MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
134
səviyyəli ədəbi jurnalın (―Drujba narodov‖ jurnalı məhz belə jurnal idi) nə olduğunu anlamayan, dərk etməyən adamların nəsli peyda olmuĢdur. Çoxları hesab edir ki, Ġttifaq dağılıbsa, əvvəlki birlik yoxdur. Ancaq xoĢbəxtlikdən zaman keçir, tədricən cəmiyyətin dramatik və psixoloji vəziyyəti dəyiĢilir. Ədəbiyyat əvvəlki kimi cəmiyyətdə vacib və mühüm yer tutur, ona görə ki, bu və digər xalqın daxili xarakterini dəqiq verir. Bu məqamlar haqqında danıĢmaq olar və lazımdır. Mən fikirləĢirəm ki, rus multikulturalizminin problemlərinin həllində ədəbiyyatın funksiyası geniĢ və müxtəlifdir. Və bu funksiyanı beynəlmiləlçilik əsasında yaranmıĢ ―Drujba narodov‖ jurnalı yaranan illərdə olduğu kimi qorumaq və saxlamaq lazımdır. O vaxt böyük və məqsədyönlü iĢ aparılırdı, məsələn, keçmiĢ Ġttifaqa daxil olan xalqların dillərindən bədii tərcümə məktəblərinin yaradılması iĢi. Bax, burada məktəblərdən birinin nümayəndəsi, müəyyən mənada bu iĢin məhsulu kimi görkəmli qazax Ģairi Oljas Suleymenov iĢtirak edir. ġübhəsiz, tərcümə məktəbinin yaradılması incəsənətə böyük ideoloji və mədəni xəzinə idi. Yeni imkanlar axtarmaq lazım deyil, çünki bu tərcümə məktəbinin yox olması bütün intellektual və mədəni əlaqələrin kəsilməsini bildirir. Buna yol vermək olmaz. Biz dünən Mixail Yefimoviç ġvıdkoyun, hesab edirəm ki, çox emosional çıxıĢını eĢitdik. Dekabr ayında Fəlsəfə Ġnstitutunda keçirilən Merab Konstantinoviç MamardaĢvilinin – çox maraqlı filosofun yubileyində də o, beləcə parlaq çıxıĢ etmiĢdi. M.Y.ġvıdkov demiĢdi ki, belə yüksək intellektual səviyyə – çox istisna haldır. Mixail Yefimoviç dövlət
fondu vasitəsi ilə imkan
tapıb M.K.MamardaĢvilinin 80 illik yubileyinə həsr olunmuĢ konfransa sponsorluq etmiĢdir. Ġnsan orqanizminin tənəzzülə uğraması və parçalanması üçün orqanizmdə müəyyən miqdarda gümüĢün olması zəruri olduğu kimi, ictimai Ģüurda, cəmiyyətdə də xeyli yüksək səviyyəli www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 135 baĢlanğıc iĢtirak etməlidir. Sosiopsixoloqlar qeyd edirlər ki, cəmiyyətin intellektual səviyyəsi son onilliklərdə, ümumiyyətlə, çox aĢağı düĢmüĢdür. Ədəbi jurnalların iĢini, peĢəkar ədəbi zəmində ədəbiyyatların qarĢılıqlı ünsiyyət iĢini dəstəkləmək lazımdır. ġübhəsiz ki, ədəbiyyat multikulturalizmə, qarĢılıqlı anlaĢmaya öz ciddi tövhəsini verməkdə davam edir və o, həmçinin də haqqında danıĢdığım jurnal, həmin funksiyanı bundan sonra da layiqincə yerinə yetirə bilər.
Multikulturalizmlə bağlı bu tədbirdə mənə də yer verdiyiniz üçün sizə çox minnətdaram. Mən son 10 ildə UNESCO-nun baĢ katibi olmuĢam. Ona görə də bugünkü dünyada multikulturalizmin dəstəklənməsi məqsədi ilə UNESCO tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq cəhdləri gücləndirməkdən çox Ģadam. AçılıĢ mərasimində prezident Ġ.Əliyev multikulturalizmin güclənməsinin vacibliyini vurğuladı. Yəqin ki, hamı hətta mənim özüm də bizim qarĢımızda duran ən əsas sualın bunun necə həyata keçirilməsi olduğu ilə razılaĢarıq. Ona görə də mən yoldaĢlarımın çıxıĢlarına, xüsusilə də Azərbaycanda multikulturalizmin güclənməsi üçün hansı konkret addımların atıldığını izah edən azərbaycanlı yoldaĢımın çıxıĢına çox diqqətlə qulaq asdım. Bu çox həlledici bir haldır. Zənnimcə, multikulturalizmi gücləndirmək, dəstəkləmək üçün həyata keçirilməli iki əsas istiqamət var: bunlardan birincisi zəngin mədəni irsi, maddi və qeyri-maddi mədəni irsi qorumaq, ikincisi isə müasir mədəniyyətdə həmin izləri qoruyub saxlamaqdır.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
136
Mən Azərbaycana ilk səfərimi 2000 ci ilin aprel ayında prezident Heydər Əliyevin dəvəti ilə etmiĢəm. O zamanlar da Azərbaycanda irslə bağlı yanlıĢlıq mövcud deyildir.Lakin o vaxtdan bəri Azərbaycanda iki yerli istiqamət yarandı.Bunlardan birincisi, Bakı Ģəhərinin rolu və digəri isə UNESCO-nın 1972-ci il konvensiyalarına əsasən Qobustanın rolunun yüksəlməsidir.Bunu aydınlaĢdırmaq üçün bizim iki vasitəmiz var. Birincisi odur ki, məkan çox gözəl Avropa üslubuna malik olsa da, bu, kifayət deyil. Ġkinci vasitə isə, bu iki vasitəni yaratmıĢ Bakı Ģəhəri və Qobustanın məhĢur dünyəvi dəyərini və rolunu qoruyan idarəetmə planının olmasıdır. Ona görə də Azərbaycan indi, ən vacibi, maddi irsini qorumalıdır. Mən indi ikinci bir nümunə göstərmək istəyirəm. Hər halda siz Bakının mərkəzində yerləĢən Muğam Mərkəzinə baĢ çəkmisiniz. Ġndi UNESCO-nun 2003-cü il konvensiyasına əsasən muğam qeyri-maddi mədəni irsin Ģedevri hesab olunur. Qeyri- maddi irsə milli rəqslər, milli mahnılar, milli mərasimlər və çox vacib ictimai-mədəni tədbirlər daxildir. Multikulturalizmi inkiĢaf etdirmək üçün həm maddi, həm də qeyri-maddi mədəni irs olmalıdır. Bu, mütləq olmalıdır və UNESCO dövlətlərin qarĢılıqlı hörmət prinsiplərini təsdiq edən iki əsas konvensiya təsis edib. Azərbaycan bunu öz imzası ilə təsdiq edib və 70-80-ci konvensiyalara əsasən, o konvensiyanın özünün rolunu təsdiq edib. Təxminən 87 ölkə bununla bağlı bir çox məlumatı təsdiq etmiĢdir.
Ona görə də konvensiyanın beynəlxalq üzvlərinin birgə yaradılmıĢ bazasına zidd olaraq əl-ələ verib milli meylləri də inkiĢaf etdirmək çox vacibdir. Milli meyllə beynəlxalq meyl bir-birinə müvafiq olmalıdır. Və mən qeyd etməliyəm ki, multikulturalizmdə ikinci vacib məsələ müasir mədəniyyətlərdir ki, UNESCO 2005-ci ildə bu sahədə də vacib, – ölkə tədqiqatının rəngarəngliyinin qorunması və inkiĢafı üzrə konvensiya təsis edib. Bu bir az mürəkkəb məsələdir, amma bunun məqsədi müasir mədəniyyətlərin həmin sahələrini
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|