Kurs: 1 qrup: 162A4 MÜƏLLİM: veliyev hesen

böyük götürül­dükdə (yəni bölgü addımı
kiçik olduqda) xəta kiçik olar.
2. Trapeslər düsturu. Düzbucaqlılar düsturunu çıxaranda təqribilik ondan əmələ gəldi ki, biz y=F{x}eyrisini pilleli xett ile evez etdik. Indi hemin y=f{x}eyrisinin onun daxilinde ciziq siniq xetle evez etsek daha deqiq dustur alinacagini dusunmek tebii olar . Bu halda aABb eyrixetli trapeslerin saheleri cemi ile evez olunar.Bu trapeslerden birincisininin sahesi ikincisinin sahesi ve s. oldugundan.
və s. olduğundan
olar. Beləliklə,
(2)
x
xn= b
xn -1
x2
x1
x0=a
O
yn
yn-1
y2
y1
y
A2
An -1
A
B
y = f (x)
y0
Шякил 2
düsturunu alırıq ki, buna trapeslər düsturu deyilir.
Burada
ədədi ixtiyari seçilir. Bu ədəd böyük olduqca, deməli, bölgü addımı
kiçik
x
xn= b
xn -1
x2
x1
x0=a
O
yn
yn-1
y2
y1
y
A2
An -1
A
B
y = f (x)
y0
Шякил 2
düsturunu alırıq ki, buna trapeslər düsturu deyilir.
Burada n
ədədi ixtiyari seçilir. Bu ədəd böyük olduqca, deməli, bölgü addımı
bu dustur ile hesablanir
kiçik
Y=A
parabolası Ox oxu və aralarındakı məsafə 2h ədədinə bərabər iki ordinat əhatə edirsə, onda həmin trapesin sahəsi
{+4+}
Müəyyən inteqralın tətbiqi ilə müstəvi fiqurlarının sahələrinin, fırlanma cisimlərinin həcminin və cismin getdiyi yolun tapılması.
1. Paralel kəsiyin məlum sahəsinə görə cismin həcminin hesablanması. Əgər müstəvi OX oxuna perpendikulyar olarsa, onda cismin müstəvi ilə kəsiyinin sahəsi x dəyişəninin funksiyası olar, yəni s = s(x), a x b . Onda cismin OX oxuna perpendikulyar olan x =a və x=b müstəviləri aralarında qalan hissəsinin həcmi aşağıdakı düsturla hesablanır:
V=.
2. Fırlanmadan alınan cismin həcminin hesablanması. y = f (x) əyrisi, OX oxu və x = a , x= b düz xətləri ilə məhdud olan əyrixətli trapesiya OX oxu ətrafında fırlanırsa, fırlanmadan alınan cismin həcmi
V=dx
düsturu ilə hesablanır.
Fırlanmad an a lın an sə th in sah ə s i. Tutaq ki, y =f (x) müstəvi əyrisinin OX oxu ətrafında fırlanmasından alınan səth verilmişdir. Bu səthin a x b parçasında uyğun hissəsinin sahəsi
=
düsturu ilə hesablanır