Microsoft Word Beynelxalq munasibetler doc

 
115 
 
iqtisadi  əlaqələr  sistemini  formalaşdırmaq,  bu  siyasətin 
tərkibi  olaraq  beynəlxalq  ticarəti  təşkil  etmək,  kapital  axını 
sistemini 
yaratmaq, 
beynəlxalq 
valyuta 
və 
maliyyə 
sistemlərini  təşkil  etmək;  beynəlxalq  qlobal  təhlükələrdən 
müdafiə  olunmaq  üçün  gücləri  birləşdirmək;  kainatı  və 
kosmik  məkanı  birgə  öyrənmək;  faciəvi  hadisələrdən  birgə 
müdafiə  olunmaq;  ümumiyyətlə,  əlaqələri  və  münasibətləri 
sistemli  şəkildə  təmin  etmək  üçün  informasiya  sistemini 
yaratmaq;  məlumatlar  mübadiləsini  həyata  keçirmək;  dünya 
vətəndaşlarının  vahid  birliyini  təşkil  etmək;  vətəndaşlar 
arasında dini, irqi, siyasi, sosial mənşələrinə görə fərqlərə yol 
verməmək;  sosial  və  məişət  zorakılıqlarını,  o  cümlədən  uşaq 
və  qadın  zorakılığını  aradan  qaldırmaq  yolllarını  müəyyən 
etmək;  işgəncələrin  ləğv  olunmasının  əsaslarını  müəyyən 
etmək;  dünya  xalqlarının  aclıq  və  susuzluq  problemlərinin 
həlli  üçün  birgə  yollar  axtarıb  tapmaq  və  s.  kimi  yolların 
müəyyən  edilməsi  və  axtarılıb  tapılmasından  ibarətdir. 
Burada  vəzifələrin  yerinə  yetirilməsi  dövlətlərin  imkanlarına 
bağlıdır.  Böyük  dövlətlər  qarşısında  daha  böyük  vəzifələr 
dayanır.  Dünyanın  vahidliyinin  qolrunmasında  onların  vəzifə-
lərinin böyüklüyü, onların həm də məsuliyyət və öhdəliklərinin 
böyüdülməsinin əsaslarını təşkil edir.  
Beynəlxalq  münasibətlərin  vəzifələrini  (buraya məqsəd-
ləri  də  aid  etmək  olar.  Vəzifələr  məhz  məqsədləri  həyata 
keçirmək  üçün  yolları  müəyyən  etməkdən  və  istiqamətləri 
reallaşdırmaq yollarından və vasitələrindən  ibarətdir) nəzəri 
baxımdan bu kimi qaydada ümumiləşdirmək olar: 
-dövlətlər  və  xalqlar  arasında  sabitliyə  söykənən  münasi-
bətləri və əlaqələri təşkil etmək; 
-regional  və  qlobal  miqysalı  beynəlxalq  münasibətləri  və 
beynəlxalq əlaqələri təşkil etmək;  
-beynəlxalq birliyin ümumi maraqlarını ödəmək üçün sabit 
və davamlı əlaqələri təşkil etmək; 

---

 
116 
 
-ümumdünya  sülhünün  qorunması  üçün  müvafiq  siyasəti 
həyata keçirmək; 
-dövlətlər arasında rəvan əlaqələri tənzim etmək; 
-dünya  resurslarından  məkanlar  və  əhali  məskənləri  üzrə 
bərabər istifadəni təmin etmək; 
-dünyada ədalətli bölgünü təmin etmək; 
-dövlətlərin fərdi qaydada inkişafını təmin etmək və dünya 
resurslarından  faydalanmaq  üçün  icra  yollarını  müəyyən 
etmək; 
-dünya xalqlarının mədəni irsini qorumaq; 
-dünya  xalqları  arasında  mədəni  birliyi  yaratmaq  və 
çoxşaxəli və inteqrasiyanı yaratmaq; 
-ayrı-ayrı dövlətlərə qarşı birgə qaydada ümumi nəzarəti və 
müşahidəni həyata keçirmək; 
-dünya sakinlərinin sağlamlıqlarının qeydinə qalmaq, ərzaq 
və dərman preparatları çatışmazlığını aradan qaldırmaq; 
-dünya üzrə ekoloji tarazlığı qoruyub saxlamaq; 
-dünyanın  bütün  problemlərinin  həlli  üçün  gücləri 
birləşdirmək; 
-dünyada  və  onun  ayrı-ayrı  regionlarında  transmilli 
cinayətkarlığıa  qarşı  birgə  əməkdaşlıq  yolu  ilə,  gücləri 
birləşdirməklə və fəaliyyəti koordinasiya etməklə nail olmaq; 
-dünya üzrə inkişaf uyğunsuzluğunu aradan qaldırmaq; 
-kasıbçılıqla  və  kütləvi  xəstəliklərin  yayılmasına  qarşı 
birgə mübarizə aparmaq; 
-bütün ölkələrdə insanların hüquqlarını qorumaq və bunun 
üçün fəaliyyətiləri koordinasiya etmək; 
-dövlətlərin daxillərində çatışmayan resursların beynəlxalq 
aləmdən əldə edilməsi; 
-dövlətlər  arasında  müharibələrin,  silahlı  qarşıdurmaların 
və digər böhranların və gərginliklərin aradan qaldırılması üçün 
müəyyən  preventiv  tədbirlər  görmək  və  baş  vermiş  qarşıdur-
maları və böhranları sülh yolu ilə aradan qaldırmaq; 

---

 
117 
 
-dövlətlərin  daxili  siyasətləri  ilə  xarici  siyasətləri  arasında 
uzlaşmanı  təmin  etmək  və  bütün  dövlətlərin  siyasətlərini 
insanlara  xidmətə  yönəltməklə,  qarşılıqlı  uzlaşmanı  və 
vahidliyi təmin etmək; 
-dövlətlərin  dinc  şəraitdə  əməkdaşlığını  təmin  etmək  və 
qlobal  və  regional  səviyyədə  sülhü  təmin  etmək  və  qoruyub 
saxlamaq; 
-bir  ölkədə  və  ya  da  regionda  baş  vermiş  beynəlxalq 
problemin  həllində  yardımçı  olmaq  üçün  bütün  ictimaiyyətin 
diqqətini  həmin  problemin  həllinə  yönəltmək  (məsələn, 
beynəlxalq  konfransları  təşkil  etmək,  forumları təşkil etmək və 
s.) və s. 
Beynəlxalq  münasibətlərin  vəzifələri  də  dərəcələnir  və 
subyektlər  (burada  dövlətlər  və  təşkilatlar  müəyyən  siyasəti 
həyata  keçirmək  üçün  müxtəlif  funksiya  daşıyırlar)  müxtəlif 
sahələr üzrə müəyyən həcmli işləri yerinə yetirirlər.  
  
Xarici siyasətin və beynəlxalq münasibətlərin funksiyası 
(dövlətlərin beynəlxalq arenada funksiyaları)  
 
Siyasətin  (fəaliyyətin)  bütün  sahələrində  olduğu  kimi, 
beynəlxalq  arenada  da  fəaliyyətin  öz  funksiyaları  mövcuddur. 
Funksiyanı  iştirak  edən  tərəflər  yerinə  yetirir.  Beynəlxalq 
münasibətlərdə  dövlətlər  və  onların  yaratdıqları  təşkilatlar 
iştirak  etdiklərindən  xarici  siyasətin  və  beynəlxalq  münasi-
bətlərin  funksiyaları  meydana  gəlir.  Xarici  siyasətin  və 
beynəlxalq münasibətlərin funksiyaları təbii ki, xarici siyasətin 
və  beynəlxalq  münasibətlərin  vəzifələrindən  və  beynəlxalq 
hüquq subyektlərinin hüquqlarından meydana gəlir. Beynəlxalq 
münasibətlərin  və  xarici  siyasətin  funksiyaları  çoxtərəfli 
əsaslara malikdir və demək olar ki, dövlətlərin və təşkilatların 
imkanları ilə müəyyən olunujr. Bu funksiyaların icrası həm də 
dövlətlərin  potensialına  bağlı  olur.  Beynəlxalq  münasibətlərdə 
dövlətlər  beynəlxalq  hüququn  qaydaları  və  normalarına 

---