1-jadval.Mavjud raqiblarni ta`sir kuchini tahlil qilish.
BAHOLASH PARAMETRLARI
|
PARAMETRLARNI BAHOLASH
|
PARAMETRLARNI BAHOLASH
|
PARAMETRLARNI BAHOLASH
|
1
|
2
|
3
|
RAQIBLAR SONI
|
Raqiblar juda ko`p
|
O’rtacha
|
Raqiblar oz
|
+
|
|
|
BOZORNI O`SISH TEZLIGI
|
Bozor hajmi qisqaradi
|
Bozor hajmi sekin qisqaradi
|
Bozor o’suvchi
|
|
|
+
|
RAQIBLAR MAHSULOTLARINING TURLARI KO`PLIGI
|
Birxil mahsulot
|
Bir necha xil mahsulot
|
Ko’p turli
|
|
+
|
|
NARXLARNI OSHIRISHDA CHEKLOVLAR
|
Bozorda narx qat’iy
|
Ba’zida o’zgarib turadi
|
Narxlar beqaror
|
|
+
|
| Firmaning asosiy bozordagi raqobatli afzallikdan foydalana olish qobiliyati faqatgina o’zi duch kelayotgan bevosita raqobatga emas, balki shu bozordagi potenstial raqiblar, o’rinbosar tovarlar, mijozlar va yetkazib beruvchilar kabi kuchlarning ta’siriga ham bog’liqdir. Potenstial raqiblar va o’rinbosar tovarlar firma uchun bevosita xavf uyg’osta, mijozlar va yetkazib beruvchilar esa o’zlarining talablari bilan bilvosita tahdid solib turadi (1-jadval). 8-ball. Demak tarmoqda raqobat o’rta darajada.
2-jadval.O`rnini bosuvchi tovarlar tahlili.
Baholash parametrlari
|
Parametrik baholash
|
Parametrik baholash
|
Parametrik baholash
|
1
|
2
|
3
|
O`rinbosuvchi tovarlar orasidagi o`xshashlik
|
Mavjud va farqi katta
|
Mavjud unchalik katta emas
|
Deyarli yo’q
|
|
+
|
|
Narx bo`yicha o`rinbosar tovarlar bilan farqi
|
Mavjud va farqi katta
|
Mavjud unchalik katta emas
|
Deyarli yo’q
|
|
+
|
|
jadval). O`rnini bosuvchi tovarlar orasidagi o`xshashlik darajasi mavjud, ammo yuqori emas. Narx bo`yicha o`rinbosar tovarlar bilan farqi ham shunday, ya`ni, bunday holatda ham mavjud, biroq, farqi katta emas.
3-jadval.Xaridorlar tomonidan xavf tahlili.
Ishlab chiqaradigan mahsulotlarimiz narxi orasidagi farq sezilarli darajada ya’ni agar mahsulot narxi ko’tariladigan bo’lsa iste’molchi osonlik bilan boshqa mahsulotni sotib olishi mumkin. Biz chiqaradigan tovarlarning sifati yuqori darajada va iste’molchilarning sifat talabi to’la qondirilgan. Kompaniyaning mahsulotlari qisman unikal ya’ni o’rinbosar tovarlar ishlab chiqarishga qobiliyatliligi qisman mavjud. Mahsulotlarga bo’lgan talab yuqori darajada va bozorda katta miqdordagi xaridorlar soniga ega. Xaridorlar tomonidan xavf tahlili 6 ball oldi va xaridorlarni yo’qotish xavfi o’rta darajada.
Baholash parametrlari
|
Parametrik baholash
|
Parametrik baholash
|
Parametrik baholash
|
3
|
2
|
1
|
Tovarni narxiga ta`sirchalik
|
Xaridorlar arzon tovarga moyilligi
|
Tovarlar orasidagi farq sezilarli
|
Narxga e`tiborsiz
|
|
+
|
|
Xaridorlarning bozordagi tovarlarga qanoatlanishi
|
Tovarning asosiy ko`rsatkichlari bilan qanoatlanmagan
|
Tovarning ikkilamchi ko`rsatkichlari bilan qanoatlanmagan
|
Tovarlar sifati juda yoqadi
|
|
|
+
|
O`rinbosar tovarlarga o`tish mkoyilligi
|
Kompaniya tovari unikal emas
|
Kompaniya tovari qisman unikal
|
Kompaniya tovari mutlaq unikal
|
|
+
|
|
Xaridorlar ulushi
|
Xaridor kam
|
Xaridor o`rta darajada
|
Xaridor k’op darajada
|
|
|
+
|
(3-jadval)
jadval.Yangi raqobatchilar paydo bo`lish xavfi.
Yangi raqobatchilarning paydo bo’lish xavfiga nazar solsak, bozorni yuqori kuchli brendlar mavjudligi o`rta darajada bo'lgan, mahsulotni diferentsiyalashtirish darajasi o'rta darajada, biron bir yangi korxonaning bozorga kirish ehtimolligi o’rta darajada, davlatning bu soha bo’yicha siyosati o’rta darajada, tarmoqning o’sish tempi esa juda yuqori. Ushbu ma’lumotlarga asoslanib shuni aytish mumkinki, bozorga yangi raqobatchilarning kirishi juda xavfli va bu 18 ball bilan baholandi.
Baholash parametrlari
|
Parametrik baholash
3
|
Parametrik baholash
2
|
Parametrik baholash
1
|
Tovar ishlab chiqarishdan iqtisod qilish darajasi
|
Mavjud emas
|
O’rta iqtisod qilinadi
|
O’rta tejamli
+
|
Yuqori kuchli brendlar
|
50% egallagan
+
|
50% egallagan
|
Mavjud emas
|
Mahsulotni diferentsiatyalash
|
Tovar turi ko`p
+
|
O`rta darajada
|
Bir xil
|
Bozorga kirish imkoniyati mavjudligi
|
Mavjud
+
|
O`rta darajada
|
Cheklangan
|
Davlat siyosati
|
Cheklov yo`q
|
O`rta darajada
+
|
Cheklangan
|
Tarmoqni o`sish tempi
|
Jadal o`suvchi
+
|
Sekinlashuvchan
|
Kamayuvchi
|
Mavjud raqobatchilarni narx tushirishga tayyorligi
|
Narxni pasaytirmaydi
+
|
Yirik raqobatchilar narxni tushiradi
|
Narx pasaytirishga tayyor
|
(4-jadval)
5-jadval. Xom ashyo yetkazib beruvchilarni tahlili.
Xom ashyo yetkazib beruvchilar tahlili shundan iboratki, yetkazib beruvchilar soni ko’p, ularning resurs chegarasi esa yuqori, boshqa yetkazib beuvchilar bilan hamkorlik qilish uchun ketadigan xarajatlar pastdarajada va biz tanlagan yo’nalishimiz ahamiyati ular uchun past darajada. Bu yo’nalish bo’yicha tahlil 5 ball olgan.
BAHOLASH PARAMETRLARI
|
Parametr baholari
|
Parametr baholari
|
2
|
1
|
Yetkazib beruvchilar soni
|
Oz/Monopoliya
|
Ko`p
|
|
+
|
Yetkazib beruvchilar resurslarini chegarasi
|
Resurslar tanqis
|
Ko`p hajmda
|
|
+
|
Yetkazib beruvchilarni o`zgartirish xarajatlari
|
Yuqori harajat
|
Past harajat
|
|
+
|
Y.B uchun yo`nalishimizi ahamiyati
|
Ahamiyatsiz
|
Ahamiyatli
|
+
|
| (5-jadval)
SAMO brendi ostidagi “NIL-GRANIT” MCHJ ning PEST analiz tahlili
PEST tahlil qilish (siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va texnologik) - bu tashkilot bozorda raqobatbardosh bo'lish uchun uning ishlashiga ta'sir qiluvchi asosiy tashqi omillarni baholashi mumkin bo'lgan boshqaruv usuli. Qisqartma bilan ta'riflanganidek, ushbu to'rtta soha ushbu model uchun Markaziy hisoblanadi.
PEST tahlil qilish formatidagi mashhur o'zgarish, ayniqsa buyuk Britaniyada, bu PESTLE strategik rejalashtirish huquqiy va ekologik qo'shimcha jihatlarni o'z ichiga olgan yondashuv.
PEST tahlili birinchi marta Etps nomi bilan Garvard professori Frensis J. Aguilar tomonidan kiritilgan deb ishoniladi. 1967 yilgi "ishbilarmonlik muhitini skanerlash" nashrida Aguilar iqtisodiy, texnik, siyosiy va ijtimoiy omillarni ishbilarmonlik muhitiga asosiy ta'sir sifatida taqdim etdi. Keyinchalik, bugungi kunda ishlatiladigan qulay va g'alati qisqartma yaratish uchun harflar qayta tartibga solindi
PESTA tahlili to'rt asosiy sababga ko'ra foydalidir:
- biznes yoki shaxsiy imkoniyatlarni aniqlashga yordam beradi va muhim tahdidlar to'g'risida oldindan ogohlantiradi.
- Sizning biznes muhitingizdagi o'zgarish yo'nalishini ochib beradi. Bu amalga oshirilayotgan narsani shakllantirishga yordam beradi, shunda siz unga qarshi emas, balki o'zgarish bilan ishlaysiz.
- Nazoratga olinmagan sabablarga ko'ra muvaffaqiyatsiz bo'lishi mumkin bo'lgan loyihalarni boshlashdan qochishga yordam beradi.
Faktorning tavsifi
|
Faktorlar ta’siri
|
Ekspert bahosi
|
O’rtacha baho
|
Umumiy ta’sirga nisbatan o’rtacha baho
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
Siyosiy faktor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Davlatning qo'llab quvvatlashi
|
3
|
5
|
4
|
4
|
1
|
3
|
3,4
|
0,36
|
Ishlab chiqarishdagi qiyinchiliklar
|
3
|
3
|
3
|
2
|
3
|
3
|
2,8
|
0,30
|
Ekologik normativlar
|
2
|
4
|
3
|
2
|
3
|
5
|
3,4
|
0,24
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Iqtisodiy faktor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Raqobatbardoshligi
|
3
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5
|
5,0
|
0,54
|
I/ch dagi narx ta'siri
|
3
|
4
|
4
|
5
|
3
|
4
|
4,0
|
0,43
|
Sotuv va i/ch hajmi pasayishi
|
2
|
3
|
2
|
3
|
2
|
4
|
2,8
|
0,20
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ijtimoiy madaniy faktor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Xaridorlar sonining o'sishi
|
2
|
3
|
2
|
3
|
2
|
2
|
2,4
|
0,17
|
Turmush tarzining yaxshilanishi
|
1
|
2
|
3
|
1
|
2
|
3
|
2,2
|
0,08
|
Saviyaning oshishi
|
2
|
3
|
4
|
5
|
5
|
4
|
4,2
|
0,30
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Texnologik faktor
|
|
|
|
|
|
|
|
|
O'rnini bosuvchi tovarlar
|
|
3
|
1
|
3
|
1
|
2
|
2,0
|
0,14
|
Raqobatchi korxonalar texnologiyasi
|
2
|
4
|
4
|
5
|
4
|
5
|
4,4
|
0,31
|
i/ch ni kompyuterlashtirish
|
3
|
3
|
4
|
3
|
2
|
4
|
3,2
|
0,34
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Umumiy hisob
|
29
|
|
|
|
|
|
44,8
|
|
- Bu yangi mamlakat, mintaqa yoki bozorga kirishda ongsiz taxminlardan xalos bo'lishga yordam berishi mumkin, chunki bu yangi muhit to'g'risida ob'ektiv tasavvurni rivojlantirishga yordam beradi.
Siyosiy faktor
|
Iqtisodiy faktor
|
Faktor
|
hajm
|
Faktor
|
Hajm
|
Davlatning qo'llab quvvatlashi
|
0,36
|
|
Dostları ilə paylaş: |