Nazariyani bir boshdan...
Biror bir boshqa nazariyani kichik-kichik bo‘laklarga taqsimlab, uni odamlar oson
tushunadigan va tez uqadigan qilib ajratishning ehtimolim kam. Biroq,
kvant
nazariyasi bundan mustasno. Kitobda tilga olingan kvant nazariyasiga taalluqli 50
ta mavzu 7 ta ruknlarga bo‘lib bayon qilingan va ularning har biri ushbu jozibador
fizik nazariyaning muayyan bir sohasiga tegishlidir. Tabiiyki, biz so‘zimizni
Nazariyaning tavalludi
ruknidan boshlaymiz va unda atomlarning biz bilgan
boshqa obyektlardan farq qilmasligini ta’kidlovchi eskicha tushunchalar qanday
qilib inqirozga yuz tutgani va bunda aniq o‘lchashlar
va kuzatishlar natijasida
olimlar atomlarning nimaning evaziga barqaror turishini tushuntirishga
uringanliklarini ko‘ramiz. Bu esa, oxir-oqibatda mumtoz fizikadan tubdan farq
qiluvchi, tamomila boshqacha yondoshuvni taqozo etganini namoyon qiladi.
Keyin esa biz
Asosiy tushunchalar
rukniga o‘tamiz va unda kvant fizikasining
asosida yotuvchi eng muhim, ustuvor ilmiy tushunchalar bilan tanishamiz. Ular
orasida, Geyzenbergning
noaniqliklar tamoyili singari, shunchaki fizika fani
doirasidan chiqib, zamonaviy kundalik hayotning bir qismiga aylangan
tushunchalar sizni hayratlantirmay qo‘ymaydi. Asosiy
tushunchalardan boxabar
bo‘lgach esa, biz ulardan foydalangan holda, biz har kuni, har qadamda to‘qnash
keladigan hodisalarni ilmiy nuqtai nazardan izohlashga kirishishimiz mumkin
bo‘ladi va bu ishni biz kitobning «
Yorug‘lik va materiya fizikasi
» ruknidan
boshlab yuboramiz. Kvant elektrodinamikasi, ya’ni, amalda deyarli barcha narsani
– qanaqasiga yorug‘lik bizning
tanamizni isitishdan tortib, nimaga biz o‘tirgan
stulda oraliqdan tushib ketmasligimizgacha bo‘lgan narsalarni tushuntirib beruvchi
nazariya bizga kvant dunyosiga nisbatan umuman boshqa ko‘z bilan qarashimiz
lozimligini namoyish ko‘rsatib beradi. Kvant nazariyasi ichida,
kuzatilayotgan
hodisalarning avvaldan taxmin qilingan fikrlar bilan katta aniqlikda muvofiq
kelishi nuqtai nazaridan aynan kvant elektrodinamikasi eng muvaffaqiyatli
nazariya bo‘lib chiqdi.
Keyin esa biz kvant fizikasidagi eng asosiy hodisalari
haqida hikoya qiluvchi
Dostları ilə paylaş: