Mavzu : O’q bilan yaralanganda buyrak, xazm, qon a’zolari kasalliklarining yuzaga kelishi, tashxisi

YARADORLARDA ICHKI A’ZOLAR KASALLIKLARINI 
DAVOLASH VA OLDINI OLISH
Yaradorlarda turli kasalliklar kelib chikishining asosiy sababi jaroxat turi, 
og`ir-engilligi, o’rni va qo’shimcha sharoitlarga (shikastlangunga qadar sog`ligi 
qandayligi, stress holatlar va h.
k.) bog`liq. Jarohat butun inson organizmi va uni boshqaruvchi sistemalar holatiga 
yomon ta’sir etadi.
Yaradorlarda ichki a’zolar kasalliklarini- oldini olish va davolashni mumkin 
kadar kechiktirmaslik zarur. Etuk jarrohlik yordamini ko’rsatish, jang maydonidan 
yaradorlarni o’z vaqtida olnb chikish ayniksa, qish paytida xal qiluvchi ahamiyatga 
ega.
Shuningdek yaradorlarni tibbiy xodimlar kuzatuvida shifoxonalarga 
jo’natilishini to’g`ri tashkil ztish, ularni vitaminlarga boy ovqat mahsulotlari bilan 
ta’minlash, yuqumli asoratlarga qarshi kurashish, turli sog`lomlashtiruvchi mashqlar 
o’tkazish muhim tadbirlardan hisoblanadi.Tibbiy ko’chirish boskichlari yaradorlarni 
isitish, issiq ovkat berish, yurak-tomirlar faoliyatini yaxshilovchv dori-darmonlar 
yuborish urush yillarida kasalliklarning oldini olishda keng qo’llanildi. Bosh va 
ko’krak qafasi jarohatlanganda A. B. Vishnevskiy usuli bo’yicha vagosimpatik 
blokadadan foydalanildi. Bosh va yuz shikastlanishida reflyoktor yoyini uzishdan 
tashkzri, aspirastiyaning oldini oluvchi choralar ham ko’riladi. Bemor dastlabki 
kunlari yuzi erga qaratib yotqizilsa, keyinchalik esa yarim o’tirish holati beriladi. 
Jarrohlikning birlamchi tszalash muolajasi ko’riladi, imqon boricha yog jismlar to’la 
olib tashlanadi. Zotiljamga sabab bo’luvchi, ichki jarohatlanishlarda kasallikning 
oldini olish uchun bemorga antibiotiklar va sulfanilamid preparatlari beriladi. Upka 
yallig`lanishini davolash tadbirlari u aniq lagan boskichdayoq boshlanadi. Bunga 
jarohatni davolash, organizm chidamini oshiruvchi va o’pkadagi patologik 
jarayonnk bartaraf etishga qaratilgan tadbirlar kiradi.Imqoni boricha, bemorlar 
yotqizib davolanadi, ularga vitaminla,r va oqsilga boy ovqat beriladi, qayta-kayta 
qon va eritrostitlar massasi kamqonlikda quyib turiladi. Zotiljamni davolashda keng 
ko’lamli antibiotiklar ishlatiladi. Yurak-tomirlar faoliyati buzilganda kofeist, 
glyukoza bilan qo’shib strofantin tayinlanadi, gipoksiya holatida kislorod beriladi. 
Birinchi kunlardanoq nafas mashqlari o’tkaziladi.
Antibiotiklarni to’g`ri tanlash muhim ahamiyatga ega. Zotiljam deb, taxmin 
qilinayotgan
og`ir yaradorlarni kuchsiz antibiotiklar, masalan, penistillin bilan davolash 
yaramaydi. Bunday bemorlarga klofaran 1 g dan kuniga 3 marta, ana shunday 
miqdorda stefamizin kunnga 2 marta, tarivid — 200 tayinlanadi. Bu antibiotiklar 
keng ko’lamli bo’lib, yaradorlarda stafilokokk, streptokokk boshka ko’plab 
mikroorganizmlar paydo qilgan zotiljamni davolashda foyda beradi.Qon ketish 
xollari yuz bergaida 5% li aminokapron kislota, prioprestipitat, yangi muzlatilgan 
plazma, amben (pambu) qo’llaniladi. Maxalliy qon ketishni to’xtatish uchun esa 

---

fibrin bulut va fibrin pardasi ishlatiladi. Jarohatlanish natijasida sillasi hurib, ozib 
ketgan yaradorlar tomiriga oqsil gidrolizatlari, yog` zmulsiyalari, aminokislotalar 
aralashmasi yuboriladi.