MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
536
bilirlər. Lakin müxtəlif qruplar multikulturalizmin vəziyyətini qoruyub saxlamaq üçün nəinki təkcə öz Ģəxsi identikliyinə sahib olmalı, həm də bu identikliyi yeniləmək imkanlarına malik olmalıdır. Multikulturalizmin alternativi assimilyasiyadır, etnik-milli xüsusiyyətlərdən könüllü, çox vaxt isə məcburi imtina və səni qəbul edən cəmiyyətin xüsusiyyətlərini mənimsəməkdir. Kompromis variant kimi akkulturasiya da gündəmə gəlməkdədir. Bu zaman müxtəlif etnik qruplar bir-birinə yaxınlaĢır, davranıĢ normaları, tarixin Ģərh edilməsi kimi məsələlərdə münasibətləri yumĢaldır, lakin eyni zamanda öz milli sərhədlərini qoruyub saxlayır və vahid bir cəmiyyət halında qaynayıb-qarıĢmırlar. BMT-nin insan hüquqlarına dair Ümumi Bəyannaməsi azadlıq hüququnu, milli və mədəni özgürlük hüququnu, milliyyət və ünsiyyət dili seçmək hüququnu, dini inanc hüququnu elan edir. Buna baxmayaraq bunlar faktiki olaraq Ģifahi bəyanatdan o yana keçmir və bu hüquqlar gündəlik həyatda tətbiq edilmir. Almaniya da daxil olmaqla Avropa ölkələri isə son illər insan haqlarının yanından uğurla ötüb keçərək assimilyasiya layihələrini bir qədər də irəli aparırlar. Almaniya ənənəvi olaraq homogen (eyni mənĢəli) alman cəmiyyəti üzərində qurulan bir dövlətdir. Son onilliklərdə qloballaĢma Ģəraitində miqrasiya axınları əhəmiyyətli dərəcədə güclənmiĢdir. Ġmmiqrasiya prosesi XX əsrin ikinci yarısından etibarən eyni zamanda bir neçə istiqamətdə gedib. ĠĢçi qüvvəsinin cəlb edilməsi bu dövrdə güclü Ģəkildə inkiĢaf edən alman iqtisadiyyatı üçün vacib idi. XX əsrdə iki güclü immiqrasiya dalğası olmuĢ, bunun da nəticəsində 80-ci illərdə Almaniyada adambaĢına düĢən immiqrantların xüsusi çəkisi hətta ABġ, Kanada və Avstraliya kimi klassik immiqrasiya ölkələrinin də analoji göstəricilərini üstələmiĢdi. Bu gün Almaniyada miqrant keçmiĢinə malik 15 milyondan artıq adam yaĢayır. Federal Statistika Ġdarəsi müəyyən edib ki, bu
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 537 siyahıya Almaniyaya köçmüĢ
bütün Ģəxslər, həmçinin valideynlərindən ən azı biri mühacir olan və bu ölkədə doğulan uĢaqlar daxildir. Onların təxminən 7 milyonu əcnəbilərdir. Təxminən 8 milyonu isə müvafiq ərizə verərək alman vətəndaĢlığı alıb. Buna görə də onlar alman mənĢəli 4 milyon köçkünün siyahısına aid edilir. Köçkünlərdən sonra digər ən böyük qrupları Türkiyədən (2,5 milyon nəfər) və keçmiĢ Yuqoslaviyadan və ya onun varisi olan dövlətlərdən (1,5 milyon nəfər) olan immiqrantlar təĢkil edir. Almaniyada yaĢayan müsəlmanların sayı 4 milyon nəfərə yaxındır. Miqrantların çoxu ixtisassız iĢçi qüvvəsi kimi iĢləyir. Belə ki, Almaniya onları ilk növbədə məhz elə bu növ iĢlər üçün cəlb edib. Tədqiqatlar da göstərir ki, Almaniyada miqrant ailələrindən çıxan Ģəxslərin sosial nərdivanla yüksəlməsi və ya öz iqtisadi vəziyyətini yaxĢılaĢdırması çətindir. Almaniya hökuməti muzdlu iĢçilərin nəhəng kütləsini ölkəyə buraxanda bunun müvəqqəti hal olmasına ümid edirdi. Lakin müharibədən sonra - 50-ci illərdəki iqtisadi bumun ardınca əsasən Cənubi Avropa ölkələrindən, həmçinin Ġtaliyadan, Türkiyədən, sonralar isə qonĢu ölkələrdən Almaniyaya axıĢan miqrant- qastarbayterlərin əksəriyyəti elə bu ölkədə də qaldı. Alman cəmiyyəti ənənəvi olaraq qapalı cəmiyyətdir. O, miqrantların bu qrupunu qəbul etməyə səy göstərmirdi. Ġnteqrasiya məsələsi alman cəmiyyətini və dövlətini demək olar ki, üç onillik ərzində qətiyyən maraqlandırmadı. Alman cəmiyyəti və dövləti immiqrantlara ölkəyə daxil olmaq hüququ versə də onlara cəmiyyətlə tamamilə qaynayıb- qarıĢmaq imkanı yaratmadılar. Alman hökumətinin məntiqi bu günə qədər də təəccüb doğurur. Axı Almaniya dünyanın ən sürətlə qocalan ölkəsidir. 2025-ci ildə təqaüdçülər Almaniya əhalisinin yarısını təĢkil edəcəklər. Lakin hökumət 80-ci illərdə inteqrasiya məsələsi ilə maraqlanmıĢdı. Əsas problemi Almaniyada doğulub böyüyən, lakin alman www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
538
cəmiyyətinə daxil olmayan ikinci nəsil mühacirlər məsələsi yaradırdı. Siyasi elitanın inteqrasiya problemini həll etmək cəhdləri öz əksini multikulturalizm siyasətində tapırdı. Amma məcburi Ģəkildə dil və inteqrasiya kurslarından keçmək tələbi kimi bəzi assimilyasiya elementləri Almaniyada həmiĢə mövcud olub. Əvvəllər üstündən sükutla keçilən, haqqında danıĢılmayan, sonradan isə multikulturalizmi doğuran problemlər yaranmıĢ bu vəziyyətdə üst qata çıxdı. Nəticədə immiqrantlarla qarĢılıqlı münasibətlərin mexanizmini heç cür iĢləyib hazırlaya bilməyən hökumət multikulturalizmin iflasa uğradığını bəyan etməyə məcbur oldu. Beləliklə, Almaniyada yürüdülən multikulturalizm siyasəti yetərincə düĢünülüb hazırlanmayan gecikmiĢ inteqrasiya siyasətinin bir hissəsinə çevrildi. Məhz bu faktın bir neçə onillik ərzində üst- üstə yığılıb qalan problemlərlə çulğaĢması ona gətirib çıxardı ki, Almaniyada hakimiyyət orqanları qəfildən ayılıb belə siyasətin iflasa uğraması haqda danıĢmağa baĢladılar. Tədqiqat qrupunun Almaniyadakı vəziyyətə dair apardığı monitorinqin nəticələri sosioloji tədqiqatların gəldiyi qənaətləri təsdiqləyir və multikulturalizm siyasətinin Avropada böhran keçirdiyini sübut edir. Bu da onunla bağlıdır ki, ―multikulturalizm‖ termini Avropanın siyasi leksikonunda ilk növbədə daha çox ―tolerantlıq‖ kimi anlaĢılırdı. Yəni Avropa hökumətlərinin məsələyə konseptual baxıĢı ikinci və üçüncü nəsildən olan mühacirlərin cəmiyyətə inteqrasiyasına yox, yabançı mədəniyyətin təmsilçiləri ilə yanaĢı yaĢamağa daha çox dözümlü yanaĢmağa əsaslanırdı. Avropa ölkələrinin hökumətləri multikulturalizm siyasətini heç də inteqrasiya məqsədilə yox, daha çox siyasi və elektoral mülahizələrdən çıxıĢ etməklə yürüdür, bu zaman özlərinin məhdud populist və sırf praqmatik maraqlarını güdürdülər. Ġmmiqrasiya siyasətinin qüsur və nöqsanları özünü ―sistemli zorakılıq‖ adlanan vəziyyətin timsalında göstərir. ―Sistemli Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|