Microsoft Word Calal Abdullayev ?s?rl?ri doc
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yusif Seyidov 9 BÖYÜK MÜHƏRRİR, REALİST YAZIÇI
7 «C.Məmmədquluzadə və müasirlik». Bu adlar məqalələrin məzmunu haqqında xeyli söz deyir. Müəllif Azərbaycan ictimai fikir tarixində görkəmli rolu olan məşhur «Molla Nəsrəddin» məcmuəsinin yaradıcısı və redaktoru olmaqla, Mirzə Cəlilin Azərbaycan ictimai fikir tarixində mövqeyindən danışır. Ə.B. Haqverdiyevin hekayələri, Üzeyir bəyin həyat və yaradıcılığı, nəsr əsərləri, bəstəkarlıq fəaliyyəti haqqında sözünü deyir.Böyük dramaturq C.Cabbarlı, tarixi romanın əsasını qoyan M.S.Ordubadi haqqında söz deyir. Prof. C.Abdullayevin elmi-publisist əsərlərində keçmiş Sovet dövrü Azərbaycan yazıçıları daha geniş yer tutur.Əsərlərinin oxucuların mütaliəsinə verilən birinci cildində Səməd Vurğun haqqında doqquz məqaləsi verilmişdir.Bu məqalələrdə böyük şairin şeir, dram, publisist yaradıcılığının geniş təhlili verilir. Silsilə məqalələrində Mir Cəlal yazıcı- ədib, alim və ustad müəllim kimi səciyyələndirilir, özünün və digər alimlərin yetişməsində Mir Cəlal müəllimin rolu qeyd edilir. M.İbrahimov, M.Hüseyn, S.Rəhimov, Əli Vəliyev, R.Rza, Ə.Məmmədxanlı, M.Rahim, Cəfər Xəndan, O.Sarıvəlli və başqaları haqqında yazılarında bu sənətkarların yaradıcılığı fonunda dövrün ədəbi prosesinin mənzərəsi verilir. Prof. C.Ab- dullayevin məqalələrində Abbas Zamanov şəxsiyyəti, Əkbər Ağayev tənqidi, Cəlal Məmmədov publisistikasından söz açılır.Onun məqalə- lərində cənub şairlərinə də diqqət yetirilir: böyük Azərbaycan şairi M.Şəhriyar, eləcə də Əli Tudə, Söhrab Tahir haqqında məhəbbətlə yazdığı məqalələr. Cilddəki məqalələrin çoxu yeni ədəbi nəslin, əsasən, XX əsrin ikinci yarısında, ya bir qədər əvvəl yaradıcılıq meydanına gələn yazıcılar haqqındadır.İsa Hüseynov (Muğanna), H.Seyidbəyli, Hüseyn Hüseynzadə (H.Arif), Qabil, Fikrət Sadıq,H.Hüseynoğlu, Əlfi Qasımov və başqaları bu qəbildəndir.Prof.C.Abdullayevin məqalə- lərində ədəbiyyatımızın bütün dövrləri əhatə olunur, onun C.Novruz, N.Həsənzadə, Ayaz Vəfalı, Famil Mehdi, Tofiq Mütəllibov, Ağa Laçınlı və başqaları haqqındakı məqalələri 1950- cı illərdən başlayan yeni Azərbaycan ədəbi hərəkatının daha sonralar da uğurla davam etdiyini nümayiş etdirir. Prof. C.Abdullayev aşıq ədəbiyyatı, ayrı- ayrı ədəbi toplular, rus yazıçıları və s. mövzularda da məqalələr yaz- mışdır. Geniş təhlilə imkan olmadığına görə sadalama üsulu ilə verdiyimiz bu xülasə də təkcə dövrü mətbuatda (qəzetlərdə) çap olunan və 8 «Əsərləri»nin birinci cildində toplanan məqalələri də göstərir ki, bu alim lap gənc yaşlarından, tələbəlik illərindən ədəbi prosesi izləmiş və zaman-zaman öz alim sözünü demişdir.Onun buradakı məqalələrinin bir qismi Sovet dövründə – 1990-cı illərə qədər, bir qismi müstəqillik dövründə yazılmışdır. Bütün bu dövrlərdə o, obyektiv olmuş, hər ədibin yaradıcılığına, hər əsərə, hər ədəbi obraza obyektiv mövqedən qiymət verməyə çalışmışdır. Oxucular bu kitabı vərəqləyərkən bir daha müəllifin elmi-nəzəri təhlil qabiliyyətini, alimin dünyagörüşünün genişliyini, ümumiləş- dirmə bacarığını görəcəklər. Ədəbiyyatşünas alimin ədəbi jurnallarda, elmi əsərlərdə, digər toplularda çap olunmuş yazıları, monoqrafiyaları «Əsərləri»nin sonrakı cildlərində veriləcəkdir. Yusif Seyidov 9 BÖYÜK MÜHƏRRİR, REALİST YAZIÇI M.F.Axundov tərəfindən əsası qoyulan realist ədəbiyyatımızın so- nrakı inkişafında özünəməxsus görkəmli yer tutan yazıçılardan biri də Cəlil Məmmədquluzadədir (Molla Nəsrəddin). C.Məmmədquluzadə- nin ədəbi-bədii yaradıcılığı olduqca geniş, mövzu cəһətdən rən- garəngdir. Ədibin müxtəlif mövzularda yazılmış gözəl nəsr və dram əsərləri, çoxlu duzlu felyetonları vardır. C.Məmmədquluzadə һələ çox gənc yaşlarından M.F.Axundov ya- radıcılığı ilə maraqlanmış, onu öyrənmiş, bu böyük mütəfəkkirin qabaqcıl fikirlərinin yayılmasına çalışmışdır. Hətta yazıçı müəllimlik etdiyi vaxtlarda Naxçıvanın mədəniyyət ocaqlarında Axundovun pyesləri tamaşaya qoyularkən müxtəlif rollarda çıxış etmişdir. Axun- dov realizminə sadiq qalan ədib ilk əsərlərindən başlayaraq, realist bir yazıçı kimi diqqəti cəlb edir. C.Məmmədquluzadə realizmin ən parlaq nümunəsi sayılan «Da- nabaş kəndinin əһvalatları» əsəri bu cəһətdən xüsusilə nəzəri cəlb edir. Ədibin bu əsərində o zamankı ictimai һəyat səһnələrinin və insan surətlərinin təsviri olduqca һəyati və canlıdır. Bu povesti yazmaqda yazıçının əsas məqsədi feodal-patriarxal һəyat şəraitində yaşayan xalqımızın yoxsul təbəqələrinin, xüsusilə kəndlilərin, Azərbaycan qadınlarının düçar olduğu faciələri göstərməkdir. Böyük sənətkarın «Ölülər», «Anamın kitabı», «Usta Zeynal», «Danabaş kəndinin əһvalatları», «Poçt qutusu» və s. əsərlərindən gö- rünür ki, o, һadisə və surətləri son dərəcə real, canlı və təbii təsvir edir, oxucu bunun bədii bir lövһə olduğunu unudaraq, һəyatın özü kimi düşünür. Ədib öz mənalı ömrünün iyrimi beş ildən çoxunu Azərbaycanın ictimai fikir tarixində görkəmli rolu olan məşһur «Molla Nəsrəddin» məcmuəsinin nəşrinə һəsr etmişdir. Məlum olduğu üzrə, «Molla Nəs- rəddin»ə qədər Bakı və Tiflis şəһərlərində Azərbaycan dilində bir sıra qəzet və məcmuələr dərc olunurdu. Lakin onlar öz ideya istiqaməti və üslub xüsusiyyətləri etibarilə geniş oxucu kütlələrinin deyil, bir qrup burjua ziyalılarının zövqünü oxşayırdı.Cəlil Məmmədquluzadənin nəşr etdirdiyi «Molla Nəsrəddin» məcmuəsi isə bunların əksinə, geniş oxucu kütlələrinin ürəyindən keçəni deyirdi.Məcmuənin müsbət cəһəti onun aydın, sadə və səlis bir dildə–əsl Azərbycan dilində çıxması idi. Şübһəsiz ki, belə bir məcmuənin nəşri, ədibin öz xalqı Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|