to‘lqin, ham zarracha bo‘lib ko‘rinmaydi.
O‘zaro to‘ldirish tamoyiliga ko‘ra, real
holatda
ham,
ushbu
ikkala
xossa
kuzatilayotgan
hodisaga bir vaqtning
o‘zida, birvarakayiga taalluqli bo‘lib,
ularning bir ikkinchisisiz yakka holda
kuzatilmaydi.
Plank
doimiysi
–
tabiatdagi
fundamental tabiiy doimiy (konstanta).
Nazariya tushunchalariga ko‘ra, plank
doimiysini «harakat kvanti»
deyish
mumkin.
Bunda
harakat
deganda,
muayyan
traektoriya
bo‘yicha
harakatlanayotgan sistema energiyasining
matematik modeli nazarda tutiladi. Ushbu
doimiyni mashhur fizik Maks Plankning
o‘zi
h
belgisi bilan ifodalagan bo‘lib, u
foton energiyasi
bilan uning rangi
(chastotasi)
orasidagi
munosabatni
ifodalaydi.
Plank
doimiysining
son
qiymati
juda
kichik,
u
6,6×10
‒34
joul/soniya ga teng.
Plank formulasi
– fotonning energiyasi
va chastotasi orasidagi nisbatni ifodalovchi
E
=
hv
ko‘rinishidagi formula – Plank
formulasidir. Bu o‘rinda:
h
– plank
doimiysi;
v
esa – chastota.
Qora jism
– nazariyaga ko‘ra, o‘ziga
kelib
tushayotgan
har
qanday
elektromagnit
nurlanishlarni,
shu
jumladan har qanday yo‘nalish va
chastotadagi
yorug‘likni
yutib
yuboradigan va o‘zidan
hech qanday
akslantirish
chiqarmaydigan
gipotetik
obyekt. Agar, harorat doimiy bo‘lsa, qora
jism chiqarayotgan yorug‘lik spektri
(nurlanish spektri) istisnosiz ravishda faqat
va faqat uning haroratiga bog‘liq bo‘ladi
(tarkibiga emas).
Qora tuynuk
– fazodagi shunday bir
hududki, unda
materiya favqulodda katta
miqdorda to‘plangan bo‘lib, u o‘z
gravitatsiyasi
ta’sirida,
o‘z-o‘zining
ichkarisiga siqilib boradi. Odatda, qora
tuynuklar o‘ta katta massaga ega bo‘lgan
yulduzning o‘limi natijasida vujudga
keladi. Qora tuynuk chegarasi esa, qora
tuynuk markazidan shunday bir masofada
joylashgan chegaraki,
ushbu chegaradan
ichkariga o‘tgan hech bir narsa, shu
jumladan yorug‘lik ham hech qachon ortga
qaytib chiqa olmaydi. Ushbu chegarani
fanda «Hodisalar gorizonti» deyiladi. Qora
tuynukning
o‘zi esa, singulyarlikni
namoyon qiladi. Ya’ni,
ushbu obyekt
o‘lchamsiz obyektdir.
Dostları ilə paylaş: