Microsoft Word Design Glo Kongre doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Caucasus and Central Asia in the Globalization Process 334 Özellikle 90’lı yıllarda geçiş dönemi koşul- larında zayıf merkezi yönetim nedeniyle, çok farklı çıkar sahibi kişi ve grupların etkili olması, sahip olunan bu zengin kaynaklardan elde edilen gelirlerin devlet kasasını doldurmaktan çok bazı kişi ve grupların çıkarlarını karşılamasına neden olmuştur. Ancak 1995 yılından itibaren Rusya Federasyonu’nun enerji politikalarına yön vere- cek strateji, bazı belgelerle belirlenmeye çalışıl- mış ve sistemli bir enerji politikası izlenmesi amaçlanmıştır. 3 Bu belgelerde belirlenen strateji- ler ile ülke içinde ve dışında izlenen enerji poli- tikalarının etkinleştirilmesi, sektörün daha etkin bir hale gelebilmesi için gerekli olan yenileme ve geliştirme yatırımlarının yapılması hedeflenmiştir. Devletin ekonomi ve enerji politikalarında meydana gelen gelişmeler ve politikalara etki eden iç ve dış politik ortamdaki değişiklikler izlenecek enerji stratejisinde de değişikliği gerekli kılmış ve 28 Ağustos 2003’de Putin tarafından onaylanan “2020 Yılına Kadar Olan Süreçte Rus Enerji Stratejisi Belgesi” hazırlan- mıştır. 4 Belgede dikkat çeken ve önceki belgeler- le izlenmesi hedeflenen stratejiden ayrışan nokta, enerjinin ülke ekonomisine yaptığı katkının arttı- rılması gerektiğine yapılan vurgudur. Bu, özel- likle Putin’in devlet başkanlığına gelmesinin ardından ortaya konulan temel dış politika hedef- lerinin bir yansımasıdır. Yeni strateji belgesinde dikkat çeken bir diğer nokta da, devletin enerji politikası ile enerji kuruluşlarının izledikleri politikaların örtüşmesi için gerekli olan zeminin oluşturulması gerektiğinin ifade edilmesidir. 5 Đç ve dış politik ortama ve aktör yapısına bağlı olarak izlenen politikalarda meydana gelen değişimler, söz konusu belgelerde ortaya konan politikalarda sapmalara neden olmuştur. Bu dö- nüşümlere rağmen, izlenen enerji politikalarının bazı temel özellikleri ve politikaları etkileyen faktörler belirlenebilir. Đlk olarak, dağılmayı ta- kip eden ilk yıllarda, genellikle, enerjinin daha çok kısa ya da orta vadeli Rus çıkarlarının 3 Bu belgelerden ilki “2010 Yılına Kadar Đzlenecek Enerji Politikalarının Temel Yönelimleri ve Rusya Federas- yonu Akaryakıt ve Enerji Kompleksi’nin Yeniden Đnşası Belgesi”, ikincisi de “2010 Yılına Kadar Đzlenecek Rusya Federasyonu Akaryakıt ve Enerji Kompleksi’nin Gelişimine ve Devletin Enerji Politikalarının Belirlen- mesine Đlişkin Enerji Stratejisi Belgesi”dir. Bkz.: “Ener- getiçeskaya Strategiya Rossii na Period 2020 Goda”, Rossiiskaya Biznes Gazeta, 7 Ekim 2003. 4 “Energetiçeskaya Strategiya Rossii na Period 2020 Goda”, Rossiiskaya Biznes Gazeta, 7 Ekim 2003. 