41
CAHANGİR-MƏLƏKSUMA
Misir şəhərinin padşahı Ədil şahın övladı olmurdu. Əmbə
onun bir yaxşı tədbirçi vəziri varıydı. Bir gün Ədil şah dedi:
– Vəzir, mən artıx qocalıram, mənim var-dövlətimə, taxtı-
tacıma, bu cahcalallı səltənətimə sahib olajax bir öyladım yoxdu.
Vəzir dedi:
– Qibleyialəm, mən o iş üçün nə tədbir eliyə bilərəm? Bir
az da gözdə, bəlkə də Allahdan sənə bir öylad kəramət ola.
Ancax deyillər padşahın bir bərbəri var idi. Padşah həmişə
üz-başını ona təraş etdirərdi. Bir gün padşah üz-başını təraş
eləməkdən ötrü bərbərin qarşısında əyləşdi. Öz əksini aynada
çox pərişan görüf dərinnən bir ah çəkdi. Baxdı gördü ey
diliqafil, üzü-başı tamam ağarıf. Fikirrəşdi ki, hə... qojalıx məni
yaman yerdə haxladı. Bərbər padşahın bu halını duydu. Dedi:
– Qibleyi-aləm, bu yer üzündə böyüklük sizdə, ad-san
sizdə, taxt-tac, dövlət-var, səltənət sizdə, axı nə dərdiniz ola
bilər ki, belə ürəkdən ah çəkdiniz?
Padşah dedi:
– Bərbər, mane olma, işinnən məşğul ol.
Bərbər dedi:
– Padşahım, dərdini deməsən öldürsən də üzünü təraş eləmijəm.
Şah nə elədisə mümkün olmadı. Nəhayət Padşah cana gəldi,
dərdini bərbərə söylədi. Bərbər dedi:
– Şah sağ olsun, siz şahsınız, əmbə kəramətsiz şahsınız.
İndi mən sizə bir söz deyim, göstəriş verim, siz mən dedi-
yimə əməl eliyin. Mənim məsləhətimnən sonra sənin öyladın
olmasa onda başımı vurdurarsan.
Padşah nalac qalıf bərbəri dinləməyə məcbur oldu.
Bərbər dedi:
– Ey şahım, döylətiyin üçdə iki hissəsini öznə əylə, bir his-
səsini fağıra-fuğaraya, yetimə-yesirə, əlsizə-əyaxsıza payla. On-
da sənə haxdan kəramət olar.
42
Bərbərxanadan qayıdannan sonra padşah bərbər dediyi kimi
də hərəkət elədi. Xəznədarı yanına çağırıf xəznənin üçdən bir
hissəsini fağır-fuğaraya, yetimə-yesirə paylatmağı tapşırdı.
Deyillər aşıx dili yüyrək olar. Aradan düz bir müddət keşdi.
Doqquz ay, doqquz gün, doqquz gejədən sonra Ədil şahın bir
oğlu dünyaya gəldi. Camahat gözaydınlığına axışdı, böyük şən-
nik-şadyanalıx quruldu, uşağın adını Cahangir qoydular.
Padşahlarda qayda beləydi; uşax dünyaya gələndə ona dayələr
tutardılar. Dayə də hökmən qadın olardı, o, həm uşağı böyüdər,
həm də öz südüynən qidalandırardı. Uşax süddən kəsilənnən sonra
ona dünya görmüş bir qoja tutardılar, bunun da adına Lələ deyər-
dilər. Lələ körpənin təlim-tərbiyəsiynən məşğul olardı.
Cahangir 6-7 yaşına çatanda ona bir qoja kişiyi Lələ tutdu-
lar. Həmən vaxtdan Cahangir 18 yaşına çatana kimi bu Lələnin
tərbiyəsində böyüdü.
Deyillər bir gejə oğlan yuxusunda Hindistan padşahının,
yanı İzzət bəyin bacısı Mələksuma xanıma aşiq oldu. Həmən
səhəri Cahangir yuxudan çox gec oyandı. Əyanlar adam göndə-
rif oğlanı yoxluyanda gördülər əhvalı ayrı cürdü. Odu ki, belə
işlərdən baş tapanı axtarıf tafdılar. Müxtəsər, bir qarı çağırdılar.
Həmən qarı yaxşı xəsyət qarılardan idi. Oğlana baxan kimi dedi:
– Qorxulu bir şey yoxdu, ayılanda öz dərdini deyər.
