Microsoft Word Design Hukuk Sempozyum last doc

“Özel Hukuk” Uluslararası Sempozyum

 

 

67 

keçirildi. Buna görə də ticari müəssisə anlayışının 

tərifi  layihədə  verildi  və  xüsusiləşdirilərək  varlı-

ğına davam edildi. 

2.  Faiz   

Faizin  əqd  tərəfləri  arasında  sərbəst  surətdə təsbit 

edilməsinin  mümkün  olduğu,  xüsusi  qanunlarda  

nəzərdə tutulan normaların da ümumi mənada tət-

biq  ediləcəyi  qəbul  edildiyi  kimi,  T ürk  Ticarət 

Qanununda  da, ticarət  hüququ  baxımından xüsusi 

sayılan  normalar  qəbul  edildi.  Faizlə  əlaqədar, 

6762  sayılı  qanunun  nəzərdə  tutduğu  normalar 

əsasən mühafizə edildi.  

3. Ticarət Reyestri 

T icarət  Reyestri  tənzimlənərkən,  AĐ-nın  şirkətlə-

rə dair qəbul etdiyi birinci əsasnaməsi və əlavələri 

nəzərə  alındı.  Həmin  əsasnaməyə  uyğun  olaraq, 

yenilikləri  və  ehtiyacları  da  nəzərə  alan  dəyişik-

liklər edildi. Bu  dəyişikliklərdən birincisi, qeydiy-

yata  alınması  və  elan  edilməsi  lazım  olan  möv-

zuların  sistematik  olaraq  toplandığı  və  elektronik 

variantda  istifadəçilərə  təqdim  edildiyi  “ məlumat 

deposunun”  T OBB  (T ürkiyə  Odalar  və  Borsalar 

Birliyinin) nəzdində təşkil ediləcəyinin qərarlaşdı-

rılmasıdır. Bu yenilik əvvəlcə elektronik variantda 

fəaliyyət  göstərən yeni  reyestrin,  daha  sonra  mər-

kəzi (vahid)  reyestrin təşkil  olunmasını  asanlaşdı-

racaqdır.  

Đkinci  dəyişiklik,  son  dövrdə  qanundan  çıxarılan, 

reyestrin  tutulmasından  meydana  gələn  zərər  sə-

bəbi  ilə  dövlətin  məsuliyyətini  nizamlayan  nor-

maların yenidən sistemə alınmasıdır.  

Üçüncü  dəyişiklik  isə,  qeydiyyatda  etimad  (görü-

nüşə  etimad)  qaydasının  qanunda  əsaslı  bir  şəkil-

də  nəzərə  alınması  və  hüquqi  əqdlərdə  reyestrin 

“müsbət  funksiyasının”  dəqiq  bir  şəkildə  tənzim-

lənməsidir.  

4. Firma Adı 

6762  sayılı  Qanunda  firma  adının  pozulması  ha-

lında qaldırıla  bilən iddialar, tələb edilməsi müm-

kün olan təzminat və iddia müddəti kimi mövzular 

yetərli bir şəkildə tənzimlənməmişdir. Layihə, tət-

biqatda  önəmli olan  bu  mövzular  açıq  bir  şəkildə 

tənzimlədi.  Ayrıca tənzimlənən  yeni  normalar  ilə 

layihənin,  əqli  mülkiyyətə  dair  qanun  qüvvəsin-

dəki qərarnamələrə uyğunluğu təmin edildi. Nəha-

yət,  fiziki  şəxslər  ilə,  hüquqi  şəxslər  arasındakı 

fərqlər  ləğv  edilərək,  fiziki  şəxslərə  aid  firma 

adlarının  da  bütün  T ürkiyədə  mühafizə  ediləcəyi 

qəbul e dildi. 

5.  Haqsız  Rə qabə t 

6762  sayılı  Qanunda  nəzərdə tutulan  haqsız  rəqa-

bətə  dair  normalar  əsaslı  bir  şəkildə  dəyişdirildi. 

