Mavzu: Adobe Flash va boshqa multimediya dasturlarida ishlash. Reja: 1

Buyruqlar
tugmalar (Windows)
New	Yangi film		+
Open	Ochish		+<0>
Close	Yopish		+
Save	Saqlash		+
Import	Import qilish		+
Export Movie	Eksport qilish		+++<8>
Publish Settings	Nashr o‘lchamlari		++
Publish Preview	Nashrni ko‘rish
Print	Chop etish		+
Exit	Dasturdan chiqish		+

11.2-jadval. Edit menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
Undo	Bekor qilish	+
Redo	Takrorlash	+
Cut	Qirqib olish	+
Copy	Nusxa olish	+
Paste	Qo‘yish	+
Clear	Tozalash	,
Duplicate	Aynan nusxa olish	+
Select All	Hammasini belgilash	+
Deselect All	belgilanishni bekor qilish	++
Cut Frames	Kadrlarni qirqib olish	++
Copy Frames	Kadrlardan nusxa olish	++
Paste Frames	Kadrlarni qo‘yish	++
Edit Symbols	Simvollarni tahrirlash	+

11.3-jadval. View menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
Goto	kadrga o‘tish	-
Zoom In	masshtabni kattalashtirish	+<=>
Zoom Out	masshtabni kichiklashtirish	+<-> .
Magnification	kattalashtirish	-
100%	100%	+<1>
Show Frame	kadrni ko‘rsatish	+<2>
Show All	hammasini ko‘rsatish	+<3>
Outlines	Konturlar	+++<0>
Fast	tez	+++
Timeline	vaqt diagrammasi	++
Work area	ish maydoni	++
Rulers	chizg‘ich	+++
Hide Edges	qirrani bekitish	+
Hide Panels	panelni bekitish

11.4-jadval. Insert menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
Convert to Symbol	simvolni holatini o‘zgartirish
New Symbol	yangi simvol		+
Frame	kadr
Remove Frames	kadrlarni o‘chirish		+
Keyframe	bog‘langan kadr		\
Blank Keyframe	bo‘sh bog‘langan kadr
Clear Keyframe	bog‘langan kadrni o‘chirish		+
Create Motion Tween	harakat hosil qilish

11.5-jadval. Modify menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
Layer . . .	qatlam parametrlari		+
Scane . . .	sahna parametrlari		+
Document . . .	hujjat parametrlari		+++
Transform	ko‘rinishni o‘zgartirish		-
Scale	o‘lchamni o‘zgartirish uchun belgilash		++
Rotate	Burish
Frames	kadrlar ustida amallar
Lock	bekitish (qulflash)		++
Unlock All	bekitish (qulflash)ni bekor qilish		+++
Group	Guruhlash		+
Ungroup	guruhni bo‘laklash		++

11.6-jadval. Text menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
Font	shriftni o‘zgartirish	-
Size	shrift o‘lchamini o‘zgartirish	++
Style	shrift stilini o‘zgartirish	++
Align	matnni tekislash	-
Scrollable	markerni o‘rnatish	++

11.7-jadval. Control menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
Play	ijro etish
Test Movie	filmni ko‘rish	+
Test Scene	sahnani namoyish qilish	++

11.8-jadval. Window menyusi buyruqlari

Buyruqlar		tugmalar (Windows)
New Window	yangi oyna	++
Toolbars	Panellar	-
Tools	ma’lumot	++
Timeline	tekislash	+
Properties	belgi	+
Actions	Protseduralar	++
Movie Explorer	filmlarni boshqaruvi	++
Library	Kutubxona	+

11.9-jadval. Help menyusi buyruqlari

buyruqlar		tugmalar (Windows)
What’s new	Yangi imkoniyatlar	-
Lessons	Flash bo‘yicha darslar	-
Using Flash	Yordam ma’lumotlari	F1
Samples	Flash faylga misollar	-

Buyruqlardan foydalanishni tegishli bo‘limlarda batafsil ko‘rib chiqamiz.
Vaqt diagrammasi
Ish maydoni ustida vaqt diagrammasi (Timeline) paneli joylashgan. Vaqt diagrammasi, filmning aniq sahnalashtirilishiga xizmat qiladi. U yaratilgan qatlamlarni alohida-alohida sahnaga yozib qo‘yishni ta’minlaydi. Sahnada namoyish qilinadigan obyektlarning o‘zgarishi ketma-ketligini ifodalaydi. Vaqt diagrammasi shuningdek animatsiya yaratishda, film interfaol elementlari xatti-harakatini belgilashda asosiy uskuna hisoblanadi. Vaqt diagrammasi murakkab tuzilishga ega bo‘lib, ko‘p sonli boshqaruv elementlaridan iborat. Vaqt diagrammasi panelida quyidagi umumiy elementlar berilgan (11.5-rasmda):
 filmning mavjud sahnasi uchun qatlamlar ro‘yxati (ustma-ust ustun ko‘rinishida) ko‘rsatilgan. Qatlamlarning nomi va atributlari ko‘rsatilgan;
 vaqt diagrammasi har bir qatlam uchun kadrlar shkalasidan iborat;
 vaqt diagrammasidagi kadrlarni formatini o‘zgartirishning yig‘ma menyusi;
 filmning ayrim parametrlarini ifodalaydigan vaqt diagrammasidagi holat qatori mavjud.

