Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc
“Tarixi olamoroyi Abbosiy”
Yüklə 1,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 11.2.11. “Tarixi olamoroyi Abbosiy”
“Tarixi olamoroyi Abbosiy” (“(Shoh’) Abbosning olamni bezovchi tarixi”) nomli asar garchi XVI asrda wtgan yirik Eron tarixchisi İ skandarbek Munshiy tomonidan yaratilgan bwlsa-da, unda Wzbekistonning tarixi va uning boshqa mamlakatlar bilan munosabatini wrganishda muh’im ah’amiyat kasb etadi. İ skandarbek Munshiy wz asarida keltirgan ayrim dalil va malumotlariga qaraganda, 1561 ё ki 1562 yili tug’ilgan. U saroy yumushiga qabul qilingunga qadar kichik moliya xizmatchisi bwlib ishlagan, keyinchalik devoni inshoga qabul qilingan. Bwlg’usi tarixchi 1587 yili h’arbiy xizmatga jalb etilgan va shoh’ Abbos avval Safaviy (1587-1629 yy.)ning h’arbiy yurishlarida voqeanavis bwlib ishtirok etgan, 1593 yili esa saroy munshiysi lovozimiga tayinlangan va umrining oxirigacha shu lavozimda turgan. İ skandarbek Munshiy 1634 yili vafot etgan. 131 İ skandarbek Munshiyning “Tarixi olamoroyi Abbosiy” nomli asarida Eronning 1588-1634 yillar orasidagi tarixi xronologik, yilma-yil tartibida yua ё n qilingan. Bu asar h’am “Akbarnoma” singari saroyda .ritilgan kundalik daftar, rasmiy h’ujjatlar, ba ё n etilgan voqealar ishtirokchilarining og’zaki axboroti h’amda muallifning shaxsiy kuzatuvlari bilan twpoangan malumotlar asosida ё zilgan. “Tarixi olamoroyi Abbosiy” asari tarkibi muqaddima, uch jild va xotimadan iborat. Asarning I-II jildlari 1616, uchinchi jildi esa 1628 yili ё zib tamomlangan. Kitobning birinchi jildi kompilyatsiya, umumlashtiruvchi xususiyatga ega bwlib, Xondamirning “Habib us-siyar”, Mir Yah’ ё Qazviniyning “Lubb at-tavorix” (“Tarixlar mag’zi”) va muallif“Tarixi olamoroyi Abbosiy” nomalum ikki asar “Tarixi shoh’ İ smoil Safaviy” va “Tazkirayi shoh’ Tah’mosib” h’amda boshqa asarlarga tayanib ё zilgan. Unda asosan shoh’ Abbosning ota-boblari, shuningdek, shoh’ İ smoil avval (1502-1524 yy.), shoh’ Tah’mosib avval (1524-1576 yy.), İ smoil soniy (1576-1578 yy.) va Sulton Muh’ammad Xulobanda (1578-1587 yy.) h’ukmronligi yillaridagi tarixi umumiy tarzda ba ё n etilgan. “Tarixi olamoroyi Abbosiy” asarining II-III jildlari mazmuni yangi bwlib, mustaqil ah’amiyatga ega. Ularda Eronning 1588-1628 yillar orasidagi ijtimoiy- si ё siy tarixi keng ё ritib berilgan. Uchinchi jild oxirida shoh’ Abbos avval bilan zamondosh bwlgan shayxlar, olimlar, shoirlar va xattotlar h’aqida qimmatli malumotlar keltirilgan. Asar Wzbekiston tarixini wrganishda h’am katta ah’amiyat kasb etadi. Unda Wzbekistonning XVI asr oxiri va XVII asrning birinchi choragidagi si ё siy ah’voli h’aqida no ё b malumotlarni uchratamiz. Bundan tashqari, asar XVI asrning oxiri va XVII asrning birinchi choragida Eron bilan Buxoro xonligi wrtasidagi si ё siy munosabatlarni wrganishda muh’im manbalardan biri h’isoblanadi. Asardan ayrim parchalar B.Dorn (matni) va V.V.Velyaminov-Zernov tomonidan matni va qisqartirilgan ruscha tarjimasi nashr etilgan. Kitob matni yana ikki marta Teh’ronda 1896 yili toshbosma va 1956 yili bosmasi chop etilgan. Yüklə 1,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|