Dədə Qorqud ● 2015/I I I 126
rihinin her dönemde birçok maksat ve bağnazlıklar sonucu perdeler ardında kaldığını
ispat etmektir” (5, 8). Müəllifi narahat edən məqamlardan biri də budur ki, islam
tarixçiləri Müaviyə Əbu -Sufyan, Əbu-Hüreyrə, və b sahabələrin nə qədər çirkin
əməllər törətdiklərinə baxmayaraq onları hörmətlə anarlar. Sırf sahabə olduqları üçün
onların cinayətlərinə göz yumurlar. “Tarihçilerin en göze çarpan kusurların-dan biri
de şudur ki, "büyük şahsiyetlere kusur bulmak kusurdur" hatasına aldanarak İslâm
ümmeti arasında birçok hata işleyenlerin hata ve kusurlarından bahs-etmedikleri gibi
bilâkis, böyle zalimleri haklı kimseler diye lanse ederek onların öldürücü zehirlerini
ümmete, şifa verici ilaç olarak tanıtmışlar ve birçok canileri iyi kimseler göstererek
masum halkı uyutmuşlardır. Bu ise bizim için helak edici bir miras ve iyileşmez bir
yara olmuş ve İslâm dünyası hâlâ da bu kanlı yaranın acı etkisiyle inlemektedir” (5,
8). Behcət dönə-dönə tarixcilərin haqq ədaleti görməzdən galdiklərini vurğulayır.
Güc və hakimiyyət kimin əlindədirsə, haqq ədalət də onun tərəfindədir. B.Behcət bu
fikrini İslam tarixindən faktlar söyləyərək sübuta yetirməyə çalışmışdır. İslam tarix-
çisi və alimi Ömər Nəsəfi “Akaid” adlı kitabında yazır: “ Sahabə ancaq hayırla yad
edilir “Bu konuda Peygamberimiz (s.a.a.) şöyle buyurur. “Ashabıma kötü söz söyle-
meyinz” (səh 83). Başqa bir mənbə isə yazır. “ Müaviye Əbu-Sufyan Eshâb-ı kira-
mın büyüklerindendir. Peygamberimizin (s.a.a ) “Yâ Rabbi, onu doğru yolda bu-
lundur ve başkalarını da doğru yola götürücü kıl!” ve “Yâ Rabbi! Muâviye’ye yazı
ve kitab öğret, onu azâbından koru!” “Yâ Rabbi! Onu memleketlere hakim kıl!” duâ-
larıyla şereflendi. Resulullahın (s.a.s.) vahy kâtibliğini yapmışdır. Peygamberimiz
( aleyhisselâm ) Hazreti Muâviye’ye“Benden sonra ümmetimin yerine hakim olursun.
O zaman iyilere iyilik et. Kötülük yapanları da afv eyle” buyurmuştur. Hazreti Ali
onun hakkında “Muâviye’nin hakimliğini kötülemeyeniz! O giderse başların koptu-
ğunu görürsünüz” buyurmuştur (8).
Haqqında minlərlə hədis rəvayət edilən sahabələrdən biri də Ebu hüreyrədir.
Bəhlul Behcət hz. Peygamberin ashabından olan Ebu Hüreyrə haqqında da insanlarda
çaşqınlıq yaradan fikirlər söyləyir. “Ebu Hüreyre, İslâm ümmeti arasında kendisine
itibar edilir ve saygı duyulur olmasına rağmen yine de Ümeyyeoğulları'nın zulüm ve
haksızlık ettiği dönemlerde sessiz kalıp hakkı görmezlikten gelmiş ve hatta Muaviye
gibi çirkin ve aşağılık bir kişinin safında yer almıştır” (5, 6).
Sahih Müslim, Sahih Buxari və b. mənbələr isə Ebu Hüreyrə haqqında bunları
yazırlar. Əbu hüreyrə sözünün mənası “balaca pişiyin atası” deməkdir. “Meşhûr Sa-
hâbî, Eshâb-ı kiram arasında en çok hadîs-i şerîf bilen ve rivâyet edenlerdendir. İsmi
hakkında değişik rivâyetler olup, en doğru rivâyete göre isminin Abdurrahmân bin
Sahr olduğu bildirilmiştir. Peygamberimizin ( aleyhisselâm ) yanında devamlı bulun-
duğu için pekçok hadîs-i şerîf işitmiş ve rivâyet etmiştir. Bir gün Peygamberimize
(aleyhisselâm ) şöyle demiştir: “Yâ Resûlallah (aleyhisselâm) senden işittiklerimi ha-
fızamda fazla tutamıyorum.” Bunun üzerine Peygamberimiz ( aleyhisselâm) “Örtünü
uzat” buyurdu. O da ridasını uzattı. Resûlullah (aleyhisse-lâm) Ona duâ etti. İki mü-
bârek eliyle üç defa O’na doğru nûr saçtı ve “Örtünü göğsüne sür” buyurdu. O da
sürdü. Böylece Allahü teâlâ O’na öyle bir hafıza ihsân etti ki, işittiği hiç bir şeyi
unutmadı, ömrü de uzun oldu” (9). Beləcə ən çox hadîs-i şərif rəvayət edən şəxs ol-
muşdur.
