Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
31 elədim. Onu da əlavə edim ki, mən onsuz da Qulam müəllimə zəng eləyəsi idim. Elə indi yadıma düşdü. Böyük jurnalistə təşəkkür edəndən sonra çox ehtiyatla xahişimi bildirdim. Dedim ki, Qulam müəllim, böyük aşığımız Molla Cümənin çox qiymətli və gözəl bir şeiri var. 7 bənddən ibarətdir, vücud- namədir, orada bəndlərin birində belə misralar var: Vələdim Həsəndir, əxim Süleyman Famlim Molla oruc ədnasıyam mən. İkinci misradakı “ədna” sözünə etiraz edirlər. Deyirlər ki, o, pis mənalı sözdür. Mövlud Yarəhmədov kitabının mü- qəddiməsində belə yazır: “Bu misradakı “ədnayam” sözünün kökü “ədna”dır. Əsli ərəb sözü olan “ədna”nın mənası “çox rəzil”, “çox alçaq” deməkdir. Əgər bu misra həqiqətən də Cü- məyə məxsusdursa, “onda nə üçün sənətkar özünü belə adlandırmalı idi”. Əlbəttə, mən Molla Cümənin ilk şeirlər kita- bında bu misranı böyük sənətkarın dediyi şəkildə saxlamışam. Çox maraqlıdır ki, Mövlud Yarəhmədovun da sonrakı qeydi çox qəribə və gülünc görünür: “Əlbəttə, belə təhriflərin hamı- sını Hümmət Əlizadənin ünvanına yazmaq bir qədər də doğru deyildir. Buraxılmış bəzi səhvlər korrektorların öz işinə soyuq yanaşması nəticəsində baş vermişdir. Ola bilsin ki, tərtibçi “əbna” vermiş, korrektorlar isə latın əlifbasındakı “b” – “б”lə “d” – “g”nı dolaşıq salmış, nəticədə isə “əbna”nın yerinə “ədna” getmişdir”. Maraqlıdır ki, Mövlud Yarəhmədov hətta bu sözün işlədilmədiyi bir bənd şeiri də düzəltmişdir. Binamız Layisqi, özüm bir mehman, Pədərim Salahdır, madərim Reyhan, Vələdim Həsəndir, əxi Süleyman Təbibsiz dərdlərin dəvasıyam mən. Bu bənd heç bir vəchlə Molla Cümənin şeirinə uyğun- laşmır, uyuşmur. Molla Cümənin şeiri ustadnamədir, özü də zəncirləmə şəklində düzülüb qoşulmuşdur. Aşığın bu gözəl, məşhur şeirində hansı bənd nə sözlə qurtarırsa, sonra gələn bənd həmin sözlə başlayır: 32 Məsələn: ...Vələdim Həsəndir əxim Süleyman Famlim Molla Oruc ədnasıyam mən. Bu bənddə çox diqqətəlayiq və uyğun sözlər işlə- dilmişdir. Baxın, aşıq öz ailə üzvlərinin adlarını çəkir, nəslinin böyüyü Molla Orucla bəndi tamamlayır, özünü də bu nəslin kiçiyi, kəmtəri, balacası, ədnası adlandırır. Ədnayəm, kəmtərəm dərdə dərmanam, Hənəfi-məzhəbəm, həm müsəlmanam, Nəbim Məhəmməddir, əhli-Quranam, Mömin qardaşların aşnasıyam mən. Molla Cümə başqa bir şeirində də özünü belə adlan- dırmışdır. “Ədna” kiçik, balaca, kəmtər və s. mənalarını daşı- yır. Aşığın “Yenə” rədifli müxəmməsi var, şeirin birinci bən- dində belə misralar işlədilmişdir. Əl atıb tutmağa qorxdum, Düşərəm qovğaya yenə. Yazacam rəhm eyləsin Mən təki ədnaya yenə. Molla Cümə belə yazıb, belə oxuyub və mən də aşığın yazdığı şəkildə digər əlyazmaları ilə müqayisələr aparıb əsər- lərinin külliyyatına daxil eləmişəm. Mən bunları çox çəkinə- çəkinə, ehtiyatla Qulam müəllimə danışdım və əlavə elədim ki, bu sözü Molla Cümə işlədə bilərdimi, yaxud Molla Cümə şeirində saxlamaq olarmı? Qulam müəllim çox səbrlə və ehtiyatla söylədi ki, əlbəttə, böyük sənətkar bilməsə, bu sözü işlətməz. Paşa müəllim, narahat olmayın, ədna kiçik, kəmtər, balaca mənasında da işlədilir. Mən böyük minnətdarlıqla Qulam müəllimdən ayrıldım. Ancaq bununla da kifayətlən- mədim. Respublika Əlyazmaları Fondunda böyük şərqşünas alimimiz Məmmədağa Sultanov işləyir. Çox fikirləşəndən son- ra Məmmədağa müəllimə də zəng çaldım. Məmmədağa müəllim də Qulam müəllimin dediklərini təsdiq elədi. Bir də onu əlavə elədi ki, Paşa müəllim, çəkinmədən heç bir ehtiyac 33 olmadan Molla Cümənin sözlərini təsdiqləməyi məsləhət bili- rəm. Bütün bunlardan sonra mən uzun müddət fikirləşdim və bir mühüm problemin həllini tamamlanmış hesab elədim. Molla Cümənin şeirini aşığın yazdığı kimi də külliyyatına daxil etdim. Molla Cümənin “Adəmin nəvəsi” vücudnaməsinin çox ibrətamiz bir son bəndi var: Mənada Mollayam, Molla Cüməyəm, İsmi Pünhan oda şux pərvanəyəm, Gəlmişəm cahana bir gün fənayam, Axırda Kərəm tək yanasıyam mən. Mən əvvəllər, düzü Mövlud Yarəhmədovun Molla Cümənin şeirlər kitabını çap elədiyini bilmirdim. Çünki o, aşığın şeirlərini nə vaxt, necə, haradan toplaması haqqında heç nə yazmamışdır. Mən bir gün Azərbaycan Milli Elmlər Akade- miyasının Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutuna getmişdim. Be- şinci mərtəbədə liftin qabağında dayanmışdım. Birdən Mövlud Yarəhmədov liftdən düşdü, çox kobud, azğın bir görkəm alaraq bütün etik, tərbiyəvi normaları tapdalayaraq mənim üstümə qışqırdı: “Sənin nə ixtiyarın var ki, Cumanı Cümə yazırsan, kim sənə icazə verib ki” deyərək çox mədəniyyətsiz bir şəkildə qışqırmağa başladı. Mən duruxdum, ürəyimdən səslər gəldi, abrını kimdən gözləmək lazımdır, abırsızdan. Dönüb sakitcə uzaqlaşdım. Bir gün akademik Məmmədcəfər Cəfərovun imzası ilə belə bir məktub aldım. “Hörmətli Paşa Əfəndiyev. Molla Cümənin ədəbi irsi ilə əlaqədar mübahisəli məsə- lələri həll etmək üçün Sizin sentyabr ayının 23-də saat 11:00- da Azərbaycan SSR EA ədəbiyyat, dil və incəsənət bölməsinin (Akademiyanın əsas binası, V mərtəbə, otaq 530) iclasına gəl- məyiniz vacibdir”. Ədəbiyyat, dil, incəsənət bölməsinin akademik katibi M.C.Cəfərov. Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|