Maddənin Həqiqəti Mövzusuna Gələn Etirazlara Cavablar
209
olmadığını anlayan insanlar Allahın hər an, hər yerdə olduğunu, hər an onları
gördüyünü və eşitdiyini, hər şeyə şahid olduğunu və onlara şah damarlarından
daha yaxın olduğunu, hər dua edənin duasını eşitdiyi açıq şəkildə anlayacaqlar.
Nəticə: Mübahisələrin yurdu cəhənnəm
Allah Quranda
“Biz bu Quranda insanlar üçün cürbəcür məsəllər çəkdik.
İnsan isə ən çox mübahisə edəndir”, (Kəhf surəsi, 54) ayəsilə insanların
mübahisəçi xüsusiyyətlərinə diqqət çəkir. Bəzi insanlar, xüsusilə mənfəətlərinə
zidd olduğunu düşündükləri məsələlərdə, həqiqətlər çox açıq olduğu halda
özlərini bilməməzliyə vururlar. Lazımsız təfərrüatlara aparan, hər hansı bir nəticə
gətirməyən mənasız suallar verərək mübahisə edirlər. Bu xüsusiyyətlərinə görə,
insanlardan bəziləri tarix boyu Allahın seçdiyi bütün peyğəmbər və elçilərlə
mübahisə etmiş, onların gətirdikləri açıq-aşkar həqiqətlərə qarşı həqiqətdən
kənar misallar gətirmişlər. Bu qarşı çıxmalarındakı məqsəd isə səmimi şəkildə
həqiqətləri öyrənmək deyil, əksinə, həqiqətləri görməməzliyə vuraraq öz
fikirlərinə görə çətinlik yaratmaqdır.
Səmimi şəkildə, həqiqətən öyrənmək, düşünmək və anlamaq məqsədilə
sual verənləri bu açıqlamadan kənar etmək lazımdır. Əlbəttə, insanların bir
çoxunun ilk dəfə qarşılaşdıqları və həyata baxışlarını tamamilə dəyişdirəcək belə
vacib mövzuda sual vermək, daha yaxşı anlamaq üçün araşdırmaq və bilənlərlə
məsləhətləşmək son dərəcə doğru və vacibdir. Suallarında və araşdırmalarında
səmimi və xoş niyyətli olan insanların üslublarının mübahisəçi, şübhəçi və
anlayışsız insanlarla eyni olmayacağı məlumdur. Ona görə, burada haqqında
danışılan şəxslər həqiqətləri qəbul etməkdə inadkarlıq edən, mübahisəni və
inkarı vərdiş halına gətirən insanlardır.
Allah bir ayəsində mübahisəçi insanların halını belə açıqlayır:
Onlar dedilər: “Bizim tanrılarımız yaxşıdır, yoxsa o?!” Onlar bunu sənə
yalnız mübahisə etmək xatirinə dedilər. Şübhəsiz ki, onlar höcətləşən
bir qövmdürlər! (Zuxruf surəsi, 58)
Quranda inadkar və mübahisəçi insanlara verilən nümunələrdən biri
də firondur. Firon hz. Musanın ona bütün həqiqətləri tam açıq şəkildə izah
etməsinə baxmayaraq, onun izah etdikləri ilə heç bir əlaqəsi olmayan, bundan
başqa, cavabını alsa belə, ona heç bir fayda verə bilməyən sual vermişdir. Ona
Allahın varlığını izah edən hz. Musaya fironun sualı belədir:
(Firon) soruşdu: “Bəs əvvəlki nəsillərin halı necədir?” (Taha surəsi, 51)
Maddənin Həqiqəti Mövzusuna Gələn Etirazlara Cavablar
211
cəhənnəmin varlığını, Allahın mərhəmətini və ədalətini öz zəif ağılları ilə sorğu-
sual edənlər bunu çox yaxşı anlamalıdırlar: bu mübahisələrinə cəhənnəmdə də
davam edəcəklər. Quran ayələrində cəhənnəm əhlinin davamlı olaraq mübahisə
edib çəkişəcəklərini xəbər verilmişdir:
Onlar orada çənə-boğaz olub deyərlər: “Allaha and olsun ki, biz açıq-
aydın azmışdıq! (Şüəra surəsi, 96-97)
O zaman onlar od içində bir-birilə çənə-boğaz olacaq, acizlər təkəbbür
göstərənlərə deyəcəklər: “Biz sizə tabe idik. İndi siz cəhənnəm odunun bir
hissəsini bizdən dəf edə bilərsinizmi?!” Təkəbbür göstərənlər deyəcəklər:
“Biz hamımız atəşin içindəyik. Allah artıq Öz bəndələri arasında hökmünü
vermişdir! (Mumin surəsi, 47-48)
Yuxarıdakı ayələrdən də göründüyü kimi, inkar edənlər atəşin içində
olarkən də mübahisəyə davam edəcəklər. Başqa ayələrdə də inkar edənlərin
sözləri ilə möminlərlə mübahisə etməyə çalışdıqları və belə dediklərini Allah
bildirir:
Onlar deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Buna bizi kim uğradıbsa, onun əzabını
cəhənnəmdə ikiqat elə!” Deyəcəklər: “Pis adamlar saydığımız kəsləri
niyə burda görmürük? Biz onları məsxərəyə qoyurduq. Yoxsa onlar
gözə dəymirlər?!” Şübhəsiz ki, bu - cəhənnəm əhlinin bir-biri ilə bu cür
çəkişməsi bir həqiqətdir! (Sad surəsi, 61-64)
Cəhənnəm əhli cəhənnəmin dar və sıx yerlərində dəmir qamçılarla,
üzərlərinə tökülən qaynar su ilə oddan dəriləri əriyərkən yenə mübahisə
etməyə davam edəcəklər. Nəticəsiz mübahisələri heç bitməyəcək, özlərinin nə
üçün əzab çəkdiyini bir-birlərindən soruşacaqlar, Allah və möminlər haqqında
mübahisə etməkdə davam edəcəklər:
Bunlar Rəbbi barəsində mübahisə aparan iki zümrədir. Onu inkar edənlər
üçün atəşdən paltar biçilmişdır; başlarına da qaynar su tökülür. O su
ilə qarınlarında olanlar və dəriləri əridilmişdir. Hələ onlar üçün dəmir
qamçılar da vardır. Oradan çıxmaq istədikcə, yenidən ora qaytarılar və
(onlara:) “Dadın atəşin əzabını!” (deyilər). (Həcc surəsi, 19-22)
Ancaq bu mübahisələrdən də heç bir nəticə əldə etməyəcəklər. Dünyada
həqiqətlər haqqında özlərini bilməməzliyə qoyaraq mübahisə edən inkarçılar,
