A na shu xulosadan
kelib chiqib aytish m um kinki, tarix fa n iri
predm eti — insondir*1.
Yuqoridagiiardan ko‘rinadiki, tarix fani predmeti va bu tu-
shunchaning tarixchilar tom onidan um um iy va yaxlit qabul qilin-
gan tushunchasini aniqlab olisn mavjud emasdek tuyuladi.
Tarix fani predm etining o ‘zi tarixiylik kasb etadi.
H am m a vaqt-
da yangi ilmiy sohalarning shakllanishi va xususiylashuvi sodir
bo‘lib boradi. Agarda fanning predmeti aniq va konkret holda qat’iy
ravishda ko'rsatib berilsa, bunda ilmiy tadqiqotlar ham o‘z yakuniga
yetgan va to'xtatilgan bo‘lar edi. Biroq bu bilan, fanning predmeti
ni
aniqlash m uhim emas, degan tushuncha kelib chiqmaydi, balki
fanning predmetini aniqlashtiigan va uni aniq tushungan
holdagina
biz fan sohasida ko‘pgina natijalarga erishishimiz mumkin.
Ayrim tarixchilar tadqiqotlar jarayonida nazariyani inkor qil-
gan holda ko'proq faktlar (dalillar)ni sharhlashga asosiy e ’tibor
qaratsalar, ba’zilari aksincha tarixiy voqelikni inkor qilgan holda,
tarix n i haddan tashqari sotsiologiyalashtirish va psixologiyalash-
tirishga urinadilar. Bunday qaram a-qarshilikdan
ravshan boMadi-
ki, tavsiflashlarsiz tarix bo'lishi m um kin em as va ayni vaqtda
nazariy tushunchalar va metodologiyasiz ham tarixning bo‘lishi
m u m kin emas. B undan ko‘rinadiki, tarixchilarda yagona aksio-
m atik nazariya (izohlarga muhtoj bo'lm agan
yagona nazariy qoi-
da va tushunchalar) mavjud em as, balki nazariyalar va interpre-
tatsiyaning xilm a-xilligi mavjud va tarix
fani predm etining asosiy
xususiyati ham ana shunda.
Tarix fanining tarmoqlari
Tarix fani ko‘p tarm oqli fan bo‘lib, inson va jam iyat taraq
qiyoti bilan bog‘liq bir qator sohalar rivojlanishi jarayonlarining
um um iyligi m ahsulidir.
Harbiy tarix
- tarix fanining
eng qadim iy tarm oqlaridan
biridir. H atto «tarixning otasi* G erodot va boshqa antik davr ta-
1
Dostları ilə paylaş: