77
1050 yillar orasida
ё
zib tamomlangan va G’aznaviylardan Sulton Abdurashidga
(1049-1053) taqdim etilgan.
“Zayn al-axbor” asosan qadim zamonlardan (islomiyatdan avval wtgan
qadimgi Eron podshoh’lari zamonidan) to 1041 yilgacha, yani G’aznaviylardan
Sulton Mavdud (1041-1050) bilan Sulton Muh’ammad (1030-1031, ikkinchi marta
1041) wrtasida, yani 1041 yili Dinovarda bwlgan urushgacha Xurosonda bwlib
wtgan voqealar h’aqida h’ikoya qiladi. Asarda ayniqsa Xurosonning arab
istilosidan 1041 yilgacha bwlgan tarixi boshqa asarlarga nisbatan kengroq
ё
ritilgan.
Gardiziy ushbu asarini
ё
zishda as-Sallomiyning “Kitob fi axbor vuloti
Xuroson”, al-Jayxoniyning “Ajoyib al-buldon”, shuningdek ibn Muqaffa, ibn
Xalliqonning asarlaridan h’am foydalangan.
“Zayn al-axbor” rumliklarning madaniyati (dar marifati rumi
ё
n), turli
xalqlarning diniy marosimlari va yil h’isoblari, Movarounnah’rning turkiy ah’olisi
va Hindiston h’aqida degan boblardan iborat. Asarning turli xalqlarning
(musulmonlar, yah’udiydar, xristianlar va boshqalarning) diniy marosimlari va yil
h’isoblari h’amda Hindiston h’aqidagi boblari Abu Rayh’on Beruniy asarlari, Wrtv
Osi
ё
va Wzbekistonning turkiy ah’olisi h’aqidagi bobi esa qisman ibn
Xurdodbeh’, Jayh’oniy va ibn Muqaffa asarlariga tayanib
ё
zilgan.
Gardiziyning “Zayn al-axbor” asari Xuroson va Movarounnah’rning arablar
istilosidan to XI asrning wrtalarigacha bwlgan si
ё
siy tarixini qrganishda muh’im
wrin tutadi.
“Zayn al-axbor” asarining forscha matni eronlik Mirzo Muh’ammad
Qazviniy 1937 yili, Muh’ammad Nozim 1928 yili h’amda Said Nafisiy tomonidan
1954 yili chop etilgan edi. 1969 yili Teh’ronda asarning twla nashri amalga
oshirildi. Uning turkiy xalqlar h’aqidagi bobi rus tilida V.V.Bartold tomonidan
1900 yili nashr qilingan.
Kitobning Wzbekistonga aloqador qismi A.K.Arends tomonidan ruschaga
qilingan tarjimasi 1991 yili L.M.Epifanova tomonidan nashrga tay
ё
rlanib
Toshkentda chop etildi.
Dostları ilə paylaş: