasında rəsmi həbs qərarı olmadan davam etdirilməsi həmin maddənin şərtinin pozulması hesab edilməmişdir ( Lamont Fransaya qarşı , § 50). 28. Dö vlət orqanları tərəfindən qeyri-müvafiq və təzadlı şəkildə təfsir edilən müddəalar da Konvensiya çərçivəsində tələb olunan "qanunun keyfiyyəti" standartına ziddir ( Nəsrulloyev Rusiyaya qarşı , § 77;
Jeèius Litvaya qarşı , §§ 53-59). Lakin presedent hüququ mövcud olmadıqda, milli qanunu təfsir etmək Məhkəmənin səlahiyyətinə aid deyil Buna görə də o, milli məhkəmələrin qanunla nəzərdə tutulmuş prosedura uyğun hərəkət etmədiyi barədə qərar qəbul etməyə də də bilər (
, §§ 114-16; Vinterverp Niderlanda qarşı , §§ 48-50). 29. Diplomatik notalar beynəlxalq hüquq mənbələrindən biri olsa da, belə notalar yetərincə dəqiq və pronozlaşdırıla bilən olmadığı halda, onların əsasında ekipajın saxlanması Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 1-ci bəndinə əsasən qanuni deyil. Xüsusən ekipaj üzvlərinin mümkün tutulma və həbsinə konkret istinadın olmaması halında Konvensiyanın 5-ci maddəsinin 1-ci bəndi ilə nəzərdə tutulan hüquqi müəyyənlik və qabaqcadan bilinmə tələbləri pozulur (
[GC], §§ 96-100).
30. Bu
ndan əlavə, hər hansı azadlıqdan məhrum etmə fərdin əsassızlıqdan müdafiə məqsədinə uyğun olmalıdır (bax: başqa qərarlarla yanaşı Vitold Litva və Polşaya qarşı , § 78). 31. 5- ci maddənin 1-ci bəndinə əsasən "əsassızlığın yolverilməzliyi" anlayışı milli qanunvericiliyə uyğunluqla məhdudlaşmır, belə ki, azadlıqdan məhrum etmə milli qanunvericilik çərçivəsində qanuni olsa da, əsassız xarakter daşıya, beləliklə, Konvensiyaya zidd ola bilər (
, § 84;
A. və başqaları Birləşmiş Krallığa qarşı
[GC], § 164). 32. Əsassızlıq anlayışı müəyyən dərəcədə sözügedən həbsin növündən asılı olaraq dəyişir. Məhkəmə bildirmişdir ki, əsassızlıq dövlət orqanları tərəfindən pis niyyət və ya aldatma elementi mövcud olduqda; həbs qərarı və həbsin icrası əslində 5 § 1-ci maddənin müvafiq yarımbəndilə müəyyən edilmiş məhdudiyyətlərin məqsədinə cavab vermədikdə; yol verilən azadlıqdan məhrum etmənin əsasları ilə həbsin yeri və şəraiti arasında heç bir bağlılıq olmadıqda; həbsin əsasları ilə sözügedən həbs arasında proporsionallıq olmadıqda ortaya çıxa bilər (əsas prinsiplərin ətraflı xülasəsi üçün bax: Ceyms, Vels və Li Birləşmiş Krallığa qarşı,
§§ 191-95; Saadi Birləşmiş Krallığa qarşı [GC], §§ 68-74).
33. Mill
i məhkəmələrin müddəti bitmiş, yaxud hüquqi cəhətdən yetərsiz hesab edilən həbs qərarının dəyişdirilməsinə nümayiş etdirdikləri təxirəsalınmazlıq hər hansı şəxsin həbsinin əsassız hesab olunub-olunmayacağının qiymətləndirilməsi üçün əlavə müvafiq elementlərdən biridir ( Mooren Almaniyaya qarşı [GC], § 80). Beləliklə, Məhkəmə (c) yarımbəndi kontekstində hesab edir ki, ilkin həbs qərarının müddətinin bitməsi ilə işin apellyasiya məhkəməsindən daha aşağı instansiyalı məhkəməyə göndərilməsindən sonra yeni, əsaslı qərarın qəbul edilməsi arasında bir aydan az çəkən müddət ərizəçinin həbsinin əsassız hesab edilməsinə zəmin yaratmır (
, §§
46 və 48). Əksinə, işin apellyasiya məhkəməsi tərəfindən daha aşağı instansiya məhkəməsinə ötürülməsi nəticəsində bir ildən çox müddətdə ərizəçi həbs qətimkan tədbirinin əsasları ilə bağlı qeyri-müəyyən vəziyyətdə qalarsa
, eyni zamanda aşağı instansiyalı məhkəmənin həbsi yenidən nəzərdən keçirməsi üçün vaxt
məhdudiyyəti olmazsa, bu halda ərizəçinin həbsi əsassız hesab ediləcək ( Xudoyorov Rusiyaya qarşı , §§ 136-37).
