Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
21 Mən Cüməyəm, başım düşdü bəlaya Hamam döndü qızılgülə, lalaya. Yönümü çevirdim Tovla Talaya, Hayıf ki, yollarım qara daş oldu. Sonuncu iki misra maraqlıdır. Yönümü çevirdim Tovla Talaya, heyif ki, yollarım qara daş oldu. Məsələ burasındadır ki, İlisu bir neçə məhəllədən ibarətdir. Biri də Tovla Taladır. Burada həm Tovla var və həm də Tala var. Hər iki sözün özünə görə mənası vardır. Bu məhəllə Kürmük və Ağçay çaylarının arasındakı yüksəklikdə yerləşir. Mənim fərziyyəmə görə bura- da İlisu sultanlarının atları saxlanmışdır. Atlara burada xüsusi qayğı göstərilmişdir. Bəs “qara daş” nədir? Tovla Talanın ətəyində, çaylaqda daşların altından çox zəif bir şəkildə su axır. İlisulular ona Moh suyu deyirlər. Bu su həmin kəndin başında olan hamamın suyundandır. Ancaq çox az axır. Qadınlar hama- ma getməyə imkanı olmadıqda bu suyu qablara yığıb çimir, üzlərini, əllərini yuyur. Görünür Molla Cümə hamamda və həm də Tovla Talada olan Moh suyunda olub, diqqətlə müşahidə aparmışdır. Məncə, bu şəkildə olan əhvalatlar aşığın İlisuya və İlisululara qarşı rəğbəti ilə əlaqədar olur. Molla Cümənin çoxlu dostları olub. Aşığın el içində böyük hörməti olmuşdur. Çox ağayana, sözünə düz, ədalətli, qayğıkeş, insanpərvər bir şəxs idi. Aşıqlığı əsas etibarilə şeir demək, söz qoşmaqdan ibarət idi. İfadan daha çox şeir qoşmaqla məşğul olub. Yaxşı səsi olmayıb. Çox gözəl iti hafizəsi olub. Allahdan vergi alıb. Dili- mizin incəliklərinə çox yaxın olub. Kiçik bir hadisədən təsir- lənərək böyük bir əsər ortaya gətirərmiş. Molla Cümənin şeirlərini toplamaq məqsədilə 2 il (1961- 1962) hər dəfə 1 ay olmaqla Şəki-Balakən zonasında fərdi ekspedisiyada olmuşam. Şəkinin Baş Göynük kəndində olarkən dedilər ki, bu kənddə 1 nömrəli orta məktəbin dil və ədəbiyyat müəllimi Şərif İdrisov da neçə vaxtdır Molla Cümənin şeirlə- rini toplamaqla məşğuldur. O vaxt Şərif müəllim kənddə yox 22 idi. Mən artıq üç gün idi ki, Molla Cümənin qızı Reyhan xanımın qonağı idim. Üçüncü gün yola düşməli idim. Şərif müəllim gəlib çıxdı. Onunla görüşüm oldu, əməlli başlı söhbətlər apardıq. Şərif İdrisov mənə Molla Cümənin 2 müxəmməsinin əlyazmasını lütflə hədiyyə verdi. “Deyim” və “Göynüyü” rədifli müxəmməslərini Molla Cümənin 1966-cı ildə “Azərnəşr” tərəfindən buraxılan “Şeirlər” kitabında çap elədim. Sonralar ara-sıra Şərif İdrisov mənə nələri necə top- lamaq və sairə haqqında məktublarla müraciət eləyirdi. Hətta özünün fərdi yaradıcılığı haqqında da danışırdı. Onu deyim ki, mən yuxarıda dediyin 2 müxəmməsdən başqa ondan heç nə istəməmişəm və almamışam. Ona görə ki, mənim əlimdə kifa- yət qədər əlyazmaları olub. Onlar üzərində intensiv olaraq işləmişəm. Bir gün Şərif İdrisov zəng eləyib bizə evə gəldi. Dedi ki, Paşa müəllim xahiş edirəm mənə kömək göstərin, əlimdə o qədər şeirlər var, onları nə edim? O, dərdini açıb mənə danışdı. Dedi ki, mən Molla Cümənin əlimdə olan şeirlərini bir yerə toplayıb makinada çıxardım. Cild eləyib “Yazıçı” nəşriyyatına apardım. Mənə dedilər ki, şeirlər haq- qında müsbət rəy olmalıdır. Məni Milli Elmlər Akademiyasının Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun folklor şöbəsinə göndərdilər. Folklor şöbəsinin müdiri, professor M.H.Təh- masib idi. Şeirləri şöbənin işçisi Bəhlul Abdullayevə rəyə verdim. O da mənfi rəy yazdı. Mən sonra Əziz Mirəhmədov, Kamal Talıbzadə ilə də söhbət eləmişəm. Heç bir xeyri olmadı. Paşa müəllim xahiş edirəm ki, mənə kömək edin. Şeirlərinin heç olmasa kiçik bir hissəsini çap eləyə bilim. Mən dedim ki, “Yazıçı” da kitabım var. Demək olar ki, onu tərtib eləyib qurtarmışam. Çalışaram sənin şeirlərindən bir neçəsini o kitaba daxil edəm. O zaman “Yazıçı”nın direktoru Əjdər Xanbabayev, baş redaktoru Sabir Rüstəmxanlı, şöbə müdiri Məmməd İsmayıl, mənim kitabımın redaktoru isə Qəşəm İsazadə idi. Nəşriyyatın icazəsi ilə Şərif İdrisovun 30-40 şeirini kitabıma daxil elədim. Bir neçə gündən sonra Qəşəm İsazadə məni 23 redaksiyaya çağırdı. Əlavə elədi ki, burada bir neçə şeir var. Onlar qüsurludur, çap eləmək olmaz. Göstərdi ki, hansı şeir- lərdir. Hamısı da Şərif İdrisovun kitabından götürülən nümu- nələr idi. Şərif İdrisovu çağırdı. Qəşəm İsazadə dedi ki, Paşa müəllim şeirləri əlyazmalarından götürüb çap eləyir. Əlyaz- malar sözünü eşidən Şərif İdrisov tezliklə Şəkiyə yollanır. Molla Cümənin yaxşı şagirdlərindən olan Aşıq Hacıbalanın arxivindən bir sıra şeirlər gətirdi. Mən həmin şeirlərdən bir neçəsini seçib kitaba daxil elədim. Həmin şeirlər mənim Molla Cümə haqqında 1983-cü il nəşrinə Şərif İdrisovun adı ilə daxil edildi. Günlərin birində yenə Şərif İdrisov bizə gəldi. Dedi ki, mən indi M.H.Təhmasiblə görüşmüşəm. Mənə dedi ki, Molla Cümə haqqında namizədlik dissertasiyası yazmaq istəyirəm. Mən Akademiyaya dissertant qəbul olmaq istəyirəm. M.H.Təh- masib müəllim mənə dedi ki, respublikada Molla Cümənin ilk və əsas tədqiqatçısı professor Paşa Əfəndiyevdir. O, institutda işləyir, özü də kafedra müdiridir. O, asanlıqla səni dissertant götürə bilər. Paşa müəllimlə görüşün. Mən razılıq verdim, elmi rəhbəri olmağı da öhdəsinə götürdü. Şərif İdrisovdan xahiş etdim ki, sənədləri hazırlasın. Dissertantlığa qəbul üçün Molla Cümənin yaradıcılığı ilə bağlı bir referat hazırlasın. Şərif İdrisob təxminən 20 makina yazısında referat hazırladı. Ancaq sonra onun sorağı gəlmədi. Dedilər ki, o dünyasını dəyişib. İndi onun referatı əlimdədir. İstəyirəm Molla Cümə ilə bağlı hazırladığım kitabda onun bir hissəsini çap eləyəm. Qoy Şərif İdrisovun ruhu xoş olsun. Baş Göynükdə olarkən yadıma nə düşdü. Mən dil və ədəbiyyat fakültəsini qurtaranda Maarif Nazirliyi məni Şəki rayonu Baş Göynük kəndi 1 nömrəli orta məktəbə dil və ədə- biyyat müəllimi təyin eləmişdi. Yol kağızları, sənədlər hazır şəkildə əlimdə idi. Mən də oraya getməyə hazırlaşırdım. Ancaq Ulu Tanrı mənim yolumu dəyişdirdi. Mən özümü tərifləmirəm, baxmayaraq ki, buna tamamilə layiqəm. o ili dil və ədəbiyyat Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|