68
sah’obai roshidin tarifi kelib, undan swng asar kimga bag’ishlangan bwlsa, odatda
ular yuksak lavozimdagi shaxslar
ё
ki h’okimlar bwlgan, wsha h’omiylarga
bag’ishlov maqtov
ё
ziladi va ana shundan keyin kamtarin muallif wzi h’aqida,
qanday asar
ё
zmoqchi ekanligi, uning nomi va asarning ixcham maxmuni
ё
ki
zamonaviy til bilan aytilsa, annotatsiyasi ba
ё
n etiladi.
Asarning oxiridagi xotima – kolofonda esa, muallif asarini tugatib olgani
uchun Alloh’ga shukronalar keltirib, mazkur qwl
ё
zma asar va uning ushbu
nusxasi, kwchirilish joyi va tarixi, xattoti h’aqida malumot keltiriladi. Tarixiy
asarlarda keltiriladigan “Quroni karim” oyatlari va “Hadisi sharif” namunalari
odatda asosiy matndan ajratib, boshqa si
ё
h’ bilan va kwpincha boshqa
ё
zuv, xat
turi, masalan kufiy, nasx
ё
xud suls
ё
zuvida boshqacha si
ё
h’ bilan bitilib, aloh’ida
ziynatlanadi.
Tarixiy asarlar qwl
ё
zmalari wz davri ananalariga mos ravishda charm
muqova – jildlarga olingan, kitob boshlanishi shams, unvon, sarlavh’a, zarvaraq
naqshlari bilan, matn wrtalarida lavh’a naqshlar va mwjaz rasmlar bilan bezatilgan.
Namuna sifatida Beruniyning “Osor ul-boqiya” asarining mwtabar qwl
ё
zmasini
kwrsatish mumkin.
Umuman, arab tilida yurtimiz tarixiga oid manbalar bilan tanishish ularning
h’am son jih’atidan kwpligi, h’am ilmiy saviyasi juda yuqori ekanligi guvoh’i
bwlamiz. Garchi qomusiy olimimiz Beruniy arablarda tarix yaratish ananasi juda
qadimiy va boy emasligi h’aqli ravishda qayd etilgan bwlsa-da, arab xalifaligi
shakllanganidan swng, yunon, eron, yah’udiy va nasroniy tarix ananalaridan ijobiy
va ijodiy foydalangan arab va asosan arab tilida ijod etuvyai muarrixlar h’am arab
xalqlari, h’am arab xalifaligi h’ududiga kirgan
ё
ki unga qwshni bwlgan xalqlar
tarixini
ё
zishda juda katta h’issa qwshdilar.
Shuning bilan birga, yurtimizdan etishib chiqqan tarixchilarimiz h’am arab
tilida ayniqsa, Beruniy, Samoniy, Shah’obiddin Nisoviy kabi tarixchilar ajoyib
asarlar yaratib, arab tilidagi tarix ilmi taraqqi
ё
tiga munosib ulush qwshdilar. Yani
arab tilidagi manbalarni wrganish h’ali wz dolzarbligini ywqotgani ywq. Ular
xalqimiz boy merosining ajralmas qismi bwlib, wtmishdagi yuksak taraqqi
ё
timiz
guvoh’idir.
Dostları ilə paylaş: