Lazerlar fizikasidan laboratoriya ishlari

Yarim o`tkazgichlarning energetik satxlari.

Dastlabki yarim o`tkazgichli lazerlar 1962 yilda arsenid galliyning 

(GaAs)
p-n
o`tishlari asosida yaratilgan edi. Keyinchalik boshqa 
materiallar va yarim o`tkazgichlarni uyg`otishni boshqa usullaridan 
foydalanish yo‘lga qo‘yildi. 
Yarim o`tkazgichli lazerlarning farq qiluvchi tomonlari shundan 
iboratki, ular kichik ulchamlarga ega bo‘lib, damlash energiyasini 
nurlanish energiyasiga aylantirishda katta foydali ish koeffisiyentiga ega 
va tez ishga tushish xususiyatiga ega bo‘ladi.
Yarim o`tkazgichli lazerlarning generasiya uzunligi, yarim o`tkazgich 
materialini ximiyaviy tarkibi o`zgarganda xam o`zgaradi. Bu esa, yarim 
o`tkazgichli lazerlar yordamida 0,32 

32 mkm spektral oraliqda 
nurlanishlar hosil qilish imkonini beradi.
Asosan injeksion lazerlarni qarab chiqamiz. Ularda uyg`otish uchun
p-
n
o`tishlar orqali zaryad tashuvchilar injeksiya qilinadi Dastlabki yarim 
o`tkazuvchi lazerlar injeksion edi.
Yarim o`tkazgichlar monokristalll, polikristalll, amorf va suyuq 
moddalar bo`lishi mumkin. Lazerlarda asosan monokristalll 
yarimo`tkazgichlardan foydalaniladi Yarim o`tkazgichlar lazerning tuzilish 
shemasi 63-rasmda ko‘rsatilgan.

---

17- rasm. a) Yarim o`tkazgichli lazerlning tuzilish
shemasi: 1-elektr toki beriladigan simning
kontakti, 2- yarim o`tkazgichl kristallli, b) damlash. 

Ideal yarim o`tkazgichli kristalllning (defektlari va kirishmalari 

bo‘lmagan kristalll) energetik spektri elektronlarning ruxsat berilgan 
holatllariga tegishli keng yulaklardan iborat bo`ladi. 
Ular taqiqlangan 
holatllar zonasi bilan ajratilgan o`tkazish zonasi va valent zonalaridir.
Valent zonasida xam, o`tkazish zonasida xam, elektronlarining energetik 
holatli amalda uzluksiz spektrni beradi. 
Absolyut nol temperaturada ideal yarim o`tkazgich kristalllida xamma 
elektronlar valent zonasida joylashgan bo`ladi (u elektronlar bilan to‘lgan 
bo`ladi). O`tkazish zonasi esa to‘liq bo‘sh bo`ladi (unda elektronlar 
bo‘lmaydi). Bu holatlda yarim o`tkazgich tok o`tkazmaydi va izolyator 
xisoblanadi. Temperatura noldan farq qilganda, elektronlarning bir qismi 
issiq xarakati xisobiga valent zonasidan o`tkazish zonasiga yutadi. Valent 
zonasida esa, shu o`tishlar natijasida, bo‘shagan joylar yoki