Microsoft Word b-7 mv az capa doc

 
 
72
Dərs 32/  
I YARIMİL ÜZRƏ ÜMUMİLƏŞDİRİCİ DƏRS 
 
  
Ümumiləşdirici dərslərin  əsas didaktik məqsədi – mühüm mövzuların tədrisi 
zamanı  əldə edilən biliklərin sistemləşdirilməsi və möhkəmləndirilməsidir. Belə 
dərslər biliklərin daha da dərinləşdirilməsinə və  nəzərdə tutulmuş bacarıqların tək-
milləşdirilməsinə yardım edir. Ümumi sorğu keçirməklə şagirdlərin çətinlik çəkdik-
ləri mövzuları və nisbətən zəif reallaşdırılmış standartları müəyyən etmək olar. Bu 
zaman dərsi  şagirdlərin zəif cəhətlərinin aradan qaldırılması istiqamətində qurmaq 
daha məqsədəuyğundur.  
Dərsdə müəllim şagirdlərə I yarımil ərzində reallaşdırılması nəzərdə tutulan alt-
standartlar üzrə sual və tapşırıqlar verməlidir.  “1.1.3. Canlıların quruluşunun öy-
rənilməsində laboratoriya avadanlıqlarından  istifadə qaydalarına  əməl edir” alt-
standartı laboratoriya işləri nəzərdə tutulan dərslərdə reallaşdırılır. Ümumiləşdirici 
dərsə bu bacarığın möhkəmlənməsinə dair tapşırıqlar daxil olunmaya da bilər.  
I, II, III və IV fəsillər 
canlı orqanizmləri öyrənən  müxtəlif elm sahələrinə, canlıla-
rın quruluşunun öyrənilməsində istifadə olunan  üsullara, həmçinin bitkilər, göbələk-
lər və bakteriyalar aləmlərinə aid canlıların quruluşu, çoxalma xüsusiyyətləri və 
müxtəlifliyinə həsr olunmuşdur. Dərsdə mühüm  anlayışlar təkrar edilməli, standart-
ların reallaşma səviyyəsini yüksəltmək məqsədilə müxtəlif tapşırıqlar verilməlidir. 
Dərsin digər bir məqsədi böyük summativ qiymətləndirməyə hazırlaşmaqdır. 
 
Praktik tapşırıq nümunələri 
1. Verilmiş termin və anlayışları cədvəlin müvafiq xanalarında yerləşdirin.  
Bu növ tapşırıqlarda I–IV fəsillərdə şagirdlərin əldə etdikləri bilikləri yoxlamaq 
üçün termin və anlayışlar, həmçinin canlılar və sistematik kateqoriyalar elə 
seçilməlidir ki, bütün mövzuları əhatə etmək mümkün olsun. Məsələn:  
II fəsil üzrə 
1. kökümsov; 2. protonema; 3. tallom; 4. sporangi; 5. zoosporlar;  6. xromotofor;  
7. qutucuq; 8. işığahəssas gözcük; 9. spordaşıyan sünbülcük  
ALT 
STANDARTLAR 
1.1.1. Canlılar aləmindən  bəhs edən elm sahələri  barədə fikir-
lərini şərh edir. 
1.1.2. Canlıların müxtəlifliyi haqqında mülahizələrini şərh edir. 
1.1.3. Canlıların quruluşunun öyrənilməsində laboratoriya 
avadanlıqlarından  istifadə qaydalarına əməl edir. 
1.1.4. Canlıların sistematik kateqoriyalarını fərqləndirir. 
2.1.1. Müxtəlif canlılarda gedən həyati prosesləri fərqləndirir. 
3.2.2. Müalicəvi  əhəmiyyətinə görə  dərman bitkilərini 
qruplaşdırır. 
4.1.1. Təbiətdə baş verən fiziki, kimyəvi dəyişikliklərin canlı-
lara təsirini izah edir.  
4.2.1. Yerli şəraitdə canlıların qorunmasına dair müşahidələr 
əsasında mülahizələrini şərh edir.
 
 
Təlim 
NƏTİCƏLƏRİ 
  I, II, III və IV fəsillər üzrə biliklərin təkrarı  və ümumiləş-
dirilməsi.  

---

 
 
73
 
III fəsil üzrə 
1. saçaqlı; 2. mil; 3. paralel; 4. qövsvari; 5. torvari; 6. giləmeyvə; 7. çəyirdək-
meyvə; 8. qutucuq; 9. paxlameyvə; 10. buynuzmeyvə; 11. Ç
3+3
  E
3+3
  D
1
; 12. 
K
4
L
4
E
4+2
D
1
; 13. Ç
(2)+2
E
3
D
1
; 14. K
5
L
5
E
∞
D
∞
; 15. K
(5)
L
5
E
(9)+1
D
1
; 16. K
(5)
L
(5)
E
5
D
1
; 
17. alma; 18. pomidor; 19. ağbaş kələm; 20. heyva; 21. lobya; 22. qaytarma; 23. 
vəzəri; 24. turp; 25. noxud; 26. kartof; 27. bibər 
 
Fəsilənin adı 
Kök  
sistemi 
 
 
Yarpağın 
damarlanması 
Çiçəyin  
düsturu 
Meyvəsi 
Nümayəndələri 
Əhəmiyyəti 
Xaççiçəklilər 
 
 
 
 
 
 
Gülçiçəklilər   
    
 
Paxlalılar  
   
 
 
 
Badımcançiçəklilər  
 
 
 
 
 
Taxıllar  
   
 
   
Zanbaqlar  
 
 
 
 
 
 
I və IV fəsillər üzrə 
1. prokariotlar; 2. anaeroblar; 3. mikologiya; 4. penisil; 5. mikoriza; 6. qov gö-
bələyi; 7. simbioz; 8. koklar; 9. meyvə cismi; 10. İrlandiya mamırı; 11. maral 
mamırı; 12. aerob; 13. mitseli; 14. spirillər; 15. mukor;16. qamçılar; 17. Bak-
teriologiya 
Bakteriyalar Göbələklər 
Şibyələr 
 
 
 
 
2. Müqayisəetmə və fərqləndirmə bacarıqlarına əsaslanan tapşırıqlar. Bu zaman bitki 
(bakteriya, yaxud göbələklər də ola bilər) sistematik qrupları quruluş, yaxud 
fizioloji  əlamətlərinə görə müqayisə edilir. Belə tapşırıqlarda tədqiqat 
metodlarının xüsusiyyətləri də fərqləndirilə bilər. Məsələn: 
– Müşahidə metodu eksperimentdən nə ilə fərqlənir? 
– Çılpaqtoxumlu bitkilərin vegetativ və generativ orqanları örtülütoxumluların 
orqanlarından nə ilə fərqlənir? 
– Mamırların çoxalma prosesi qıjıkimilərin (çılpaqtoxumluların) çoxalma 
prosesindən nə ilə fərqlənir?  
3. Sxem və  şəkillərə  əsaslanan tapşırıqlar. Belə tapşırıqlarda  şagirdlərə müəyyən 
prosesləri, həmçinin canlıların müəyyən orqanlarını qrafik təsvir etmək tapşırılır. 
Məsələn:  
     – Hər hansı bitkinin çoxalma prosesini əks etdirən sxem tərtib edin.  
 
 
Yosunlar Mamırlar Qıjıkimilər 
 
 
 

---