Dədə Qorqud ● 2015/I I I 127
Daha sonra B.Behcət sünnü şiə məzhəbləri arasıbndakı fikir ayrılığına diqqət
çəkmişdir. O, İslam ümmətinin ən önəmli problemi olan sünnü-şiə məsələsinə toxu-
naraq onlar arasındakı fərqi ortaya qoymuşdur. Zaman keçdikcə islam tarixində mü-
səlmanlar arasında ixtilaflar yaranır, bir sıra fikir ayrılıqları meydana çıxır. Bu fikir
ayrılıqları siyasi qruplaşmalara, dini ayrıseçkiliyə dolayısı ilə İslam dinində yeni
məzhəblərin yaranmasına səbəb oldu. Bununla da sünnü, şiə təriqətləri meydana gəl-
di. Şiə sözünün ərəbcə mənası “tərəfdar” deməkdir. Hz. Əli tərəfdarları özlərini şiə
adlandırırdılar. Şiələrin inancına görə Hz. Peyğəmbərdən sonra imam yəni xəlifə ol-
ması gərəkən şəxs məhz Hz. Əli olmalı və imamət də onun soyu ilə davam etməlidir.
“Sünnü” sözünün ərəbcədən tərcüməsi “yol” deməkdir, yəni Hz. Məhəmməd
Peyğəmbərin yoluna sadiq olanlar. Sünnü məzhəbindən olanlar Hz. Əlidən öncə gə-
lən ilk üç xəlifəyə inanaraq onların xəlifəliyini qəbul etmişlər.
“Şiilər Muhammed bin Abdullah'dan sonra hilafet'in Ali ve soyuna ait olduğu-
nu savunur ve Sünnilerin meşru ve dince makbul kabul ettikleri ilk üç halifenin (Ebu
Bekir, Ömer ve Osman'ın) hilafeti Ali'den gasp ettiklerine inanırlar. Yezid'in babası
Muaviye konusunda da yine bir benzerlik vardır. Şiilər, I Yezid hakkındakı görüş-
lerin bənzərlərini Ali'nin hilafetinə karşı çıktığı için Muaviye için də sürdürürlər; an-
cak Sünniler ise Muaviye'nin bir "içtihad" yaptığını ve içtihadında yanılsa bile pey-
gamberin əshabından və Kuran'ın vahiy katiplərinden biri olduğu gərəkçəsiylə hak-
kında kötü ifadədə bulunmaktan kaçınırlar. Buna karşın aralarında Ebu Hanife'nin də
olduğu birçok Sünni alimi ise Ali halife ikən, Ali'nin hilafetini tanımayıp ikinci
halife olarak ortaya çıkan Muaviye'ye karşı, Muhammed'in "Bir halife varken, sonra-
dan çıkan ikinci bir halifenin katlinin vacib olması" kuralını uygulamayan Muaviye
taraftarlarının, bu tutumları ile açıkça hatalı olduklarını ve haram işlediklerini açıkla-
mışlardır”(10).
B.Behcət bu məsələyə öz münasibətini bildirir ki, şiələr Hz . Əliyə və onun ta-
rixinə önəm verdiyi halda, sünnülər isə Hz. Əliyə , onun soyuna, tarixinə biganəlik
göstərmişlər. Behcət bu iki təriqət arasındakı fərqin önəmli olmadığını deyərək onları
bir vəhdət halında birləşməyə çağırır.
Bəhlul Behcətin əsərdə toxunduğu digər bir məsələ Hz. Əlinin fəziləti, onun di-
gər imamlardan üstünlüyü məsələsidir. Belə ki, sünnü alimləri ilə şiə alimləri ara-
sında belə bir fikir ayrılığı mövcuddur. İmamların ən fəzilətlisi Hz. Əbubəkr , ondan
sonra Hz. Ömər, sonra Hz. Osman və daha sonra Hz. Əlidir. Lakin Şiə alimləri isə
Hz. Əlinin digər üç imamdan daha üstün olduğuna inanırlar. Bəhlul Behcət isə əhli-
sünnət alimlərindən olmasına baxmayaraq onların bu fikri ilə razılaşmır.
B.Behcət “Qadir –i hum”, “Mənzilət”, “Tayr”, “İlim”, “Darbe” hədislərin Hz.
Əlinin fəzilətini isbatlayan hədislər olduğunu bildirir. Bununla da Bəhlul Behcət Hz
Əlinin dördüncü xəlifə yox Rəsulullhdan (s.a.s.) sonra ilk xəlifə və imam olduğunu
iddia edir. O yazır ki, digər üç xəlifənin xilafət başına keçməsi qeyri qanuni yolla baş
vermişdir. “Hz. Əbubəkirin xəlifə seçilməsi zamanı Beni Saide Sakifesi'nde toplanan
sahabe sayı bakımından azdı. İcma isə üç kişinin hakkı deyil. İkinci xəlifə birinci xə-
lifənin vəsiyyəti üzərinə xəlifə olmuşdur. Halk hər nə kadar Ömer ibn Hattaba biat
etmişsə, yenə də bu seçim deyi, tayin və atamadır. Tayin isə icmadan uzakdır.
İkinci Halife Ömer, halife seçimini altı kişilik sahabeden oluşan bir şuraya
bırakmıştır. Ömer'in bu uygulaması ne nas, ne veliaht tayini ve ne de icmadır. Çünkü
Dostları ilə paylaş: |