Microsoft Word A. Shalala Dissertasiya docx

51 

 

2)

  Sinergetik ticarət 

3)

  Sinergetik əməliyyat 

4)

  nvestisiya sinergetikası 

5)

  Maliyyə sinergetikası 

6)

  Sinergetik idarəetmə və s. 

Ə

lverişli  mühitin  yaradılması  zamanı  sinergetik  effekt  məənfətə  artım  gətirərək, 

ə

məliyyat xərclərini və investisiya ehtiyaclarını azaltmışdır. Biz sinergetik iqtisadiyyatın 

inkişafında sinergetik iqtisadi təsiri üç konteksdə, tərtib edir və sistemləşdiririk. 

Araşdırmalar  göstərir  ki,  müasir  şəraitdə  iqtisadi  fəaliyyətin  effektivliyinin 

artmasında sinergetikanın rolu artmışdır. 

Maliyyə  və  strateji  menecment  ədəbiyyatı  iddia  edir  ki,  sinergetik  iqtisadiyyatda 

muti-biznes  firmalarının  işi  bütün  maliyyə  resurslarını  səmərəli  istifadə  edərək 

korporativ  dəyər  yarada  bilər.  Maliyyə  resurslarına  firmanın  risk  gücü  və 

maliyyələşdirmənin  bütün  vasitələri  daxildir.  Biz  iqtisadi  sinergetikanı  aşağıdakı  kimi 

müyyən edirik: 

Multi-biznes firmalarının biznesləri arasında maliyyə resurslarının istifadəsində maliyyə 

ə

laqələrinin icra üstünlükləri mövcuddur. 

Ə

dəbiyyat onu göstərir ki,  prinsip etibarı ilə dörd yolla multi-biznes firmalarının 

maliyyəsinin uğurlu fəaliyyətdən  bəhrələnmək olar. 

1)

  Korporativ riskin azaldılması,  

2)

  Daxili kapital bazarının yaradılması,  

3)

  Vergi üstünlükləri 

4)

  Miqyaslı  maliyyə iqtisadiyyatı  

 

---

52 

 

Müasir iqtisadiyyatda sinergetik təsir 

Şə

kil 2.2 

 

---

53 

 

Korporativ  risklərin  azaldılmasında  firmanın  ümumi  risk  potensialının 

artırılmasında  şərikli  sığorta  effektləri  və  firma  investisiyaları  üçün  maraqlı  tərəflərin 

artırılmasında hazır olduğu müavinətləri almaq nəzərdə tutulur.

  

Daxili kapital bazarının 

yaradılması güzəştli maliyyələşdirilmə ilə xərclərin azaldılması və maliyyə çevikliyi və 

daha keyfiyyətli kapital ayırmaları alınıb. 

Vergi  üstünlükləri  digər  müəssisələrin  mənfəətini  kompensasiya  edib,  bəzi 

müəssisələrin  zərərlərini  istifadə  etməklə  korporativ  vergi  öhdəliklərinin  azalması  ilə 

bağlıdır.

   

Multi-biznes  firmaları  kombinə  edilmiş  firmanın  bəyannamələrində  ümumi 

riskinin azaldılması  üstünlükləri əldə edə bilər.

 

Multi biznes firmalarının öz korporativ 

riskini azaldaraq necə aşağı riskdən dəyər ala bilərlər? MBF-ı riskini iki cür azalda bilər:  

Birincisi,  kifayət  qədər  korrelyasiya  pul  axınları  olan  biznesin  qurulması  portfeli, 

ikinci rəhbər aksiyalar vasitəsilə. 

Mənfi biznes Portfeli və müsbət korrelyasiya pul vəsaitlərinin hərəkəti: 

Müasir portfel nəzəriyyəsi,  (Markoviç  1952) pul  vəsaitlərinin hərəkəti portfelində 

hər bir biznesin aşağı standart kənarlaşma ilə korrelyasiya müəssisələrin portfelinə görə 

müəyyən  edilir.  Brealey  və  s.  2005.  Başqa  sözlə,  çoxsaylı  müəssisələr  iştirak  riski 

müsbət olan korrelyasiya pul vəsaitlərinin hərəkəti ilə eyni vaxtda bu tərəfdən bizneslə 

məşğul olanların riskindən aşağıdır. 

darəetmə  tədbirlər:  darəetmə  tədbirləri  birgə  müəssisələrin  əsasında  risklərin 

xarakteristikasına  təsir  göstərə  bilər.  Təklif  olunur  ki,  “menecerlər  fəal  səhmdarlara 

(Lubatkin  və  Chatterjee,  1994)  mövcud    qaydada  deyil,  korporativ  risklərin  aşağı 

səviyyəsində  müdaxilə  edə  bilər”.

