Мащмуд аллащманлы
Yüklə 41,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
275 çatan gözəldir. İsmi Pünhan geyimi, üzü, yanaqları, qaməti, davranışı etibarilə canlı, real insandır. İsmi Pünhan çox gözəl, sədaqətli, mehriban bir sevgi- lidir. Molla Cümənin əsərlərində İsmi pünhan haqqında çox danışır. Bəzən sevgili haqqında dediklərində ziddiyyətlər də Layisqi xatırlanır. Göynüyün ətrafını bu Molla Cümə, Gündə dörd yolla ziyarət eylər. İsmi pünhan səndə qərar tutubdur Oxşayırsan lap cənnətə Layisqi. Molla Cümənin şeirlərində İsmi Pünhanla bağlı bir sıra tarixlər də var. Cümə səni sevəndəydi a tarix Min iki yüz doxsanıncı sənədə. Həmin tarix 1873-cü ildir, onda aşığın on doqquz yaşı var imiş. Yaxud: Hesabda olubdur 19 yaşı, Qabağı aynadı, hilaldı qaşı. Başqa bir şeirində aşıq deyir: Min iki yüz doxsanında sevmişdim, Min üç yüz onda da əlimdən getdi. Baxın, Aşıq «Alagöz» rədifli müxəmməsində İsmi- Pünhanın hansı əlamətlərini göstərir. Alagöz İsmi Pünhana Əvvəl baxışın oxşayır. Həm gözün, həm kirpiyin Həm qələm qaşın oxşayır. Həm dilin həm dodağın Həm inci dişin oxşayır Həm boyun, həm buxunun Həm də qumaşın oxşayır… Oxşursan İsmi Pünhana Dərdindən öldüm Alagöz. 276 Molla Cümə İsmi Pünhanın sağlığında onunla təmasda olub, tez-tez görüşüblər. Aşıq yaradıcılığı boyu İsmi Pünhanı müxtəlif vəziyyətlərdə görüb eləcə də şeirə salmışdır. Bu necə qamətdi bu necə beldi, Bu qədər naz etmə aşığın öldü. Sağ üzün bənəfşə, sol üzün güldü, Əhmədi almadan aldı yanağın. Molla Cümənin «Üç insan» adında bir müxəmməsi var. Onlar bunlardır: Məhəmmədəli Cavan, Molla Surxay və İsmi Pünhan. Bu müxəmməsdə o, İsmi Pünhandan tanışı, dostu, əzizi kimi söhbət açır. Nəticə bu olur ki, İsmi Pünhan pəri, huri, mələk, mifik bir varlıq deyil, canlı, həqiqi insandır, tarixi şəxsiyyətdir. El gözəlidir. Molla Cümənin ömrünü, gününü qurban verdiyi qənirsiz, gözəl bir məxluqdur. Burada heç bir rəmzilik, mifiklik yoxdur. Səfər üçün qədəm bassa Gəlincə yola baxırdım Göynük şəhər ətrafını Gündə yüz yol yoluxurdum Bir saat ruyin görməsəm Xəzəl təki soluxurdum. Molla Cümə gənc, cavan, gözəl, sevimli İsmi Pünhanla fəxr eləyirdi, onunla nəfəs alırdı. Ancaq tale işləri başqa bir məcraya saldı. Aşığın məhəbbəti, gözlədiyi qovuşmaya, vüsala can çatdığı İsmi Pünhan çox erkən dünyadan köçdü. Aşığın dili tutuldu, onun hətta yaradıcılığının mövzu istiqaməti də dəyişdi. El gözəli, al yanaqlı, qara gözlü, şümşad boylu sevgili Molla Cüməni sarsıtdı. Aşıq elə o günü aşağıdakı qoşmanı yanıqlı- yanıqlı oxudu: İsmi Pünhan köçdü fani dünyadan, Qarışdı torpağa göz hayıf oldu. Xudanın tədbiri beləymiş bizə, Soldu yanaqları üz hayıf oldu… Dedim ki, şad ollam bu bahar vaxtı, 277 Töküldü burnumdan yaz hayıf oldu. Molla Cümə böyük bir faciəni qəbul edərək bunun səbəbini də axtarırdı. Bütün yaradıcılığında olduğu kimi bütün