28
yoki turgan holda 3-5 daqiqa shug‗ullanish mumkin. Bu mashqlar yordamida
asabiy ruhiy zo‗riqishlarni bartaraf etish, bosh miyada
va tanada qon aylanishini
me‘yorga keltirish, ko‗z soqqalaridagi zo‗riqishlarni, xissiy qo‗zg‗alishlarni
tinchlantirishga yordam beriladi. Komp‘yuter oldida yoki stolda uzoq o‗tirish, bir
hil masofadagi buyumlarga tikilish ko‗z soqqasi muskullariga zo‗riqishlar beradi.
SHuning uchun ish davomida bir necha marotaba ko‗z soqqalari uchun mashqlar
bajarish tavsiya etiladi. Bunda ko‗zlarni chapga, o‗nga va tepaga, pastga qaratish,
ko‗z soqqalarini o‗ng tamonga va chap tamonga aylantirish mashqlarini bajariladi.
Mashqlar ko‗z soqqasi muskullaridagi zo‗riqishlarni bartaraf etish, shu joyda qon
aylanishini yaxshilanishiga olib keladi.
Jismoniy mashqlar bajarish tanaffuslari
faol dam olishni ta‘minlab,
ishchanlik qabiliyati susayishining oldini oladi. Bu shakldagi mashg‗ulotlar ish
kunining birinchi va ikkinchi yarmida bir martadan tashkil etilish mumkin.
Mashg‗ulotlarda mexnat faoliyatiga muvofiq 8-10 ta umumrivojlantiruvchi
mashqlar bilan shug‗ullanish mumkin. Mashqlarni tanlashda mexnat shakli, o‗tirib
ishlash, tananing holati, aqliy va jismoniy yuklamalarning ta‘siri hisobga olinadi.
Dam olish munosabati bilan tashkil etilgan
tanaffuslarda bajariladigan
jismoniy mashqlar shakllari mexnat faoliyati yuqlamalariga muvofiq bo‗lishi
kerak. Agar mexnat faoliyati og‗ir jismoniy yuklamalardan iborat bo‗lsa jismoniy
mashqlar engil bo‗lib, nafas olish gimnastikasi va muskullarni bo‗shashtiruvchi
mashqlardan iborat bo‗lishi kerak. O‗tirib mexnat qiluvchilarga esa jismoniy
mashqlar va harakatlarni tik turib bajarish tavsiya etiladi.
Aqliy mexnat hodimlarining asosiy mexnat faoliyati holati o‗tirib ishlash
bo‗ladi. Uzoq vaqt o‗tirib ishlashda qon aylanishida salbiy o‗zgarishlar bo‗lib,
qorin bo‗shlig‗i a‘zolari, tos va oyoq muskullari qon tomirlarida qon dimlanishi
kuzatiladi. Nafas olish jarayonlari qiyinlashadi. Tananing ko‗plab muskul guruhlari
statik zo‗riqishda bo‗ladi. Umurtqa pag‗onasida ham surunkali zo‗riqish
hosil
bo‗ladi. Bunday holatning salbiy ta‘sirlarini oldini olish maqsadida bar qator
jismoniy mashqlar va harakatlarni bajarish kerak. Yirik muskul guruhlari
uchun
mashqlar bajarish, umurtqa pag‗onasi egiluvchanligini ta‘minlash uchun
29
harakatlar, bosh miyada qon aylanishini yaxshilash uchun mashqlar bajarishga
e‘tibor qaratiladi.
Ish vaqtidan so‘ng va tushlikdagi tanaffuslarda jismoniy mashqlar
bilan
shug‗ullanish: tushlik vaqtidagi tanaffuslarda erkin harakatlar bajarish, sport yoki
harakatli o‗yinlar bilan shug‗ullanish, trenajerlarda mashqlar bajarish mumkin. Ish
vaqti yakunlangandan so‗ng esa sauna,
massaj qabul qilish, toza havoda sayrlar,
yurish va yugurish mashqlari, sport turlari bilan shug‗ullanish, trenajerlarda
mashqlar bilan shug‗ullanish tavsiya etiladi. Xonalarda
mexnat faoliyati olib
boruvchi hodimlar ishdan bo‗sh vaqtlarida toza havoda sayr etishlari kerak.
Ishlab chiqarish jismoniy madaniyatining asosiy shakllari:
- jismoniy mashqlar mexnat faoliyati shakllariga muvofiq bo‗lishi tavsiya
etiladi;
- mashqlar bajarilishi engil va oddiy bo‗lishi maqsadga muvofiq bo‗ladi;
- jismoniy yuklamalar og‗ir bo‗lmay balki, tinch va sokin bo‗lib, jismoniy
zo‗riqishlar hosil qilmasligi kerak;
- mashqlarni bajarish vaqti 10 daqiqadan ortmasligi kerak.
Mexnat faoliyati jarayonlarida har soatda oz muddat tanaffus qilish,
ishchanlik qobiliyatini tiklanishiga yordam beradi.
Uzoq vaqt dam olish esa
ishchanlik kayfiyatini tushib ketishiga olib kelib, mexnat samaradorligi pasayib
ketadi. Ish vaqtidan so‗ng jismoniy mashqlar yoki sport bilan shug‗ullanish uchun
etarlicha vaqt ajratish mumkin.
Dostları ilə paylaş: