Mavzu: uglevodlar

MAVZU:

• MAVZU:
• UGLEVODLAR
• REJA:
• Uglevodlarga umumiy tarif
• Monosaxaridlar
• Ularning olinishi
• Fizik va Kimyoviy xossalari

• Tabiatda organik birikmalarning shunday katta bir guruhi mavjudki, ularning tarkibida uglerod atomi bilan suv ma’lum bir nisbatda bo’ladi, ya’ni Cn(H2O)m. Bular oksialdegidlar yoki oksiketonlarga o’z xususiyatlari bilan yaqin turadilar.
• Uglevodlar 2 katta guruhga bo’linadilar: 1) monosaxaridlar (monozlar) va 2) polisaxaridlar (poliozlar). Polisaxaridlar o’z navbatida ikkiga – shakarsimon (oligosaxaridlar) va shakarga o’xshamagan polisaxaridalrga bo’linadi.

Monosaxaridlar (monozlar)

• Monosaxaridlar (monozlar)
• Monozlar uglevodlarning eng oddiy vakillarihisoblanadi. Tabiatda ikki xil monozlar keng tarqalgan: pentozalar – C5H10O5 va geksozalar – C6H12O6. Monozlar oksialdegid (aldozalar) va oksiketonlar (ketozalar) ko’rinishida mavjud bo’ladilar.
• Geksozalarning tabiatda ikki turi – glyukoza va fruktoza keng tarqalgan. Glyukoza oksialdegid, fruktoza esa oksiketon hisoblanadi.
• Monozlarning tuzilishi. Glyukoza va fruktoza tuzilishini quyidagi reaksiyalar yordamida isbotlangan:

Glyukoza va fruktoza vodorod yodid bilan qaytarilganda 2-yodgeksan hosil bo’ladi:

• Glyukoza va fruktoza vodorod yodid bilan qaytarilganda 2-yodgeksan hosil bo’ladi:
• Bu glyukoza va fruktoza molekulasining to’g’ri zanjir hosil qilib tuzilganligini ko’rsatadi.
• 2. Glyukoza oksidlanganda glyukon kislotani hosil qiladi:
• Bu reaksiya glyukozaning tuzilishida aldegid guruhini borligini isbotlaydi.

Fruktoza oksidlanganda vino va shavel kislotalar aralashmasi hosil bo’ladi:

• Fruktoza oksidlanganda vino va shavel kislotalar aralashmasi hosil bo’ladi:
• Bu fruktozaning tuzilishida keton guruhi borligini isbotlaydi.
• Glyukoza va fruktoza 5 molekula sirka angidridi bilan ta’sir etib pentatsetil fruktozani va pentatsetil glyukozani hosil qiladi.
• Bu ularning molekulasida 5 ta gidroksil guruhi borligidan dalolat beradi.