3 soniyalik fakt
Elektronlarning to‘lqin
uzunligi fotonlarnikidan
qisqa bo‘lgani sababli,
elektron
mikroskoplarning
kattalashtirish
ko‘rsatkichi ham optik
mikroskoplarnikidan
kuchliroq bo‘ladi.
Aloqador mavzular:
Korpuskulyar-
to‘lqin dualizmi
(27-sahifa)
Mulohaza uchun 3
daqiqa:
Elektron mikroskop
misolida elektronning asl
tabiatini ilg‘ash mumkin.
Bunda, elektronlar magnit
linza orqali o‘tayotgan
chog‘da, ularning
trayektoriyasi og‘ishga
uchraydi va natijada,
elektron o‘zini xuddi
zarracha singari tuta
boshlaydi. Namuna orqali
o‘tish chog‘ida esa,
elektronlar difraksiyaga
yo‘liqadi. Ya’ni, u
to‘siqni aylanib o‘tishi
sababli, endilikda o‘zini
xuddi to‘lqin kabi
namoyon qiladi. Aynan
shu jarayonda, elektronlar
difraksiyasi, oddiy
yorug‘lik difraksiyasidan
kichik bo‘lgan sababli,
olingan tasvir optik
mikroskopdagidan ko‘ra
aniqroq chiqadi. Shu
sababli ham, elektron
mikroskop ilm-fan uchun
g‘oyat muhim asbob
sanaladi. Masalan,
biologlar, hujayraning
oddiy mikroskop bilan
ko‘rib bo‘lmaydigan juda
mayda komponentlarini
aynan elektron mikroskop
vositasida tekshirishadi.
Biografiyalar uchun
3 soniyadan:
Maks Knol
(1897-1969)
Ernst Ruska
(1906-1988)
Elektron mikroskopni
ixtiro qilinishida katta
hissa qo‘shgan nemis
muhandis-fiziklari.
Optik linza yorug‘lik
nurlarini fokuslagani
singari, elektron
mikroskopning
magnit maydoni ham,
elektronlar oqimini
fokuslaydi.
|
