bilan
qo‘llanilganligi,
kimga
nisbatan,
qanday
vaziyatda
ishlatilganligiga e’tiborni qaratish lozim bo‘ladi. Odatda erkalash –
suyish, hurmat – e’zozlash, ko‘tarinkilik, ulug‘vorlik, tantanavorlik
kabi ma’nolarni bildiruvchi so‘zlar ijobiy ma’no qirrasiga ega bo‘lgan
so‘zlar hisoblanadi. Masalan:
qizaloq, toychoq, o‘rgilay, girgitton
bo‘lay, bolaginam, oppog‘im, do‘mbog‘im, arslonim, pahlavonim,
shakarim, shirinim
kabi. Salbiy ma’no qirrasiga ega bo‘lgan so‘zlar
sirasiga jirkanish, manmanlik, mensimaslik, kibrlilik, masxara, nafrat,
g‘azab, kinoya, kesatiq kabi subyektiv
munosabatni ifodalovchi
so‘zlar kiradi. Bunday ma’nolarni yuzaga keltiruvchi omillarni
aniqlash va baholash lisoniy tahlilning asosini tashkil qiladi. O‘zbek
tilida kichraytirish shakli –
cha, –choq, –chak
qo‘shimchalari bilan;
erkalash shakli –
jon, –xon, –oy, – (a)loq
affikslari
yordamida hosil
qilinadi. Hurmat, mensimaslik, istehzo,
umumlashtirish, tur-jinsga
ajratish kabi ma’nolar
–lar
affiksi bilan hosil qilinadi. –
gina
qo‘shimchasi chegara,
erkalash, yaqinlik ma’nolarini yuzaga
chiqaradi. Tahlil jarayonida matnda qo‘llanilgan
barcha morfologik
birliklar emas, estetik maqsad aniq ko‘rinib turadigan,
yozuvchining
badiiy niyati ifodalangan morfologik o‘zgachaliklar haqida so‘z
yuritiladi. Masalan, eng ko‘p ishlatiladigan badiiy tasvir vositalaridan
biri takrordir. Morfologik birliklarning takrorlanishidan yuzaga
keladigan uslubiy vosita –
morfologik parallelizm
ning qo‘llanilish
maqsadi lisoniy jihatdan tadqiq etilishi mumkin. Yoki,
Dostları ilə paylaş: 
