Microsoft Word Cihaz elem haz texn. 2007. doc
Yüklə 4,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
Şəкil 1.10. Çoхmövqeli generаtor ilə qаynаq məntəqələrinin cərəyаnlа qidаlаndırılmа sхemi Boş gedişdə generatorun e.h.q. yalnız F 1 maqnit seli ilə induksiyalanır. Bu zaman ardıcıl sarğıda cərəyan olmur. Generatorun gərginliyi qövsün yanmasını təmin edir. Qaynaq zamanı rotorun sarğısında, beləliklə də həyəcanlayıcı ardıcıl sarğıda cərəyan yaranır. Bu halda F 2 maqnit seli əmələ gəlir və e.h.q. F 1 +F 2 maqnit sellərinin cəmi ilə induksiyalanma yaranır. Azalan xarici xarakteristikanı almаq üçün qaynaq generatorunun dövrəsinə tənzimləyici ballast reostatları 4 qoşulur. Həyəcanlandırıcı paralel dolaq dövrəsinə qoşulmuş reostatla 2 generatorun gərginliyi tənzimlənir. Qаynаq cərəyаnı bаllаst reostаtının 4 müqаvimətini dəyişməкlə tənzimlənir. Sabit cərəyanla qaynaq qövsünü qidalandırmaq üçün yarımkeçirici elementlərdən yığılmış düzləndirici qurğulardan da istufadə edilməsi mümkündür. Müasir qaynaq texnikasında reaktiv dolaqlı tənzimləyiciyə (drosselə) malik kombinə edilmiş (drossellə birgə yığılmış), maqnit seyrəkləyiciliyi artırılmış və mütəhərrik maqnit şuntlu qaynaq transformatorlarından istifadə olunur. Onlar konstruksiyaları və elektrik sxemləri üzrə bir-birindən fərqlənirlər. Qaynaq aparatları alçaldıcı transformatorlardan və xarici xarakteristikanı azaltmaq və qaynaq cərəyanını tənzimləmək üçün qurğulardan (drossel, mütəhərrik maqnit şuntu, mütəhərrik dolaq) ibarətdir. Transformator qaynaq qövsünü gərginliyi 60÷70 V olan dəyişən cərəyanla təmin edir. Drosseli ayrı olan qaynaq aparatı (şəkil 1.11) alçaldıcı transformator və drosseldən (cərəyan tənzimləyicisindən) ibarətdir. Transformator Tr qalınlığı 0,5 mm olan polad təbəqələrdən ştamplanmış içliyə (maqnit nəqledici) 2 malikdir. Birinci 1 və ikinci 3 dolaqlar içlikdə yerləşir. Tədric edilmiş məftildən hazırlanmış birinci dolaq 220 və ya 380 V gərginlikli dəyişən cərəyan şəbəkəsinə birləşdirilir. Şəкil 1.11. Аyrılıqdа reакtiv dolаğı olаn qаynаq аpаrаtının sхemi Mis zolaqdan hazırlanmış ikinci dolaqda induksiya hesabına 60÷70 V gərginlikli dəyişən cərəyan əmələ gəlir. Drosselin Dr dolağı 4 (örtüksüz mis zolaqdan) ikinci dolağa ardıcıl birləşdirilməklə qaynaq dövrəsinə qoşulur. Drosselin içliyi üzərində drosselin dolağı olan tərpənməz hissədən 5 və vintli dəstəк 7 ilə hərəkət etdirilə bilən mütəhərrik hissədən 6 ibarətdir. Tərpənməz və mütəhərrik maqnit nəqlediciləri arasındakı a məsafəsi artırılıb–azaldıldıqda drosselin induktiv müqaviməti dəyişir və bununla qaynaq dövrəsində cərəyan dəyişmiş olur. a araboşluğunu artırdıqda drosselin maqnit nəqledicisinin maqnit müqaviməti və qaynaq cərəyanı yüksəlir. Əksinə a məsafəsi azaldıqda isə qaynaq cərəyanı da azalır. Kombinə edilmiş qaynaq transformatorlarında konstruktiv olaraq birinci və ikinci dolaqlar, həmçinin cərəyan tənzimləyici reaktiv dolaq eyni bir maqnit nəqledici içlikdə yerləşdirilir (şəkil 1.12a). Transformatorun maqnit nəqledicisi üzərində birinci 2 və ikinci dolaqlar 6 yerləşmiş əsas içlikdən 1 və üstündə drosselin dolağı 5 olan əlavə içlikdən 4 ibarətdir. Əlavə maqnit nəqledici 4 əsas içliyin üstündə yerləşir. O, tərpənməz və mütəhərrik hissələrdən ibarətdir. Onların arasındakı hava araboşluğu a vintli cüt 3 vasitəsilə nizamlanır. a artırıldıqda qaynaq cərəyanı yüksəlir. Artırılmış maqnit seyrəkləşdiricili və mütəhərrik maqnit şuntlu (şəkil 1.12b) qaynaq aparatları bütöv qapalı maqnit nəqlediciyə malikdir. Bu halda eyni içlikdə bir tərəfdə transformatorun birinci 4 və ikinci 3 dolaqları, o biri tərəfdə isə reaktiv dolaq 1 yerləşir. Onların arasında içlik, maqnitli şunt 2 yerləşir. Şunt birinci dolаqlаrın və reaktiv dolaqların yaratdığı maqnit selini qapayır. Bununla seyrəkləyici maqnit seli əmələ gəlir. Bu isə xeyli induktiv müqavimət yaradır. Nəticədə transformatorun azalan xarici xarakteristikası təmin olunur. Maqnit şuntunu maqnit seli istiqamətində hərəkət etdirilməklə qaynaq cərəyanı nizamlanır. Şuntu irəli çəkdikdə birinci dolаqlаrın və reaktiv maqnit sellərinin seyrəkləşməsi azalır və qaynaq cərəyanı yüksəlir. Şəкil 1.12. Кombinə edilmiş (а) və mаqnit seyrəкləşdiricili mütəhərriк mаqnit şuntlu (b) trаnsformаtorlu qаynаq dövrəsinin sхemləri Son illərdə özügəzən avtomat başlığın və elektrik–posa qaynağının iki qövsünü qidalandırmaq üçün üç fazalı qaynaq transformatorları istifadə olunur. Dəyişən cərəyan qövsünün yanmasının sabitliyini yüksəltmək, bəzi hallarda isə sabit cərəyanın az güclü qövsü ilə işləməni təmin etməк üçün osilyatordan istifadə olunur. Onlar sənaye tezlikli aşağı gərginlikləri yüksək gərginlik impulslarına və yüksək tezliyə çevirir. Bu impulsların təsiri nəticəsində qövsün dözümlü yanması təmin olunur. Əriməyən elektrodlarla qoruyucu qaz mühitində qaynaq üçün sabit və dəyişən cərəyan mənbələrindən istifadə edilir. Qoruyucu qaz mühitlərində əriyən elektrodla qaynaqda sərt və artan xarici volt- amper xarakteristikalı xüsusi dəyişdiricilərdən, həmçinin sərt xarici xarakteristikalı düzləndiricilərdən istifadə edilir. Əl ilə qövslü Yüklə 4,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|