www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar
123
onlar üçün bu səddi keçmək çox asandı. Gah burda, gah da
ordadılar...
- Süni intellektdə hər bir rəngin, o cümlədən qaranın çox
çaları var. Bəs bizim cəmiyyətdə qaranın neçə çaları
var? Və ya bizim bugünkü təfəkkür qaranın neçə
çalarını görə bilir?
- Əgər hakimiyyəti deyirsinizsə, o ancaq bir çaları görə bilir:
qara və ağ. Yenidən bayaq dediyiniz süni intellekdəki 0 və
1-ə qayıdaq. Peşəsindən və mövqeyindən asılı olmayaraq,
hər bir insan səhv düşünürsə, o sıfırın yanındadı, hətta 0,1-
də də deyil. Konkret sıfrın yanındadı.
- Rafiq müəllim, biz bu gün bozla qaranı seçə bilmiriksə,
bu gələcəkdə hansı problemləri yarada bilər?
- Çox ağır fəsadlara gətirib çıxarar - sualınız çox xosuma
gəldi....
Bir dəfə Corc Buş haqda yazmısdım ki, qeyri-səlis məntiqlə
düşünən adam İraqı bombalamaz. Qeyri-səlis məntiq
tolerantlıq məntiqidir. 0-1 məntiqi deyil. Amma bunlarda isə
konkret 0 və 1 məntiqidir. Başqalarına ―0‖, özlərinə isə ―1‖
kimi baxmaq məntiqi. İstərdim ki, həmin o qaradan ağa
dərəcəli keçid olsun. Yəni, insanlara sayğı olsun. Onda ağla
qaranın sərhəddi itəcək!
- Sizin “Segahı görürəm” adlı elmi monoqrafiyanızda hər
bir səs tezliyinin müəyyən rəngə çalma formulu var.
Cəmiyyətimizdə və insanlarda bu gün haqq səsi daha çox
hansı rəngə çalır?
- O vaxtı səs var idisə də bəmdə idi. Cəmiyyət bəmdə
oxuyurdu. Hər rəngdən o biri rəngə 1000 keçid var. Bizim
www.elmler.net
-
Virtual İnterne
t Resurs M
ərkəzi
Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar
124
124
cəmiyyətin səsi ümumilikdə xora oxşayır, amma hələ rəngə
çevrilməyib. Hələki xor çoxrənglilik deyil. Mən həmişə
demokratrik qüvvələrə birləşin demişəm. Son yazım
müxalifətin tənqidinə həsr olunmuşdu. Siz dediyiniz səslər
və rənglər çoxluğunda son səs xalqındı.
- Belə deyək, bəs bu gün cəmiyyətin səsi hansı rəngdədi?
- Çox rəngə çalır. ―Qırmızı‖ demek istəmirəm. Allah
eləməsin ki, qırmızı olsun. Amma bu rəng bəzən ―yaşıla‖
çalır, bəzən isə narıncıya. Amma hansının üstün olduğunu
bu gün demək çətindir. Allah etsin ki qırmızı olmasın...
- Sizin həm də ədəbiyyata dərin marağınız var.
Tələbələrinizə çox vaxt iki şeyi məsləhət görürsüz. Bir
muğama qulaq asmağı, sonra isə Çingiz Aytmatovu
oxumağı. Bizə maraqlıdı, niyə məhz Çingiz Aytmatov?
- Mən ―Əsrə bərabər gün‖ü 3 dəfə oxumuşam. Özü də rusca.
Yadınızdadırsa, orda idarə olunan insanlara aid bölüm var.
Yəni, bu həm də bugünki cəmiyyətin inikasıdır. Yazıçının da
böyüklüyü ondadır ki, o yaşadığı zamandan 40-50 il və ya
daha çox əvvəli görür. Yaxud olsun ―Manqurt əfsanəsi‖.
Əgər o siyasətə getməsəydi, səfir olmasaydı, çox böyük
ehtimalla Nobel alardı. O heç bir Nobel alandan aşağı
səviyyəli yazıçı deyil. Siyasətə getdi və Nobel ala bilmədi.
Nobel mükafatı verilərkən, bu kriteriyalara ciddi əməl
edirlər. Onun şəxsiyyəti ilə yazıçılığı arasında təzad olsa da
o böyük yazıçı idi. O, kiçik bir ―Gürcü həyatı‖ adlı
əhvalatda milli birlik faktorunu çox gözəl qabarda bilir.
Yeddi gürcü bir arada olanda içdilərsə, hökmən gürcü
dilində mahnı oxuyacaqlar. Düzdü bunlar məcazi mənada
çatdırılırdı. Amma milli birlik qabardılırdı.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar
125
- Azərbaycanda isə ən çox sevdiyiniz şair Ramiz
Rövşəndir. Ramiz Rövşəndə sizi özünə nə cəlb edir?
- Əsas mövzu. Ramiz Rövşən ilk şeirindən son şeirinə kimi
tam fərqli bir şey yazıb. O, tam orijinal, Allahın sevgisinə
tuş gəlmiş bir adamdı. Heç kimə bənzəmir, şeirləri də tamam
fərqliidir.
- Rafiq müəllim bayaq 0 və 1 intervalı barəsində söhbət
etdik. Ramiz Rövşən bu intervalın harasındadı?
- Dostum olduğuna görə demirəm, amma Ramiz Rövşən 1-in
tam yanındadır.
- Bəs bizimlə etdiyiniz söhbəti bu intervalın harasında
görürsünüz?
- (gülür...) ... tam səmmimi deyirəm. Lap 1-in yanında...
www.elmler.net
-
Virtual İnterne
t Resurs M
ərkəzi
Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar
126
126
BDU-nun dosenti: “Siyasətçilər ezoterikanı
bilsəydilər, heç vaxt siyasətçi olmazdılar”
Mətanət Abdullayeva: “İnsan dünyanı dərk etmək üçün
öncə
özünü
dərk
etməlidir”
Müsahibi ezoterika üzrə mütəxəssis, filologiya elmləri üzrə
fəlsəfə doktoru Mətanət Abdullayevadır. Onun müəllifi
olduğu ―Klassik ədəbiyyat: ezoterik xəzinə‖ adlı kitabında 3
dahinin (Nizami, Nəsimi, Füzuli) şeirlərindəki ezoterik
məqamlara toxunulur.
– Ezoterika nədir?
– Bu termini elmə Pifaqor gətirib, mənası gizli, sirli
deməkdi. İnsan və aləm haqqında təsəvvürləri maddi
keyfiyyətlərlə
məhdudlaşdırmadan
mikrokosmosla
makrokosmosun vahidliyini və bunların daxilində olan
gizliliyi təsdiqləyən metoddur. Bu metodun mərkəzində
insan durur. Belə ki, biz mikrokosmos dedikdə məhz, insanı
nəzərdə tuturuq. Həm Qərb, həm də Şərq ezoterizmin
məqsədi insana özünüdərk etməkdə kömək göstərməkdir.
– Sizin üçün ezoterik aləmin sirli qapılarını açmaq çətin
olmadı ki?
– Sırf elmi müstəvidən ezoterikaya gəlmək mümkün deyil.
Hər bir dövrün poetik fikri həmin dövrün fəlsəfəsinin
poeziya prizmasından açılışıdır. Bu, yeni araşdırma
sahəsidir. Fəlsəfi poeziya Akademiyanın Fəlsəfə İnstitutu
tərəfindən də araşdırılır. Amma mənim araşdırmam tamam
Dostları ilə paylaş: |