faciələrin, dərdlərin səbəbi bu dünyadı, bunların hamısını aşığın başına dünya gətirir. Duam budur səni viran qalasan, Məni qoydun könlü yaslı a dünya. Yar qoxusunu dimağına iylətdin, Eşqə saldın gecə-gündüz göynətdin. Ayrılıq naməsin yazdın dilimdən, Məhəbbət tasmasın açdım belimdən, Çəkibən sevdigim aldın əlimdən, Çıxartdın kəlləmdən tüstü a dünya. İsmi Pünhan el gözəlidir, kəndin ən sevilən gəlinidir. Xalq onun gözəlliyini tərifləməkdən doymur. Bir də ona görə ki, İsmi Pünhan elin ən sevimli sənətkarının nişanlısıdır. Ona görə də İsmi Pünhan dünyadan köçəndə bütün el yasa batır, ağlayır. Həmin hissələri Molla Cümənin aşağıdakı şeirlərində açıqcasına görmək olar. İsmi Pünhan sinəmizi dağladın, Sənin üçün neçə canlar ağlayır. Çox tay-tuşun yollarını bağladın, Üzün görən mehribanlar ağlayır… Qohum-qardaş cümlə geyib qaranı, Dostun dostdur cəm düşmənlər ağlayır. …Heykəldə yadigar duran muyları, Bu Molla Cüməynən qanlar ağlayır. İsmi Pünhan haqqında danışanlar deyirlər ki, o, Molla Cümənin butasıdır. Zaqatalanın Çobankol kəndində görkəmli aşıq Kazımla görüşdüm. İsmi Pünhanla maraqlandım Kazım dayının dediklərini olduğu kimi verirəm. «İsmi Pünhan Qax rayonunun Şabalıtlı kəndində Şeyx Baba adlı bir dindarın qızı olmuşdur. İsmi Pünhan Molla Cümənin butasıdır». 278 Bu problem barədə müxtəlif rəvayətlərdən başqa ən doğru, səhih məlumat yenə aşığın öz şeirləridir. Necə deyərlər, Molla Cümə ömrünün sonuna qədər öz butasına ağlamışdır. Bütün bunlar isə aşığın şeirlərində çox aydın istifadə edil- mişdir. Bir neçə misal göstərək: Dad həzarat siz də bilin, sevgilimi itirdim Ey zamana, biçarə Molla Cümənin əlindən aldın yarın. Bir dəfə ol xudadan Bəxti qara yazılmışam Sevgilimdən cüda düşdüm Bilin yetmiş iki millət. Fələyə müraciətlə: Sevdiyim əldən alıb Qamətimi dal eyləmiş Günahım əf et xudam Zayi olan nəfsdi bu Yar turab içrə yatar Bikar quru həvəsdi bu. İstəkli butasını itirəndən sonra aşıq özünü bəxti qaralar sırasına salıb. Sevgilisinin ölümü onun bütün güzəranını alt-üst edib. Həyatının bütün sahələrində olan bədbəxtlikləri İsmi Pün- hanın nakam ölümü ilə bağlayır. Bizim ustad aşıqlarımızın məhəbbət dastanlarında qəhrəmanların butası olur. Buta aşiqlərə Ulu Tanrı tərəfindən qismət kimi bəxş edilir. Onu Xızr peyğəmbər gətirir. Ulu Aşıq Qurbaninin Pərisi – butası Gəncədədir. Abbas Tufarqanlının butası Gülgəz Pəri Təbrizdədir. Xəstə Qasımın butası Tikmə- daşdadır, Aşıq Valehin butası Dərbəndədir. Eləcə də məhəbbət dastanlarının qəhrəmanları Aşıq Abdulla, Kərəm, Novruz, Şah İsmayıl, Aşıq Qərib, Alı xan və başqalarının da butaları vardır. Ustad aşıqlar öz butalarına həsr elədiyi şeirlərini bir dastanda toplayıb yaşadırlar. Qəhrəmanların böyük bir hissəsi uzun zəhmətdən, əzab-əziyyətdən sonra butaları ilə qovuşub xoşbəxt olurlar. Yüklə 41,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|