Tranzistor
Kvant fizikasining superpozitsiya, noaniqlik
o‘ta o‘tkazuvchanlik kabi g‘ayrioddiy hodisalari
odatda muayyan maxsus sharoitlardagina kuzatiladi.
Masalan, ushbu hodisalarning ayrimlari uchun o‘ta
past haroratlar hosil qilish zarur bo‘ladi. Lekin,
energetik
pog‘onalarning
diskret
kvantlanishi
oqibatlari singari kvant hodisalari esa oddiy sharoitda
ham ko‘p joyda uchraydi. Masalan, atomlar orasidagi
bog‘lanishlarda, yoki,
atrofimizdagi buyumlarning
turli ranglarda namoyon bo‘lishida ushbu kabi kvant
hodisalari namoyon bo‘ladi. Shuning singari,
energetik pog‘onalarga taalluqli kvantlash hodisalari
ichida eng keng amaliy qo‘llaniladigan soha bu –
tranzistorlardir.
Tranzistor
– yarimo‘tkazgich
material
asosida
tayyorlanadigan
mikroo‘lchamlardagi
elektron
element
bo‘lib,
zamonaviy kompyuterlar va barcha turdagi raqamli
texnika asosida aynan tranzistorlar faoliyati yotadi.
Yarimo‘tkazgich materialda «kvant energetik holati»
hududida joylashgan elektron mavjud bo‘ladi; ushbu
elektronlarni esa, «ta’qiqlangan hudud energiyasi»
boshqa elektronlar hududidan ajratib turadi va
natijada ushbu materialda tok hosil bo‘lmaydi. Lekin,
agar ushbu kvant
energetik holati hududidagi
elektronlarga yetarlicha energiya berilsa, ular
ta’qiqlangan hududni yengib o‘ta boshlaydi va
materialda tok hosil bo‘ladi. Oddiy harorat
sharoitlarda yetarlicha energiya olishga faqat alohida,
muayyan elektronlargina sazovor bo‘lishadi. Bu esa,
elektr
toki bilan doping usuli bilan, ya’ni,
elektronlarni «idish»ga qo‘shimcha kiritish va ularni
chiqarish uchun esa yarimo‘tkazgichga elektromagnit
maydon yordamida turli aralashmalarni kiritish yo‘li
bilan chiqarish orqali bajarish imkonini beradi. Shu
tariqa, tranzistor o‘zi orqali o‘tayotgan elektr tokini
nazorat qilish imkonini beradi va raqamli elektron
sxemalarda signalni uzib-ulash, yoki, kuchaytirishga
xizmat qilishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: 
