25
sıradan bir aşığın Aşıq Şenliyin yaşadığı Suxara kəndinə gə-
lərək özünü Sümmani kimi təqdim edib Şenliklə deyişməsi
və biabırçılıqla bağlanaraq sazını qoyub qayıtması rəvayət
olunur. Bu hadisədən sonra Sümmani öz şərəfini qorumaq
üçün gəlib Şenliklə qarşılaşır, heç biri yenilmir, aşıqlar qar-
daşlaşdıqlarını bildirirlər (Xerolu Poteləgillərdən Məlik
dədə, Kikinetli Toromangillərdən Qafur Hüseynov, Zanavlı
Bayraqdarlardan Əhməd Məhəmməd oğlundan 1980-ci il-
lərdə yazıya aldığımız Şenliklə Sümmaninin deyişməsini
1992-ci ildə və sonralar çap etdirmişik
29
).
Bütün
bunlarla bərabər, Səfilinin, ümumən, unudul-
muş xalq sənətkarlarının həyat və yaradıcılığına dair hər bir
araşdırma təqdirə layiqdir. Səfili böyük ustad, üləma, vətən-
daşdır – gələcəkdə onun ömür yolu və yaradıcılığı ilə bağlı
həqiqətlərin aşkarlanacağına əminik.
26
ŞEİRLƏRİ
Der Səfili, bir yadigər də səndən,
Toymax olmaz paldan tatli lisandan...
Molla Məhəmməd Səfili
1. Kürbət
Dedim könül sənə getma
Çətin olur yolun, kürbət
Xısım-əğrəbə bulunmaz
Yüzdə kalur ölün, kürbət.
Ataşa yandurma özün,
Ah çekar kan ağlar gözün,
Kərib yerdə keçmaz sözün,
Kısa eylar dilin, kürbət.
Səfili oda yandurur,
Kim su səpər, kim söndürür?
Bin günün birə endürür
Axır bükər belin, kürbət.
2. İlahi
Səhərdən oğradım məzəristana,
Dünyadan əlini çekmiş yatarlar,
Nə bağa baxarlar, nə də bostana,
Əcəl vədəsini içmiş yatarlar.
Məhv olub içmişlər zəhərdən bada,
Bir kimsə gülmədi fani dünyada,
Gözləri arşdadur, yüzlər kıblada,
Hər keş əkduğuni biçmiş yatarlar.
27
Nə oldi bizdən kalan ərənlər,
Topraxda yatiyer neçə bin canlar,
Dünya bənim diyan sahib kuranlar,
O taxti tacından keçmiş yatarlar.
Cümlə möminlərə hakkın rəhməti,
İki cahan sərvərinin hörməti,
Dilərlər sağlardan xeyir-xeyrəti,
Koluni duaya açmiş yatarlar.
Çalışıb-çalışıb boş kalmiyanlar,
Mərhum kalmaz Allah diyanlar,
Neçə beqzədə təzə cavanlar,
Dünya muradından keçmiş yatarlar.
Məvlənin əmridür düşdux bizlər,
Tarixdən yadigar kalsın bu sözlər.
Al duvaxli gəlinlər, köççək kızlar,
Zülfüni toprağa tökmiş yatarlar.
Neçə əvliyalar, neçə nəbilər,
İlimə əməl edən, hakka tabelər,
Kendini bilmiyan cavan səbilər,
Müğri kuşi kimi uçmiş yatarlar.
Bu sözləri dinliyanlara oldi güci,
Getdi dünyanın ləzzəti, kaldı puçi,
O səvgilli ana-baba nec oldi?
Korxuli köprilərdən keçmiş yatarlar.
Səfili zikr edər, şahların şahi,
Gündən-günə artiyer bu mərəq dəxi.
Əvliya-ənbiya mömin ərvahan,
Cənnətdən pəncərə açmiş yatarlar.
28
3. Fələk
Ey yalançi çərxu-qəddar,
Məni neylədin, fələk?
Ğabilki Habili vurdi,
Kani neylədin, fələk?
Günbəgün saçımi ağartdın,
Kendimi pir eylədin.
Gəncluğumda məhv etduğun,
Günümi neylədin, fələk?
Şadluxda təxsimin yoxdur,
Çekilmaz dərdin sənin.
Bini gəlür, bini gedar,
Boş kalmaz yurdun, fələk.
Adam peyğəmbərdən bəri,
Nec oldi ordun sənin?
Qoymasın zürüh kılak,
Cani neylədin, fələk?
Dünyadan təşrif buyurdi,
Əmbiyalar sərvəri.
Çox şeyə illac kılan,
Loğmani neylədin, fələk?
Der Səfili, bu dünyaya
Ətmənəm etibari,
Bekir, Ömər, Osman, Ali
Neylədin dörd çariyari?
29
4. Bəni
Hikmətindən sual olmaz
Sənsin kərəmlər kani.
Aldi toprax, yapdi kandan
Səbəb bir katra bəni.
İki mələk təyin etdi,
Müəyyən etdi bəni.
Çar anasira ilişdim
Müntəzirəm cana bən.
İkidən üçə ilişdim,
Təyin oldum beş yola.
Alti üçün ataşa yandım,
Səkkizdə kızıl gülə bən.
Üç yüz altmiş alti dalda,
Bax iki bülbülə.
Boş buraxmam yildə iki
Verürdüm abudənə bən.
Səfili, yürəqə düşdi
Daha sönməz ataşım,
Yiqirmi səkkizdə aldım
Ottuza erdi yaşım.
6666-ya bağli başım
Bin biri ilə girdim yola
Kəbirdə kurana bən.