Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 11.2.13. “Dastur ul-muluk”
“Dastur ul-muluk” (“Podshoh’larga qwllanma”) nomli qimmatli asar muallifi XVII asr tarixchisi Xoja Samandar Termiziydir. Uning wz ismi 133 Muh’ammad Baqoxoja bwlib, asli nasaf(Qarshi)lik, Mir Haydariy tariqati shayxlaridan biri oilasida dun ё ga kelgan. Xoja Samandar Termiziy Ashtarxoniylardan Abdulazizxon (1645-1681 yy.) va Subxonqulixon (1681-1702 yy.) bilan zamondosh bwlgan. U 1702 yilgacha Qarshida raislik lavozimida 43 turgan, Abdulazizxon va Subxlnqulixonning h’arbiy yurishlarida ishtirok etgan. Oxiri ana shu Mir Haydariy tariqati shayxlaridan bazilarining ig’vosi bilan 1702 yili raislik lavozimidan istevoga chiqishga majbkr bwldi va umrining oxirigacha, u 1735 yili h’ali h’a ё t bwlgan, faqat ilmiy faoliyat bilan mashg’ul bwlgan. Xoja Samandar Termiziy wz davrining keng malumotli kishilari jumlasidan bwlgan. Wsha vaqtlarda ё zilgan bir qator kitoblar, jumladan “Muzakkiri ah’bob”, “Muh’it at-tavorix”ning malumotlariga qaraganda, u etuk shoir, ё zuvchi va tarixchi olim bwlgan, iloh’i ё t ilmini h’am yaxshi bilgan, kwp sa ё h’at qilib, nazariy bilmini mustah’kamlagan. Bizning zamonimizgacha olimning ikki muh’im asari etib kelgan. Bulardan biri “Dastur ul-muluk” bwlib, u 1695 yili va ikkinchisi “Anis ul-fuqaro” (“Faqirlar dwsti”) nomi bilan mashh’ur bwlib, 1735 yili ё zilgan. Wzbekiston tarixini wrganishda Xoja Samandar Termiziyning “Dastur ul- muluk” asari zwr qimmatga ega. Asar Buxoro xonligining XVII asrning 70-90- yillardagi ijtimoiy-si ё siy ah’volini, shuningdek, Buxoro bilan Xiva xonliklari wrtasidagi si ё siy munosabatlarni wrganishda katta ah’amiyatga ega. Asarda wzaro kurashlar, oliy martabali mansabdordar orasida keng tarqalgan buzuqlik, poraxwrlik, zulm va meh’natkash xalqning og’ir ah’voli h’aqida qimmatli malumotlar mavjud. “Dastur ul-amal”da wzbeklarning etnik tarkibi h’aqida h’am muh’im dalil va malumotlarni uchratamiz. 1971 yili “Dastur ul-amal”asarining forsiy matnini, ruscha tarjimasi, zarur izoh’lar bilan M.A.Saloh’itdinova chop etdi. Asarning wzbekcha nashri 1997 yili Jabbor Esonov tomondan amalga oshirildi. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|