Microsoft Word Borchali-Folklor-ornekleri-dastanlar

 
 
45
eliyək,  bu  minvalnan  da  saraya  yol  tapax.  Bu  yolnan  oğluyun 
vüsala yetməsi daha hasand olar.  
Bəli,  Əziz  şah  bu  söhbətin  savaxsı  vəzirnən  Cahangiri  bə-
zirgan  libas  elədi,  bir  qəflə  zərrin-tac,  al-qumaş  yüklətdirif 
bunnarı Yəmən şəhərinə yola saldı. 
Aşıxlar  dili  yüyrək  olar,  o  zaman  aynan-ilnən,  bu  zaman 
müxtəsər  dilnən  bir  neçə  günnən  sonra  vəzirnən  Cahangir  Hin-
distan  şəhərinin  yaxınlığına,  yəni  şəhərin  bir  kənarına  çatanda 
vəzir dedi: 
– Oğlum, indi mən gərək şaha layıx bir xon
1
 bəziyəm, apa-
ram  həm  özümüzə  bir  yer  alax,  həm  də  mallarımızı  neçiyə 
satasıyıx qiymətini öyrənim. 
Bəli, vəzir bir avırrı xon bəzədi, gəlif oturdu İzzət şahın elçi 
daşının üstündə. Daşın üstünə oturan kimi qul-qaravaş gəlif onu 
İzzət  şahın  hüzuruna  apardı.  O  vaxtın  irəhbərrəri  indikilər  kimi 
saymazdıx  bilməzdilər. Elçi  daşına  əyləşəni  bir  baş  aparardılar. 
Nəsə...  vəzir  soyqatını  şaha  təqdim  elədi.  Vəzir  qaldıxları  yerə 
qayıdıf  Cahangiri  də,  mətahları  da  götürüf  bir  baş  şahın  nişan 
verdiyi məhliyə köçdü. Mənzillərinə çatdılar, yetirən kimi vəzir 
dəvələri  dəyər-dəyməzinə  satıf  yüklərini  tükana  boşaltdırdı. 
Həmən günnən mallarını satmağa başladılar. 
Deyəllər  Mələksumuyu  Cahangirə  göstərən  nurənin  qoja 
Mələksumuya  da  Cahangiri  göstərmişdi.  Oydu  ku  şəhərə  səs 
düşdü  kü,  bəs  deməzsənmi,  Misir  vilayətinnən  şəhərə  bir  tacir 
gəlif  yanında bir cavan  var, rüzgarın gözü belə gözəl oğlan gör-
müyüf.  Bu  xəvəri  eşidən  Mələksuma  səhərisi  40  incəbel  qıznan 
bütün  şəhəri  dolanıf  oğlanın  tükənini  tapıf  uzaxdan  Cahangiri 
seyr  elədi,  əmbə  gözünə  görünmədi.  Hicab  etmiş  kimi  qayıdıf 
mənzilinə gəldi. Yaxın kənizdərini  yanına çağırıf tapşırdı ki, bü-
tün şəhərə car çəkin nə ki, qız-gəlin  var bizim güllü  bağa qonax 
                                                             
1
 Xon – xonça, layiqli hədiyyə 

---

 
 
46
gəlsinlər. Doğrusu belə də oldu. Aşıx, sazandar, toy
1
, zurna-qaval 
bir-birinə  qarışdı.  Hamı  dedi,  güldü,  oynadı.  Növbə  Mələksuma 
xanıma gələndə  minnət elədilər, oynamadı. Dedi, bir şərtəən oy-
nuyaram ki, şəhərimizə təzə gələn bəzirgan oğlu bura gəlsin, saz 
çalsın, mən oynuyum. Deyillər o cavan oğlan çox yaxşı saz çalır. 
Qızdarın  arasında  xanımın  bir  lotu  kənizi  varıydı.  Bu  lotu 
kəniz işi başa düşdü. Yerinnən hövləng duruf davana tüpürdü bir 
baş bəzirganın tükəninə üz qoydu. Gəldi tükənin qavağında qapı-
nın  qənşərində  bir  müddət  dayandı.  Vəzir  baxdı  ki,  bu  qız  ba-
yaxdan duruf tamaşa eliyir, əmbə heç şey alımır. Yaxınlaşıf dedi: 
–  Qızım,  niyə  bu  qədər  dayanıf-durursan,  utanma  hası 
maldan istəyirsən seç-bəyən. 
Qız dedi: 
–  Əmi,  mənim  alacağım  çoxdu.  Şahın  qardaşı  qızı  Mələk-
suma  xanım  bu  gün  gülşən  bağında  şəhərin  qızdarına  qonaxlıx 
verir.  İstəyirəm  ki,  həmən  qızdara  xanımın  tafşırığıynan  bu 
parçalardan alım. Əmbə bilmirəm kimin hasından xoşu gələcək? 
Vəzir dedi: 
–  Qızım,  onda  sən  bu  parçaların  hərəsinnən  2-3  top  götür 
apar, qızdarın hasınnan xoşdarı gələr onnan da kəsif verərsən. 
Lotu kəniz dedi: 
– Əmi, yadımnan çıxıf pulları unutmuşam, özümnən götür-
məmişəm.  Əgər  mümkünsə  bu  cavan  oğlan  da  mənnən  getsin, 
həm mana kömək eləsin, həm də pulları verim gətirsin. 
Vəzir dedi: 
–  Qızım,  o  gedə  bilməz,  onun  tükəndə  işi  çoxdu.  Yaxşısı 
budu sən get pulunu gəti, mallarını da sonra apararsan. 
Cahangir nəsə elə bil işdən duyux düşmüşdü. Ürəyinə dam-
dı ki,  bu qızda  bir  xeyirri kələk  var. Odu ku üzünü  vəzirə tutuf 
dedi: 
                                                             
1
 Toy – Borçalıda toy dedikdə həm də nağara aləti nəzərdə tutulur 

---

 
 
47
–  Ata,  sən  mənnən  nigaran  qalma,  bu  qız  düz  deyir,  həm 
buna kömək eliyim, həm də gedim bir dünya pul gətirim gəlim. 
Vəzir Cahangirin bu sözünnən sora bir şey demədi. 
Cahangirnən  qız  bir  neçə  top  parça  götürüf  yola  düşdülər. 
Gəlif  çıxdılar  Mələksumanın  güllü  bağına.  Bağa  yetişən  kimi 
kəniz Cahangirə dedi: 
–  Oğlan,  bu  qızdar,  bu  da  sənin  mətahın,  daha  mənnən  əl 
çək, malını nejə istəyirsən bunnara sat. 
Cahangir  baxdı  ki,  qız  aradan  çıxdı,  bu  boyda  mətahı  da 
təkcə geri aparmax mümkün olmayajax. Əlacı kəsildi. Əlini ağaş-
darın  birinə  atıf  bir  düz  çuvux  kəsdi.  Başdadı  arşın  əvəzinə  bu 
çuvuxnan  parçaları  qızdara  satmağa.  Bu  vaxt  Cahangirin  vəziy-
yətini Mələksuma uzaxdan seyr eliyirdi. Gördü ki, parçaları satıf 
qurtarır, yavaş-yavaş Cahangirə tərəf gəldi, siyah zülflərinnən üç 
tel ayırdı, sinəsində müstəkəm elədi görək söygülüsünə nə dedi: 
Mələksuma: 
Başına döndüyüm bəzirgan oğlu, 
Əbrüşümdü malın xara satırsan. 
Gizlindi sirrimiz demə yadlara, 
Gəlib burda sən aşkara satırsan. 
 
Cahangir: 
Başına dolanım bafalı
1
 dilbər, 
Əbrüşmdü malım, xara satıram. 
Əgər xəbər alsan onun qiymətin, 
Arşınını bir cüt nara satıram. 
 
Mələksuma: 
Taynan gətirmisən tirməni, şalı, 
Sevgi-sevgilisindən dönməz xəyalı. 
Nə üçün gəlibsən tez eylə halı, 
Təbibsən dərdimə çara satırsan. 
                                                             
1
 bafalı – vəfalı 

---

 
 
48
Cahangir: 
Taynan gətirmişəm tirməni-şalı, 
Nə gözəl görürəm Mələksumanı. 
Könül istər al yanaxdan busanı, 
Dərdinə bir dərman-çara satıram. 
 
Mələksuma: 
Nə müddətdi gözüm yolda qoymusan, 
Mən yazığın bağrın başın oymusan. 
Mələksuma deyər mənnən soymusan, 
Laf çəkirsən məni dara satırsan. 
 
Cahangir: 
Bil ki, səni bu diyarda qoymaram, 
Yüz il baxsam baxışından doymaram, 
Sənnən özgə bircə gözəl saymaram, 
Gəlmişəm dərdinə çara satıram. 
Söz tamama  yetişən  kimi  qaş-göz  işarəsiynən  Mələksuma-
dan icazə alıf axşam üstü öz tükənnərinə gəldi. 
Vəzir Cahangirin gej gəlməyinnən yaman narahat olmuşdu. 
Elə bil qara bulut, göy şüyüt olmuşdu. Cahangir içəri gələn kimi 
ona möhkəmcə ajıxlandı. dedi: 
-Oğulum, mən sana nə müddətdi öyüd -nəsiyət verirəm. Bu 
nə  oyundu  mənim  başıma  açırsan?!  Bala,  bir  qızın  sözüynən 
səhərdən  çıxıf  gedifsən,  demirsənmi  gözdərim  yoldadı.  Demir-
sənmi qərif yerdi, başına bir iş gətirəllər, sora Əziz şaha nə cavaf 
verərəm? 
Cahangir dedi: 
-Vəzir,  başına  dönüm,  mənim  dərdim  alver  dərdi  döylü, 
alverdən də gəlmirəm. Bilmək istəyirsən, onda qulağ as.  
Aldı görək Cahangir nə dedi: 
Vəzir, vardım güllü bağa, 
Orda bir cananı gördüm. 

---