langan va uning vazifasi hu jjatn in g vaqtini aniqlash va undagi
m uhrga qarab haqiqiyligini tasd iq lash d an g in a iborat boMgan. X IX
a im in g oxiridan boshlab, ilm iy doiralarga qazish m alar ch o g 'id a
topilgan va hujjatdan alo h id a b o 'lg an m u h rlarn in g (qadim gi M isr,
Bobil, H in d , Parfiya, R us m u h rlari va h.k.) ko'plab kirib keli
shi bilan sfragistika alo h id a fan sifatida yangi d av rn i boshladi.
Davlat ap p aratin in g h a r q an d ay islohotlarini xronologik tu rk u m -
lash orqali qadim davlat in stitu tla rin in g sh ak llan ish in i o 'rg an ish -
da
s f r a g i s t i k a n i n g
ah am iyati kuchaydi.
Sfragistika fan ining asoschisi sifatida M ixail G eyneksiy (1709)
ning n om ini keltirish m u m k in . Io g an n G ey m an n , F.G erken,
G atterer, Ledebur, knyaz G ogenloe-V aldenburg, Z eyler (sfragis-
tikaga oid «Abriss d er Sphragistik* (V ena, 1884) va «G eschichte
der Siegel* (Lits., 1894) asa rla rin in g m uallifi) kabi o lim la r bu
fanning rivojlanishiga k atta hissa qo'shishgan. S faragistikaning
o'rganish obyekti haqidagi fik rlar fran su z olim i G .S hlyum berje,
rus olim i N . P. L ixachyovlarning asarlarida o 'z ifodasini topdi.
Sfragistikaning vazifasi hujjatlardagi m u h rlarn i o 'rg an ish o rq a
li u larning aslini aniqlash va tasd iq lash d an iborat. A m m o u n in g
vazifasi faqat shu bilan g in a cheklanm aydi. D avlat va davlat or-
ganlari o'rtasidagi o 'z a ro m u n o sab atlar va davlatning shaklla-
nish bosqichlarini o 'rg an ish d a h am sfragistik maM umotlar m u
him aham iyatga ega.
Sfragistika m ateriallari am aliy sa n ’at, geraldika, n u m izm atik a,
onom astikani o'rg an ish d a, qadim gi arxivlar tarkibini aniqlashda
ham m u h im m anba hisoblanadi.
Tadqiqotning ilm iy-m a’lum otnom a apparati — eslatm a va
izohlar (ya’ni tadqiqot ish in in g sahifasi ostidagi izohlar, shu sa-
hifada keltirilgan m a tn n i (m a’lu m o tn i) izo h lar bilan ta ’m inlash
va m atnga (yoki u n in g m u allifig a yoki m anbasiga) izo h lar b e
rish), iqtibos yoki havola (ssilka) keltirish (ya’ni, tadqiqot ishi
ning sahifasi ostida shu sah ifad a keltirilgan m a tn n in g (m a’lum ot
ni) to 'g 'ri yoki n o to 'g 'rilig i, ishonarli yoki ishonarli em asligi kabi
299
x u susiy atlarini aks e ttiris h rb vnU ♦
.
iu iiiw iiu i va u a i i i i m
oiian quvvatlantir-^^^P
«nc'jchi Ь с ‘
1
^иг.;^м