Odu ki, çox keçmədi, Cahangir yuxudan ayıldı. Dərdini de-
mək üçün bir saz istədi. Məxləs, bir saz tapıb gətirdilər. Oğlan
sazın bəmini-bəm, zilini zil eliyif aldı sinəsi üstünə müstəkəm
elədi, götürdü görək nə dedi, sizdərə cansağlığı:
İbtida xəlq elədi, ol Adəm insanı Ərəb,
Qüdrətinnən xoş nişanı o verdi lisanı
1
Ərəb.
Axşam-sabah duva qıllam onun gül camalına,
Bəxş elədi bəndəsinə dini, həm imanı Ərəb.
1
Lisan – dil
43
Cismi insan o mövladır, hökm edir qafdan-qafa,
Xəstə düşdüm təbib gəldi, dərdimə verdi şəfa.
O gün ki, müşkülə yetdi, münkirə verdi cəfa,
Çox şükürlər xaliqimə buldum inamı Ərəb.
Cahangir də eşq oduna yar haqqında yanandı,
Bu gecə bir röya gördüm könlüm şəhri talandı.
Uzax eldən sorax etdim özü cavan tərlandı
Həm abınnan nuş eylədim, həm yedim nanı Ərəb.
Söz tamama yetdi. Cahangirin anası irəli yeriyif oğluna üz tut-
du, ay oğul, dedi, başına nə müsübət gəlif ki, sən belə dağdan-də-
rədən oxuyursan. Mən ananam, oğul, bəlkə dərdini mana deyəsən.
Cahangir üzünü anasına tutuf görək onu işdən nejə halı
elədi?
Aldı Cahangir:
Ana, dur get şah babamdan izin al,
Gedirəm yola sal, ay ana, məni.
Misir eli indi olar qeyli-qal,
Salmaynan dillərə bəyana məni.
Ana:
Oğul, nə deyirsən divana kimi,
Eşidən nə deyər qoyana səni.
Gözəl sevsən bizim eldən sev barı,
Qoymaram gedəsən o yana səni.
Cahangir:
İndi özüm yar elinə yetirrəm,
Qəhramantək cəngi liba götürrəm.
Ya can verrəm, ya sevgimi gətirrəm,
Canım qurban ola qoy, ana, məni.
Ana:
Oğul, uzun çəkər bu qeylü-qalın,
Qürbət el gəzməyə varmıdır halın?
44
Fərasətin olsun, əqlin, kamalın,
Qoymaram gedəsən o yana səni.
Cahangir:
Cahangir sözünü yazan olarmı?
Dərdini dəftərə düzən olarmı?
Allah sövdasını pozan olarmı?
Canım qurban ola qoy, ana, məni.
Ana:
Nələr gəldi bu Zeynəbin dilinə,
Həsrət qalma ulusuna, elinə.
Əlin çatsa gözəl yarın əlinə
Qorxuram qoymaya bu yana səni.
Söz tamama yetişəndə hamı başa düşdü ki, oğlan eşq
soydasına tüşüf. Cahangir saznan dediklərini söznən də dedi:
– Əziz ata-anam, qohum-əqrəbam. Bu gejə mana bir ağ əbalı
nurani qoja Hindistan padşahının bajısı Mələksuma xanımı buta
verif, yolunu da göstərif. Gərək söygülümün dalıncan gedəm. Bu
işdə tavaqqı eliyirəm heç kim qarşımı kəsməsin. Onu da deyək ki,
Cahangir bu söydasını əvvəlcə Lələsinə danışmışdı. Demişdi,
Lələ, mən sana örgəşmiş adamam, bu səfərə də sənnən çıxajam.
Bəli, Lələ əhvalatı nejə var, eləjə də Cahangirin valideyin-
lərinə, qohum-əqrəbasına danışdı.
Əziz şah çox fikirləşif vəzirə üz tutdu:
– Vəzir, amandı bu işə bir tədbir gör, mən burdan Yəmən
şəhərinə oğlumu tək-tənha buraxa bilmərəm.
Vəzir dedi:
– Qibleyi aləm sağ olsun, əgər mənə qalsa mənim tədbirim
buduku xeyli zərrin mətahlar, bir qəflə qatırnan ver mana mən
oğlunu da götürüm bir bəzirgan kimi həmən Hindistan şəhərinə
gedim. Qoşun-ləşkər töküf camahatı qırğına verməkdənsə icazə
ver gedək, Cahangirnən bir yerdə orda tükan açax, alverimizi
Dostları ilə paylaş: |