 

Arqument  ondan  ibarətdir  ki,  MBF-ın  menecerləri 

ümumi iqtisadi pozuntu olan firmanın bəyannamələrinin həssaslığı ilə operativ qarşılıqlı 

fəaliyyəti  həyata  keçirə  bilər.  Lubatkin  və  Chatterjee,  1994.  Ehtimal  olunur  ki,  bu 

qarşılıqlı fəaliyyət firmanın ümumi riskini azaltmaqla rəqabət üstünlüyünün artıra bilər. 

---

54 

 

2.2. Azərbaycandakı şirkətlərdə sinergetik iqtisadiyyat 

Ölkəmizdə  kifayət  qədər  şirkət  var  və  bu  şirkətlər  yerli  və  ya  xarici  bazarda  yer 

tutmaq  və  ya  qazandıqları  yeri  saxlamaq  üçün  müxtəlif  iqitsadi  strategiyalar  aparırlar. 

Bunlardan bəziləri bu işdə uğur qazanır digərləri isə yalnış iqtisadi siyasət apardıqları və 

yalnış strategiyalar təyin etdikləri üçün onların işləri uğursuzluqla nəticələnir. 

Ölkəminizin ən perspektivliyi sahəsi olan neft sektoru ilə bağlı iqtisadi sahələr daha 

çox uğur qazanmaqdadır. Yeniliyə uyğunlaşmağa müsbət yanaşma da bu cür şirkətlərin 

inkişaf etməsi və qarşılarına qoyduqları məqsədə çatmaları üçün əsas amillərdən biridir.

Bu sektorda olan şirkətlərdən biri də  OSC( nternational Oilfield Supply Co.Ltd)dir. Bu 

ş

irkəti misal çəkməyimin səbəbi, bu şirkətin Respublikamızın Prezidenti  lham Əliyevin 

dünyanın  “ən  iri”  layihəsi  adlandırdığı  “Şahdəniz-2”  layihəsinin  təchizatçı  şirkətlər 

arasında  olmasıdır.Qeyd  edək  ki,  “Şahdəniz-2”  anlaşması  həm  Birləşmiş  Krallıq  üçün 

səmərəli  olmuşdur  həm  də  Azərbaycanda  olan  300  şirkətin  də  bu  yeni  layihədən  gəlir 

ə

ldə  etməyi  nəzərdə  tutulmuşdur.  BP-nin  baş  icraçı  direktoru  Bob  Dudley  deyib  ki, 

Ş

ahdəniz Mərhələ 2 layihəsi bütöv bir regionun enerji xəritəsini dəyişə bilər və ilk dəfə 

olaraq  Azərbaycanın  qaz  ehtiyatlarına  birbaşa  çıxış  imkanı  verəcək.  Bu  layihə  indiyə 

qədər  Azərbaycana  yatırılmış  ən  böyük  xarici  investisiya  olmaqla  Azərbaycan, 

Gürcüstan, Türkiyə və Avropada boru kəmərlərinin marşrutu boyunca on minlərlə yeni 

iş yerləri açacaq.  

IOSC  şirkəti  Azərbaycanın  sinergetik  iqtisadiyyat  aparan  şirkətlərindəndir.  Bu 

ş

irkət  hal  hazırda  3  ölkədə  fəaliyyət  göstərir.  Bunlar  Birləşmiş  Krallıq,Qazaxıstan  və 

Azərbaycandır. Aydındır ki, şirkətin bu ölkələrdəki nümayəndələri bir-biri ilə sinergetik 

ə

laqə  də  olmalıdır.  Şirkət  Azərbaycanın  iqtisadi  bazarında  özünü  satış  sahəsi  üzrə 

göstərmişdir.  Bu  şirkət  əsasən  məsələn  BP,  AzeriM ,  Schulumberger  kimi  neft 

sektorunda  olan  şirkətlərin  ehtiyaclarını  qarşılayır.  Satış  məhsullarına  əsasən  kimyəvi 

maddələr, iş alətləri, iş geyimləri, geyimlər üzərində logoların, vizitkaların hazırlanması 

---