M. T. Do’stova B. X. Xo`janiyozova

 
VI-bob 
Bioxilma-xillikni xilma-xil ko’rinishlari. 
1.
 
Ekosistemadagi taqsimot: stratifikasiayli va zonallik 
Biotik uyushmani ko’rinishi nafaqatgina bio xilma-xillik bilan aniqlanib 
qolmasdan, balkim uyushmani boshqa ko’rsatgichlari bilna ham, ya’ni 
turlar orasida o’zaro bog’liqlik, organizmlarni vertical va gorizantal 
taqsimotiga bog’liq. Bunday taqsimot albatta ob-havoga ham bog’liq.Bu 
masalani yaxshi tassavur qilish uchun o’rmondagi o’simlik va hayvon tur 
organizmlarni vertikal va gorizantal tarqalishini keltirib ko’raylik,xuddi 
shunday,namli yavlovlarni,cho’l zonasini, va suvli ekosistemalarni. 
Bunday holatni tuproq qalinligida va yuzida ham kuzatish mumkin. 
Bundan tashqari o’simlik va hayvon turlarini mozaik taqqsimoti bor. 
Bunday taqsimot ob- havoni region va local mashtabda xilma-xilligi 
bilan tushuntiriladi.Bundan tashqari o’simlik va hayvon populyatsiyalarini 
gorizal va vertical tarqalishiga sabab ularni o’zlarini hr xil darajadagi

---

143 
mikroklimatlarni yaratilishi ham katta rol o’ynaydi, bu holat ularni 
turg’unligini oshiradi. 
Ekoton –uyushmalararo o’tish zonasi: 
Ekosistemani bir-biriga 
nisbatan 
alohidalashmagan,balkim 
ular 
orasida 
o’tish 
zonasi 
mavjud,bunday zonalarni ekoton deb ataladi. Ekotonlar maydoni har xil 
bo’lishi 
mumkin,ammo 
uni 
chegaralab 
turgan 
ekosistemalar 
maydonlaridan hamma vaqt kichik bo’ladi. Ko’pincha ekotonlar maxsus 
yashash joylari bo’ladi,bunday joylarda har ikkala chegaralanuvchi 
ekosistemalarga ekosistemalarga ta’luqli bo’lgan turlar uchraydi. 
Ekotondagi turlarni xili individlarni soni bo’yicha chegaradi 
ekosistemalrga nisbatan yuqori bo’lishi mumkin,ekotondagi bio xilma-
xillikni yuqori darajaga intilish jarayonini