M maxsudova muloqot psixologiyasi o'quv qo'llanma toshkent «turon-iqbol» 2006

orqali bola boshqa bola bilan muloqotga kirisha boshlaydi. 4 yoshli bolalar
ko'proq boshqa bolalar bilan muloqotda bo'lishga harakat qiladilar. Bu
bosqichda bolalar bir-birlari bilan o'yinchoqlarini almashtiradilar, bir-
birlariga yordam bera boshlaydilar. Hamkorlikda o'ynaladigan o'yinda
bolalar bir-birlarini tushunishga, bir-birlariga yordam berishga
o'rganadilar. Endi bola o'zi o'ynamasdan boshqa bolalar bilan o'ynashga
harakat qiladi. O'yin o'ynaganda bolalar ko'pincha boshliq bo'lishga
harakat qiladilar. Kim o'yinni tashkil qilsa u doimo boshliq bo'lgisi
keladi. Shunda konflikt (nizolar) kelib chiqadi. O'yindan qoniqmagan
bola «men o'ynamayman sen bilan,» deb noroziligini bildiradi. O'yin
vaziyati bolalarda nutq munosabatlarini rivojlantiradi. Kichik va o'rta
maktabgacha yoshdagi bolalarda so'z boyliklari o'yin faoliyati orqali
ortib boradi. Mashg'ulotlar orqali bolalarda nutq rivojlanib boradi.
Chunki mashg'ulotlarda bolalar she’r yodlaydilar, ertaklar eshitadilar.
O'g'il va qiz bolalar o'rtasidagi munosabatlar bolalar bog'chasida
o'ziga xos xususiyatga ega. Bolalar bog'chasi bola uchun faqatgina tashqi
olamni bilish, dunyoni hissiy baholash emas, balki o'z tengdoshlari
bilan muloqotda bo'lish imkoniyatini beradigan joydir. Bog'chada
bolalar jamoasi shakllanadi. Ilk bolalik davrida bola o'g'il bola bilan qiz
bolani ajrata olmaydi. O'rta maktabgacha yoshdagi bolalar esa ajrata
boshlaydilar. Kattalar bolaga o'g'il bola qanday bo'lishi kerakligi, qiz
bola qanday bo'lishi kerakligi haqida tushuntiradilar. Masalan, o'g'il
bola yig'lasa «yig'lama, sen erkak bo'lishing kerak», «qiz bolamisan?»
deb, qizlarga esa «daraxtga tirmashma, sen qiz bolasan«kabi iboralar
bilan tushuntiriladi. Bundan tashqari bolalar katta erkak va ayollaming