Mavzu: Jismoniy tarbiya darslarida pulsometriya oʻtkazish uslubiyati
Reja
1. Pulsometriya haqida tushuncha.
2. Pulsometriya olib borish uslubiyatiga tavsif.
Kalit soʻzlar:
Pulsometriya (jismoniy yuklamalarning organizmga ta’sirini
aniqlash), oʻqituvchining tarbiyaviy ishlari, oʻquvchilarning xulqi, darsni
umumlashtirish, dars davomida berilgan yuklamalarning oʻquvchilar tayyorgarlik
darajasiga mos boʻlmasa qanday yoʻl tutilishi maqsadga muvofiq ekanligi.
Jismoniy tarbiya darslarida pulsometriya
olib borishdan asosiy maqsad,
darsdagi
yuklamani
oʻquvching
yoshiga,
tayyorgarligiga,
mashgʻulot
oʻtkaziladigan joyning sharoitiga muvofiqligini aniqlashdan iborat. Pulsometriya
ma’lumotlarini toʻgʻri taxlil qila bilish esa, talabalarga keyinchalik oʻz
harakatlarini obyektiv baxolashga va har bir sinf uchun yuklamalarni toʻgʻri
rejalashtirishga, boshqarish usullarini egallashga yordam beradi.
Kuzatuv sekundomer yordamida bir oʻquvchi ustida olib boriladi.
Buning
uchun oʻqituvchining topshiriqlarini faol bajaradigan oʻquvchi tanlab olinadi.
Ushbu oʻquvchi kuzatuv obyekti haqida oldindan ogoxlantirilishi kerak.
Pulsni birinchi bor darsga koʻngʻiroq chalinishiga 5 daqiqa kolganda
oʻlchanadi. Bunda kuzatuvchi, kuzatiluvchi oʻquvchining
tinch xolatda, ya’ni
uning pulьs kursatkichi normal xolatda ekanligiga ishonch xosil qilishi kerak.
Puls
- lotincha turtki - tomir urishi, yurak qisqarishi natijasida qon
tomirlarining ritmik tebranishi; kengayib-torayishi.
Puls asosan
bilakning ichki yuzasida, bilak arteriyasi sohasida aniqlanadi.
Buning uchun tekshiruvchining bilagini bilakka usti boʻgʻimi qoʻl bilan shunday
ushlash kerakki, bosh barmoq bilakning ikki tomonida,
boshqa barmoqlar esa
uning yuzidagi pulslanuvchi bilak arteriyachasining paypaslanuvchi terisini
bosadigan boʻlsin. Puls 10 sekund mobaynida oʻlchanadi.
Tomir urishini qoʻyidagicha oʻlchashtavsiya etiladi:
1. Agar ish xususiyati doimiy boʻlsa, saflanish,
yugurish, umumrivojlantiruvchi
mashqlar va h.k. har 3 daqiqada, 3 daqiqadan kam oraliqda tomir urishini oʻlchash
maqsadga muvofiq emas, chunki oʻquvchini tez tomir urishini oʻlchash uchun jalb
etish, darsdagi xaqiqiy yuklamani aniqlashga yordam bermaydi;
2. Har bir dars qismi tugagandan soʻng;
3. Katta kuchlanishni
talab etadigan yugurish, gimnastika snaryadlarida
bajariladigan mashqlar, yugurib kelib sakrash, estafeta bosqichini tugatish va h.k.,
murakkab mashqlarni bajargandan soʻng.
Olingan ma’lumotlarni hisoblashda 10 sekunddagi tomir urishining natijasini
oltiga koʻpaytirib, bayonnomaning beshinchi grafasiga, oltinchi grafaga pulsning 1
foizlarda oʻzgarishi yoziladi. Bu qoʻyidagicha amalga oshiriladi.
Dastlabki tinch
xolatda ulchangan puls 100 % deb olinadi. Ikkinchi marta oʻlchangan pulsning
dastlabkisiga nisbatan necha foiz oshganligini aniqlash uchun proportsiya tuzilib,
ishlanadi. Masalan: bayonnomadagi tinch xolatda ulchangan puls 1 daqiqada 90
marta, ikkinchisi- 103 marta boʻlsin.
Shunga qarab proportsiya tuziladi:
Dostları ilə paylaş: