III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1013
Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan
görevini sürdürmeye çalışırken, bir yandan da şiir ve yazılarına devam eder. Fakat 4 Aralık
2004 yılında bu hastalığa yenik düşerek hayatını kaybeder.
1.2. EDEBİ FAALİYETİ
1959 yılındaSevgiNeğmesiadlı ilk şiirkitabı basılanMemmedAraz, aynı yıl Moskova’
daki “SSCBYazıçılar İttifaqı” nezdindeki “AliEdebiyyatKursu”nakatılmıştır.
1970 yılındaEdebiyyatve İncesenetgazetesininbaş redaktörmuavinliğinetayinedilir. Araz
1972 yılındabugörevindenuzaklaştırılanakadar, inatla gazetelerine de bikeyfiyeti uğrunda
mücadelevermiştir. Buarada Azerbaycan devlet heyetiilebirlikteFransa’yagitmiştir. Fransa,
Üçüncü Fransa, ParisDefterigibiseyahatyazılarını ve şiirleriniburadakalemealmıştır.
1988 yılındaAzerbaycanveUlduzjurnallarındayayımlanmış şiirlerindendolayı Azerbay-
can RespublikasınınDövletMükâfatı’nı alır. 7 Aralık 1991 yılında Azerbaycan Cumhuriyeti
tarafından “Halk Şairi” unvanı verilerekmükâfatlarınenyücesinenailolur. “xalq şairi çoxdur
ama xalqın şairiazdır “ diyenAraz’agöre “halk şairi” olmakkolaydırancakhalkın şairi olmak
zordur. Halk şairleriniya öldürmüşler, yasürgünetmişleryadahastaederekyatağabağlamışlardır.
Buherzamanböyleolmuştur.
Araz, 1991 yılınınTemmuzayındaTürkiye’deHz. Peygamberin doğumu nedeniyle do-
zenlenen şiirmüsabakasındaYaRebbim, BuDünyaSenQuranDeyiladlı şiiriile birinci olur ve
mükâfatını almak üzereTürkiye’yedavetedilir.
Araz 1992 yılında “Azerbaycan Milli İstiqlal Partiyası”na üye olmuştur. 1992 yılında
Bakü’de “Memmed Araz Çap Şirketi” kurulur ve şairin Dünya Düzelmir adlı eseri bu şirket
tarafından yayımlanır.
Şair 1993 yılının Ekim ayında doğumunun 60. Yılı münasebetiyle düzenlenen “yubiley”
için Naxçıvan’a davet edilir ve buradaki etkinliklere katılır. Şair ölünceye kadar Azerbaycan
Tebieti ve Azerbaycan Yazıçılar Birliğindeki görevleri ile bazı gazete ve dergilerin redaksiya
heyetlerindeki üyeliklerine devam etmiştir.
MEMMED ARAZ’IN ESERLERİ
1.3.1.Şiir kitapları
1.2.1.1. Sevgi Neğmesi
1959 yılındaAzerbaycanDövletNeşriyyatı tarafındanBakü’deneşredilmiştir. Sevgi Neğ-
mesi şairinilk şiirkitabıdır. Kitaptatoplam 37 şiirvardır. MenSeniAxtarıramadlı şiirle başlayan
eser, sevginağmeleri, hasret çekenyürekiniltileriveklasik şiirinustalarınaaçılanyenivefarklı
pencerelerledoludur.
Kitaptasevgi şiirlerihayliyertutmaktadır: İzSal, Seher-Seher, Keklik, Palıd, Sevgi
Neğmesigibi şiirlerde şair, hayatadair çokrenklidetaylaryakalamıştır. Bu şiirler içtimai ve
siyasi plandayazılmış şiirlerenazarandahazariftir.
1.2.1.2. Üç Oğul Anası
1961 yılındaAzerbaycanUşaqveGençlerNeşriyyatı tarafındanBakü’deneşredilmiştir. Eser-
de 14 şiirve Üç OğulAnası adlı poembulunmaktadır.
Şairin, kitabaadını veren Üç OğulAnası adlı poemiSovyet şiirindesavaş aleyhine
yazılmış engüzel şiirlerdenbiridir. Şairbupoeminde üç oğlu cepheden geri dönmeyen bir
Azerbaycan kadınınacı talihinibüyükbirsanatkârlıklatasvireder.
1.2.1.3. Men Seni Taparam
1963 yılındaAzerbaycanDövletNeşriyyatı tarafındanBakü’debasılmıştır. Kitaptatoplam
34 şiirbulunmaktadır. Bu şiirlerde; komünizm, vatanperverlikkonuları, savaşın doğurduğu
problemler, okuyucuyayöneliksamimihislerveitiraflaryeralmaktadır. Bu eserde Araz’ın sana-
tında belli bir ilerleme söz konusudur.
1964 yılındaAzerbaycanDövletNeşriyyatı tarafındanBakü’debasılmıştır. Kitap, Araz
Axır, Men de İnsan Oldum ve Üç Oğul Anası adlı üç poemden ibarettir. Araz Axır poeminde
muharebenin dehşetini yaşamış, Aras kıyılarından Berlin’e kadar giden genç bir mühendisin
III INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
1014
Qafqaz University 17-18 April 2015, Baku, Azerbaijan
sevgisi ve arzuları anlatılır. Mühendis savaşa giderken geride bıraktığı sevgilisine duyduğu
özleme ve gönlünde kaynayan hicran yaralarına vatan için göğüs gerer. Şairin kahramanı, hal-
kı ve vatanı uğruna kendini ateşe atmaktan çekinmeyen cesur ve inançlı bir askerdir. Poemde
halkın barışa olan sadakati, savaşlara karşı sonsuz nefreti aksettirilir. Men de İnsan Oldum
poeminde işçi sınıfının Sovyetler Birliği kurulmadan önce verdiği mücadele ve komünizmin
ilanından sonra kazandıkları yeni kimlik ve eşitlik anlatılır.
1.2.1.4. Anamdan Yadigar Neğmeler
1966 yılındaAzerbaycanDövletNeşriyyatı tarafındanBakü’deneşredilmiştir. Kitap üç
bölümdenoluşmaktadır.”Şair Ömrü” adıylabaşlayanilkbölümde 26 şiiryeralmaktadır. “Görüş-
ler, Vidalar” adlı ikincibölümde 21 şiirbulunmaktadır. Kitabaadını veren “Anamdan Yadigar
Neğmeler” adlı üçüncü bölümdeise 11 şiirbulunmaktadır. AyrıcakitabaPaslı Qılıncadlı bir
poemdeeklenmiştir.
Kitaptagenelolarakmüellifin şahsiveailehayatındankesitlersunulur. Ayrıca eserde, insan
sevgisinden, insana olan inanç ve samimiyetten bahsedilir.
1.2.1.5. Ömür Karvanı
1967 yılındaAzerbaycanDövletNeşriyyatı tarafındanBakü’deneşredilmiştir. Kitap “poe-
ziya-poeziya…” “Senin İsteyin”, “Mektublar…Düşünceler” ve “Kölgeler” olmak üzere dört
bölümden oluşmuştur. Birincibölümde 20, ikincibölümde14, üçüncü bölümde 22, dördüncü
bölümde 11 şiirolmak üzeretoplam 67 şiirbulunmaktadır.
Kitapta yer alan şiirlerin hemen hepsinde ruh ve ideal yenidir. Şair sanat alemine yeni
mevzular ve söyleyişler getirir.
1.2.1.6. Dünya Senin, Dünya Menim
1983 yılındaYazıçı Neşriyyatı tarafındanbasılmıştır. Eser “İstiOcaqlar”, “dünya Senin
Dünya Menim”, Bir ÖmürYolunda”, “OdKimi”, “SuKimi” “MehebbetKörpümüz” olmak
üzerebeş bölümeayrılmıştır. İstiOcaqlarda 30, DünyaSeninDünyaMenim’de 61, Bir Ömür
Yolundada 41, OdKimi, SuKimide 38, MehebbetKöprümüz’de 48 olmak üzeretoplam 218
şiirmevcuttur.
1.2.1.7. Seçilmiş Eserleri
1986 yılındaAzerbaycanDövletNeşriyyatı tarafındanBakü’deneşredilmiştir. Kitap,
şairinbundan öncekionikikitabındaki şiirlerderlenerekhazırlanmıştır.
Şeçilmiş Eserler : “Azerbaycan-Dünyam Menim” , “Şe’re Getir…” “Ömrüm, Arzum,
“Vardı Günlerimiz” , “Kölgeler” olmak üzere toplam beş bölümden oluşmaktadır.
Azerbaycan-Dünyam Menim de 68, Şe’re Getir… de 45, Ömrüm, Arzum da 66, Vardı
Günlerimiz de 43, Kölgeler de 38 olmak üzere toplam 260 şiir bulunmaktadır. Ayrıca eserin
sonuna bir de “Poemalar” bölümü eklenmiştir. Bu bölümde de önceki yıllarda yazılmış beş
poeme yer verilmiştir.
1.2.1.8. Seçilmiş Eserleri
1990 yılındaKültürBakanlığı tarafındanTürkiye’deyayınlanmıştır. SeyfettinAltaylı
tarafındanhazırlanankitapta, MemmedAraz’ınbundan önceyayımlanankitaplarındanseçilmiş
133 şiiriyeralmaktadır.
1.2.1.9. Daş Harayı
1983 yılındaYazıçı Neşriyyatı tarafındanBakü’debasılmıştır. Eser “BudaBeleBir
Ömürdü Yaşadım”, “BundanBöyleOGözlereBaxmaram”, “Men Bele Dünyanın Neyinden
Küsüm”, “VetenMeneOğulDeseNeDerdim” adlı dörtbölümdenoluşmaktadır. Eserdetoplamda
246 şiirbulunmaktadır. Buradayeralan şiirlerinbirçoğudaha once yayımlanan kitaplardan
alınmıştır. Bukitapta şairin şahsidüşünceleri, hislerivefikirleri önplana çıkmaktadır.
1.2.1.10. Dünya Düzelmir
1992 yılındaTebietEkolojiMetbuatMerkeziveMedeniyyetFirması tarafından Bakü’de
basılmıştır. Eserdetoplam 33 şiirbulunmaktadır. Şiirlerdedaha çokdünyanın çeşitli problemleri
ele alınır. Dünyanın her gün bira daha kötüleşmesi şairi umutsuzluğa düşürür.