M maxsudova muloqot psixologiyasi o'quv qo'llanma toshkent «turon-iqbol» 2006

3 
yoshdan so'ng bolalardagi krizis (inqiroz) davri sekinlashib qoladi.
Bolaning kattalar bilan bo'ladigan muloqotlari normallashadi. Bola bu
yoshda ota-onaning diqqat markazida bo'lmaydi, chunki uning kichik
ukasi bo'lishi mumkin. Hozirgacha u kattalaming diqqat-e’tiborida
bo'lgani uchun endi uning fikricha ota-onasi faqat bir-biri bilan
munosabatda bo'lib, unga e ’tibor bermay qo'yishyapti. Unga tushunarli
bo'lmagan narsalar haqida gaplashadilar. Bu unga yoqmaydi, natijada
injiq bo'lib qoladi. Haqiqatda esa bola ancha mustaqil bo'lib qolgani
uchun onasi undan ko'ngli to'lib, kamroq e ’tibor beradi, bu esa bolaga
yoqmaydi. Shuning uchun ota-ona bu davrdagi bolalarga e ’tiborliroq
bo'lishlari lozim. Shunday vaziyat ham bo'ladikiT oilada-bok-yo onasi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bilan qoladi, yoki otasi bilan yashaydi. Ko'pincha bola balog‘atga
yetmaganligi uchun onasi bilan yashaydi. Bunday oila noto'liq oila
deyiladi. Bunday oilada o‘sayotgan bola awal otasi yo‘qligini his qilmaydi,
lekin birdaniga his qilib, u qo‘zg‘aluvchan, hissiyotga beriluvchan bo'lib
qoladi. Ota-onalar farzandi uchun mas’uliyatni his qilishlari lozim.
Chunki bola ota-onasining munosabatlarida aybdor emas. Agar bola
sog'lom o'ssa, bolalar bog'chasiga beriladi. U yerda bola yangi kishilar
bilan, yangi tengdoshlari bilan yangicha munosabatlarga kirishadi.
Bu davrdagi bolalar o'yini ham o'ziga xos bo'ladi. Bolalar o'yinda
turli rollami o'ynaydilar. O'yin qoidalariga rioya qila boshlaydilar. Muloqot
shakllari bola hali guruh bo'lib o'ynamasidan awal, ya’ni o'z-o'zi
bilan o'ynaganidayoq shakllanadi. Bu davrda bola o'yin o'ynaganida
ko'proq o'zining hatti-harakatlariga e ’tibor beradi. O'zaro munosabatlar