Vaqt diagrammasi.
Vaqt diagrammasining kadrlar shkalasi bilan tanishib chiqamiz. Shkala sahnaning barcha qatlamlari uchun umumiy bo‘lib, ammo har bir qatlam o‘zining kadrlar qatoriga ega. Unda kadrlar o‘sish tartibida nomerlangani tasvirlangan. Nomerlanish har 5 qadamda berilgan bo‘lib, kadrlarning har qanday formatida o‘zgartirib bo‘lmaydi.
Vaqt diagrammasi ko‘rsatkichi (Play head) animatsiyaning faol kadrini ko‘rsatadi. Qaysi kadr sichqon yordamida tanlansa, o‘sha kadr ustida ko‘rsatkich paydo bo‘ladi. Ko‘rsatkich faol kadrning nomerini ko‘rsatib turadi. Bu esa animatsiyaning tasvirlanayotgan jarayonga sinxronligini ta’minlaydi (11.6-rasm).
Kadrlarni formatlash menyusidagi buyruqlar kadrning katakchasini gorizontal bo‘yicha o‘lchamini belgilaydi:

• 
  Tiny (mayda);
  
• 
  Small (kichik);
  
• 
  Normal (odatdagi);
  
• 
  Medium (o‘rta);
  
• 
  Large (katta).
  

. Kadrlarni formatlash menyusi.

. Ranglarni saralab quyish oynasi.

. Quyiladigan rangni tanlash oynasi.

. Komponentlar.

. Actions paneli.
Boshqaruv elementlari paneli (Properties)
Yuqorida boshqaruv elementlari panelida berilgan ma’lumotlarga qo‘shimcha ravishda quyidagilarni aytish mumkin:
 matnli maydonda URL ish maydoni matnli qismini belgilaymiz va shu maydonda to‘liq Web-manzilni ko‘rsatamiz (URL - Universal Resources Locator). Bog‘langan resurs uchun siz haqiqiy giperhavolaga ega bo‘lasiz;
Boshqa vizual tahrirlagichlardan farqli tomoni, gipermatn namoyish vaqtida ostiga chizilgan shrift bilan emas balki, shtrixli chiziq bilan beriladi. Flash mexanizmida giperhavola hosil qilishning ikkita kamchiligi bor: birinchidan, URLni noavtomatik (qo‘lda) yo‘l bilan kiritiladi va ikkinchidan, Flash URLning xatto lokal fayllar uchun aniqligini tekshirmaydi;
 Target (Selevoy) ro‘yxati; u resursni qanday brauzer oynasida namoyish qilinishini (yuklanishini) ko‘rsatishda qo‘llaniladi (ko‘rsatilgan URL bo‘yicha chaqirilgan resursni). URL maydoniga hech bo‘lmaganda bitta simvol kiritilgandan keyin ro‘yxat faollashadi, ya’ni o‘nga murojaat qilish mumkin. Ro‘yxat quyidagi variantlardan iborat (ular HTML tilining TARGET atributi qiymatlari bilan o‘xshash):
o _blank – chaqirilayotgan hujjat har doim yangi oynada yuklanadi (asl oynaning o‘zida emas);
o _self – chaqirilayotgan hujjat xuddi shu oynaning o‘zida yuklanadi (qaysiki bog‘lanish o‘rnatilgan oynaning o‘zida);
o _parent - chaqirilayotgan hujjat bosh oynada yuklanadi; agar bu oyna bosh oynaga ega bo‘lmasa, u holda yuklanish xuddi _self ko‘rsatkichidagidek bo‘ladi; 
o _top - chaqirilayotgan hujjat eng yuqori qismdagi oynada yuklanadi (agar ushbu oynaning o‘zi eng yuqori qismda bo‘lsa, u holda _self ko‘rsatkichdagidek yuklanadi);
 Selectable (Videlyayemiy) tugmasi; bu tugma xuddi bayroqchadek qo‘llaniladi: tugmani bosish bilan matnga tegishli xususiyatlar panelini o‘rnatish yoki aksincha o‘rnatilgan bo‘lsa uni bekor qiladi;
 Change Direction of Text (matn yo‘nalishini o‘zgartirish) foydalanuvchi menyuni ochib matnning yo‘nalishini tanlab olishi mumkin: gorizontal yoki vertikal. Menyu o‘z ichiga quyidagi uchta buyruqni oladi (11.11-rasm):

•