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
10 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 7) Məhkəmə qərarı 34.
Məhkəmə qərarına əsaslanan həbs mahiyyət etibarilə "qanuni"dir. Sonradan daha yüksək instansiya məhkəməsi tərəfindən qeyri-qanuni hesab edilən qərara əsaslanan həbs milli qanunvericili yə əsasən qanuni ola bilər ( Bozano Fransaya qarşı , §
55). Ölkədaxili məhkəmələr həbs prosesində xətaların olduğunu qəbul etdiklərinə baxmayaraq, həbsin qanuniliyi haqqında qərar qəbul etsələr də, həbs "qanunla müəyyən edilmiş qaydaya" uyğun hesab edil ə bilər (
, §§ 55-
56). Beləliklə, həbs qərarındakı xətalar belə hər zaman həbs müddətinin 5-ci maddənin 1-ci bəndi çərçivəsində qeyri-qanuni hesab edilməsinə rəvac vermir (
§§ 102-08;
, § 68;
Benham Birləşmiş Krallığa qarşı , §§ 42-47). 35. Məhkəmə ölkədaxili məhkəmələr tərəfindən yurisdiksiyaları daxilində və xaricində qəbul etdikləri qərarları bir-birindən fərqləndirir (eyni mənbə, §§ 43 və s.). Maraqlı tərəf dinləmə haqqında müvafiq qaydada xəbərdar edilmədiyi halda ( Xudoyorov Rusiyaya qarşı , § 129), ölkədaxili məhkəmələr milli qanunvericilikdə tələb olunan istintaqı aparmadıqda (
, §§ 108 və 116), yaxud daha aşağı instansiyalı məhkəmələr həbs üçün alternativ tədbirləri lazımınca nəzərə almadıqda həbs haqqında qərarlar açıq-aşkar etibarsız hesab edilir ( eyni mənbə , §
113). Digər tərəfdən milli məhkəmələrin "kobud və aşkar pozuntulara" yol verdiyinə dair heç bir dəlil olmadıqda, Məhkəmə həbsi qanuni hesab etmişdir (
, § 114).
36.
Həbsin 5-ci maddənin 1-ci bəndinə əsasən qanuniliyini qiymətləndirən zaman Məhkəmənin nəzərə aldığı elementlərdən biri də həbs qərarının tam və ya qismən əsassız olmasıdır. Beləliklə, məhkəmə orqanlarının uzunmüddətli həbsə icazə verən qərarlarında hər hansı əsasın göstərilməməsi 5-ci maddənin 1-ci bəndində müəyyən edilən əsassızlıqdan müdafiə prinsipinə zidd ola bilər (
, §§ 66-
67). Bənzər qaydada həddən artıq yığcam olan, həbsə icazə verən hər hansı hüquqi müddəaya istinad etməyən qərar əsassızlığın yolverilməzliyinə qarşı yetərli müdafiə təmin edə bilməyəcək (
, § 157). 37. Lakin m illi məhkəmələr ərizəçiyə münasibətdə həbs qətimkan tədbirinin tətbiqi üçün bəzi əsasların olduğu qənaətinə gəliblərsə, Məhkəmə ərizəçinin həbsini, həbs haqqında qərarda əsasların göstərilməməsinə baxmayaraq, milli qanunvericiliyə uyğun hesab edə bilər (
, §
43). Bundan əlavə, əgər ölkədaxili məhkəmələr həbs haqqında qərarı əsasların yetərsizliyi səbəbindən ləğv ediblərsə, lakin ərizəçinin həbsi üçün bəzi əsasların olduğunu müəyyənləşdiriblərsə, həbs edilmiş şəxsin azadlığa buraxılmamasına dair qərar və həbsin qanuniliyinin müəyyənləşdirilməsi məqsədi ilə işin daha aşağı instansiyaya qayt arılması 5-ci maddənin 1-ci bəndinin pozulması hesab edilmir (həmin yer, § 47). 38. Tələb olunan odur ki, həbs qərarı konkret əsaslara söykənməli və konkret vaxt müddəti müəyyən etməlidir (
, §
53). Bundan əlavə, səlahiyyətli hakimiyyət orqanlar
ı həbsə nisbətən daha az müdaxilə tədbirlərini tətbiq etmək imkanını nəzərdən keçirməlidirlər ( Ambruşkeviç Polşaya qarşı , § 32).
39.
Aşağıdakı prosessual xətaların ərizəçinin həbsini qeyri-qanuni etmədiyi aşkar edilmişdir: – Həbs qərarı barədə təqsirləndirilən şəxsə rəsmi qaydada məlumat verilməməsi yalnız presedent hüququ ilə müəyyən edilmiş müstəsna qaydada "kobud və aşkar pozuntu" hesab edilməmişdi, belə ki, səlahiyyətli orqanların doğrudan da, ərizəçiyə bu barədə Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|