Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan
Yüklə 4,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Frenk Klouz Sofi Xebden Aleksandr Xellemans Sheron Enn Xolgeyt Endryu Mey
- Muqaddima Brayan Klegg Tan olish kerak, bizga maktabda o‘rgatiladigan fizika
| www.Orbita.Uz kutubxonasi Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan Kvant fizikasiga oid 50 ta eng muhim va eng qiziqarli hodisalar haqida 3 daqiqadan hikoya qilinadi Muharrir: Brayan Klegg Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan Muzaffar Qosimov tarjimasi Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan Kvant fizikasiga oid 50 ta eng muhim va eng qiziqarli hodisalar haqida 3 daqiqadan hikoya qilinadi. Muharrir Brayan Klegg Mualliflar: Filipp Boll Brayan Klegg Leon Klifford Frenk Klouz Sofi Xebden Aleksandr Xellemans Sheron Enn Xolgeyt Endryu Mey © Ivy Press Limited, 2014 © www.Orbita.Uz , 2018 www.Orbita.Uz kutubxonasi 2018 Muqaddima Brayan Klegg Tan olish kerak, bizga maktabda o‘rgatiladigan fizika odatda anchayin zerikarli bo‘ladi. Maktab fizika kursining asosiy qismini asosan XIX-asrga taalluqli ulug‘vor fizika mavzulari tashkil qiladi va bu fizikada, tasodiflarga, hamda, tan olingan haqiqatlarga nisbatan shubhaga borishga o‘rin yo‘q. Taassufki, biz maktab yoshidagi bolalarni fizikaning eng qiziqarli va maftunkor qismi – kvant fizikasi bilan deyarli tanishtirmaymiz. Ajabtovur mikrodunyo Olamda hamma narsa juda mayda zarralardan – atomlardan tashkil topganligi haqidagi g‘oyaning ildizlari juda qadimgi zamonlarga borib taqaladi. Atom so‘zining ma’nosi qadimgi yunon tilidagi « atomos », ya’ni, « bo‘linmas » degan so‘zdan kelib chiqqan. Lekin, ushbu g‘oya juda uzoq asrlar davomida boshqacharoq yanglish fikr va ta’limotlarning soyasida qolib ketdi. Xususan, shunday yanglish ta’limotlardan biri – olamda hamma narsaning asosini to‘rt unsur – yer, suv, havo va olov tashkil qilishi haqidagi qadimgi ta’limot edi. XIX asr oxiriga kelib esa, garchi olimlar hali atom o‘zi nima ekanini oxirigacha aniq-tiniq bilib yetmagan bo‘lsalar-a, harholda atom ta’limoti mukammal nazariy konsepsiya sifatida, ilm-fanda o‘zining mustahkam o‘rniga ega bo‘lib oldi va ko‘plab fizik va kimyoviy jarayonlarni tushunishda katta o‘rin tuta boshladi. Borliqdagi barcha- barcha narsani, odam tanasidan tortib, mayda chang zarrasigacha bo‘lgan hamma narsani tashkil qiluvchi o‘sha kichik zarrachalar bo‘libgina qolmay, balki, atomlar o‘zlarining g‘ayrioddiy xossalari bilan ham olimlarning keskin hayrat va qiziqishlarini keltirib chiqardi. Avvaliga, olimlar atomlar va ularning tarkibiy qismlari ham o‘zini xuddi oddiy jismlar kabi tutadi, faqat bunda o‘lchamlar va miqyos-masshtab juda kichik bo‘ladi xolos degan fikrda edilar. Shu sababli ham, atomlar fazoda xuddi tennis to‘p singari uchadi, faqat bunda o‘lchami juda-juda kichik zarracha bo‘ladi degan o‘y mavjud edi. Atomlar ham o‘ziga xos tarkibiy qismlardan tuzilishi va atomlarning ham o‘z ichki strukturasi mavjudligi kashf qilingach esa, atom tuzilishiga oid bir necha xil nazariyalar taklif qilina boshladi. Shunday nazariyalardan biriga ko‘ra, atomni – ichiga mayiz solib pishirilgan non singari tasavvur qilingan va bunda mayizlar – manfiy zaryadga ega zarrachalar bo‘lib, ular musbat zaryadga ega xamir bo‘ylab bir tekis taqsimlanib yoyilgan deb xayol qilingan. Lekin, keyinchalik bunday nazariyaning tagida hech qanday asos yo‘qligi ma’lum bo‘ldi va aksincha, atomning deyarli barcha massasi uning yadrosida markazlashgani ma’lum bo‘ldi. Shundan keyin, atom tuzilishiga oid mitti «Quyosh tizimi» modeli o‘rtaga tashlandi. Yüklə 4,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|