Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İsmi Pünhan kimdir
272 Padişahı dü cahanın Nur olan Allaha şükür. Aşığa görə Allah Taala yeri, göyü, cənnəti, cəhənnəmi, yetmiş iki milləti yaratmışdır. Cümlə aləm yox ikən Var olan Allaha şükür. Yetirdi müradımı Pərvərdigar axır özü Cümə təki biçarəyə Yar olan Allaha şükür. Məlum olsun ki, Molla Cümə sufi deyil, islamistdir. Türk dünyasının, İslam aləminin möcüzələrini çox dərindən bilən, onların təfərrüatlarına qədər varan aşıq onların çox ustalıqla şeirlərinə salıb həmyerlilərinə aşılamışdır. Molla Cümənin «Yarəb» rədifli bir surəsi var. Aşıq özü bu şeirini surə adlandırıb, qoşma üstündə olan 13 bənddən ibarət bu şeir belə başlayır: Bir diləkdir dərgahından istərəm, İsmindir min birə bağışla yarəb. Dil duada, üzüm göydə səsdərəm, Həbib piru-nurə bağışla yarəb. O özünü Ulu Tanrının ümməti hesab edir. Allah, mən sənin yanında günahkaram, məni huri-qılmana, səkkiz uçmağa (cənnətə) bağışla. Aşıq dörd kitabın adını çəkir. Furqana, Zə- bura, İncil və Torata, Sureyi-Yasinə bağışla, Yarəb. Bu şeir əvvəldən axıra qədər İslamın, Quranın möcüzələrinin şərhinə həsr edilib. Aşıq Musa peyğəmbərin Turi-Sina dağının müqəd- dəsliyini şərh edərək deyir: Turi-Sina məkan oldu Musaya Əvvəla Adəmə, sonra Havvaya Yüz igirmi dörd min gələn Nəbiyə Xatəmi-Muxtara bağışla Yarəb. Çağırram qırxları, cəm ənbiyanı Amin deyin mən eyləyim duanı… 273 Ulu Tanrıdan sonra Molla Cümənin ibadət etdiyi mü- qəddəs varlıq Allah elçisi olan peyğəmbər Məhəmməd Musta- fadır. 124 min peyğəmbər haqqında onun şeirlərində çoxlu müraciətlər var: İslamın çırağı, haqqın həbibi, Ol Məhəmməd Mustafanı neylədin dünya. Molla Cümənin bilavasitə Ulu Tanrıya müraciətlə şeir- ləri çoxdur. Eyni zamanda aşığın müxtəlif şeirlərində Allaha müraciətlə misraları da çoxdur. Mən «Hophopnamə»nin səhifə- lərindən aşığın bir qoşmasını əldə eləmişəm. Qoşma çox çətin- liklə oxunmuşdur. Çox səciyyəvi və ibrətamiz olan bu qoşmanı mən lap çox sevdiyim «Kredo» qəzetinin oxucularına çatdır- maq istəyirəm. Xudavəndə, budur səndən niyazım Günahkaram, məni oda yandırma Xubların vəsfidir oruc, namazım Xəşm eləyib bənzi yada yandırma. Bu gərdişin qadir Allahı sənsən Bu cahan mülkünün şah-şahı sənsən Biçarə qulların pənahı sənsən Sığınmışam min bir ada yandırma. Hər mətləbin dörd kitaba enibdir Bəxt, taleyim niyə belə sönübdür Molla Cümə bu dünyada yanıbdır Rəhm etginən o dünyada yandırma. İsmi Pünhan kimdir? Nə üçün böyük sənətkar öz sevgilisinin ismini (adını) pünhan (gizli) qoymuşdur. Ümu- miyyətlə, folklorşünaslığımızda təriflənən gözəlin adı heç vaxt gizlədilməmişdir. Molla Cümənin yaradıcılığında bəlkə də onlarla el-kənd gözəli öz adı ilə təriflənir. O gözəllər adları ilə Molla Cümənin yaradıcılığına düşmələri ilə fəxr etmişlər. Mən iki illik ekspedisiya zamanı aşığın fəaliyyət göstərdiyi və anadan olduğu bütün yerlərdə bu məsələ ilə maraqlanmışam. 274 Çoxlu rəvayətlər eşitmişəm. Onların heç biri mənim üçün inandırıcı olmamışdır. Ancaq bir rəvayət məni inandırmışdır, mən də onun üzərində dayanmışam. Aşıq sevgilisinin adı ya oxuduğu mədrəsə sahibinin yaxud da o yerdə məşhur olan bir dindar şəxsin qızı ola bilərdi. Molla Cümə yaradıcılığında ən böyük və ən mürəkkəb problem məhz İsmi Pünhan problemidir. Çünki bu problem yalnız tərcümeyi-hal ilə deyil, həm də aşığın böyük və zəngin yaradıcılığı ilə bağlıdır. Şəkinin Baş Göynük kəndində bir qoca mənə dedi ki, İsmi Pünhan elə Molla Cümənin özüdür. Aşığın uşaqlıq və ömür dostu yaşı yüzdən ötmüş İdris dayı dedi ki, bir gün mən Cümədən soruşdum kimdir axı bu İsmi Pünhan, cavab verdi ki, İdris üz vurma, bu sirr açılmamalıdır. İsmi Pünhan haqqında ən geniş və ən səhih məlumat məhz Molla Cümənin zəngin yaradıcılığıdır. Molla Cümənin İsmi Pünhan haqqında şeirlərini iki qrupa bölmək olar. Birisi odur ki, Aşıq sevgilisinə öz məhəbbətini bildirir, başqa sözlə, İsmi Pünhanın sağlığında deyilən şeirlərdir. İkincisi isə İsmi Pünhanın faciəli surətdə həyatdan getməsindən sonra deyilən şeirlərdir. Onu da əlavə edək ki, Molla Cümə ömrü boyu İsmi Pünhandan müqəddəsləşmiş, unudulmaz, yaddan çıxmaz bir varlığa çevrilmişdir. İlk şeirlərində aşıq sevgilisinə olan mə- həbbətini ifadə edir. Molla Cümə İsmi Pünhanın həqiqi, canlı surətini yaratmışdır. İsmi Pünhan bütün hərəkətləri, xarici görünüşü, hətta geyimi ilə canlı, həqiqi bir gözəldir. Aşıq İsmi Pünhanın həm daxili, həm də xarici nişanələrini taparaq gözəl bir insan şəklini çəkmişdir. Molla Cümə elə Ulu Tanrıdan vergi alandan İsmi Pünhanı vəsf etməyə başlamışdır. Mən səni sevmişəm yeddi yaşımda. Aşığın şeirlərində İsmi Pünhanla bağlı müəyyən tarixlər də var. Onlardan bəzilərini xatırlayıq. Bütün bunlarla bərabər İsmi Pünhan pəri deyil, huri deyil, rəmzi gözəl deyil, mifik obraz deyil. Molla Cümənin kənddə, kəsəkdə şəxsən görüb aşıq olduğu el, kənd gözəlidir. İsmi Pünhan baxışı, paltarı ilə elin içində boya-başa Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|