5 Yu. A. Yerşov, “Energetiçeskaya Strategiya na Period do 2020 Goda: Plyusı i Minusı Novoy Energetiçeskoy Politiki Rossiiskoy Federatsii”, Vneşnoekonomiçeskiy Bulleten, No. 3, Mart 2004, s. 36. sağlanması amaçlı bir tehdit aracı olarak kul- lanıldığı gözlenmiştir. Enerji ve Savunma Ba- kanlığı tarafından 1992 yılında hazırlanan “Rus Dış Politikası’nda Petrol ve Doğalgaz” raporun- da “kötü komşulara” karşı petrol ve doğalgazın ekonomik ve politik baskı aracı olarak kullanıla- cağının sinyalleri verilmiştir. Estonya 6 , Türkme- nistan 7 , Ukrayna 8 ve Beyaz Rusya’ya yapılan kesintiler bu politikanın bir göstergesidir. Bu kesintiler sonucunda, Rusya’ya olan gü- ven azalmış; enerji güvenliğinin sağlanmasına yönelik alınması gereken önlemlerin arttırılma- sına ilişkin talep ve baskıların yükselmesine ne- den olmuştur. Hazar gazına alternatif yollar üre- tilmesinde de bu kesintiler önemli rol oynamak- tadır. Diğer taraftan, yapılan kesintilerin temel nedenin, ödenmeyen borçlar ya da hatlardan gaz çalınması değil; örneğin Ukrayna’nın batı pers- pektifli bir dış politika izleyerek, Rus etki alanın- dan çıkmaya çalışmasıdır. Ancak, bazı analistler, yaşanan bu kesintilerin perde arkasında, Ukray- na’nın Rus çıkarları ile bağdaşmayan politik tercihlerinin olduğunu kabul etmekle beraber, 6 Birçok kez komşu ülkelere doğalgaz gönderiminde, borç ödemelerinin geciktiği gerekçesiyle kesintiye gidilmiştir. Örneğin, 1993 Haziran’ında Estonya’ya gönderilen doğalgaz Estonya Parlamentosu’nun ülkedeki Rus azın- lığın haklarını sınırlayan yeni göçmen yasasının kabulü- nün hemen ardından, borç ödemelerinin gecikmesi bahane edilerek kesilmiştir. Ülkenin borçlarını ödemekle yükümlü olduğu iki ay öncesinde değil de, Rus çıkarla- rına aykırı olan göçmen yasasının parlamentoda kabulü- nün ardından bu kesintinin yapılması kararın daha çok politik olduğunu göstermektedir. Bkz.: Mikhail B. Korchemkin, “Russia’s Huge Gazprom Struggles to Adjust to New Realities”, Oil & Gas Journal, Tulsa, Vol.91, Iss.42, 18 Ekim 1993, s. 45. 7 Başka bir örnek olarak, Türkmenistan ile olan sorun- ların çözümünde ve Rusya’nın askeri ve politik çıkar- larını hayata geçirebilmek için doğalgazı bir koz olarak kullanması gösterilebilir. Ülkenin doğalgaz ihracatında yapılan kesintilerin, çifte vatandaşlık anlaşmalarının im- zalanmasını ve daimi askeri üs açılmasını sağlamak amaçlı yapıldığı ileri sürülmüştür. Bkz: Herbert J. Ellison, Bruce A. Acker, The New Russia and Asia: 1991–1995, Seattle, NBR Analysis, Vol. 7, No. 1, 1996, s. 19. 8 Yine, Rus doğalgazının Avrupa’ya ulaştırılmasını sağ- layan hatların büyük bir kısmının geçtiği ve doğalgaz ithalatını büyük oranda Rusya’dan yapan Ukrayna’ya gönderilen doğalgaz, borç ödemelerinin aksadığı ve hatlardan doğalgaz çalındığı iddia edilerek kesilmekte- dir. Örneğin, Ekim 1992, Eylül 1993 ve Şubat 1994’de ve Ocak 2006’da 8 ülkeye gönderilen doğalgazda kesin- tiler yapılmış; yapılan kesintiler Ukrayna'yı mağdur ettiği kadar Avrupa ülkelerini de olumsuz etkilemiştir. Bkz.: Jonathan P. Stern, The Russian Natural Gas “Bubble”: Consequences for European Gas Markets, London, The Royal Institute of International Affairs, Energy and Environmental Programme, 1995, s. 60–61. Aleksey Kraşakov, “Ukraynu Otkluçayut ot Gaza 1 Yan- varya v 10 Utra”, Nezavisimaya Gazeta, 26 Aralık 2005. Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|