III.  Tasarı’nın Kitaplarına Göre  Ge tirilen 

Yenilikle r Đle  Değişiklikle r 

A. Ticarî Đşletme  Kitabı 

1. Ticarî Đşle tme  

T asarı'nın  ticarî  işletme  kitabının  merkezini 

oluşturan  ticarî  işletme,  hukukumuza  1957 

tarihli,  6762  sayılı  Kanun  ile  girdiğinde  tüm 

Avrupa  için  yeni  bir  kavramdı.  1942  tarihli 

Đtalyan Medeni Kanunu'nunda ifade edilen bu 

düşünce  aradan  geçen  elli yılda  Avrupa tica-

ret  hukuku  öğretisini  derinden  etkilemiştir. 

T icaret  hukuku  yerine ticarî  işletme  hukuku-

nun  ikame  edilmesi  önerileri  bugün  de  gün-

celdir ve ağırlık kazanmaktadır.  

T icarî  işletme/teşebbüs  kavramı  öğretide  ge-

nel  kabul  görmek  yanında,  bir  de  rekabetin 

korunması,  haksız  rekabet  ve  işletme  toplu-

luğu  hukuku  gibi  hukuklarda  artan  oranda 

kullanılmaya  başlanmış,  söz konusu  düzenle-

meler  işletme/teşebbüs  bağlamında  yapılmış-

tır.  Bu  sebeple ticarî  işletme  kavramı T asarı'-

da tanımlanarak ve somutlaştırılarak varlığını 

devam ettirmiştir.  

2. Faiz  

Faizin taraflar arasında serbestçe belirlenebil-

mesi ve özel kanunundaki kurallara genel ge-

çerlilik kazandırılması, T ürk Ticaret Kanunu'-

na ise ticaret hukuku yönünden özel sayılabi-

lecek  hükümler  konulması  tercih  edilmiştir. 

Faizde 6762 sayılı Kanunun koyduğu kurallar 

esasta korunmuştur. 

3. Ticaret Sicili 

T icaret sicilinde, AT'ın şirketlere ilişkin birin-

ci  yönergesine  ve eklerine  uygun,  gelişmele-

rin ve gereksinimlerin gerekli kıldığı de ğişik-

likler  yapılmıştır.  Bunların  başında, tescil  ve 

ilâna  tâbi  konuların  düzenli  olarak  depolan-

dığı ve elektronik ortamda kullanıcılara sunu-

labildiği  bir bilgi bankasının T OBB nezdinde 

kurulması  gelmektedir.  Bu  yenilik önce  elek-

tronik  ortamda  çalışan  yerel,  daha  sonra  da 

tek  (merkezî) ticaret  siciline  geçişi  kolaylaş-

tıracaktır.  

Đkincisi,  son  zamanlarda  kanundan  çıkarılan, 

ticaret  sicilinin  tutulmasından  doğan  zarar-

lardan  devletin  sorum luluğu  hakkındaki  hü-

kümlerin yeniden sisteme alınmasıdır.  

Üçüncüsü,  görünüşe  güven öğretisinin  kanu-

na  güçlü  bir  tarzda  yansıması,  hukukî  işlem-

lerde  sicilin  olumlu  işlevinin  kesin  çizgilerle 

tanımlanmasıdır.  

---

“Mülki hüquq” beynəlx alq simpozium 

 

68 

Birinci növbədə, qanunda onun məqsədini və əsa-

sını  göstərən  iki  norma  tənzimləndi.  T əfsir  edil-

məsi çox çətin olan qanunun norması ləğv edildi.  

Haqsız  rəqabətə  dair  normaların  məqsədi,  bütün 

iştirakçıların mənafeyinə  uyğun,  düzgün  (hüquqa  

uyğun)  və  pozulmamış  rəqabətin təmin  edilməsi-

dir.  Aldadıcı,  pisləyici,  incidici  ifadələr,  aşırı  (şi-

şirdilmiş)  reklamlar,  rəqabəti  pozan  satış  qay-

daları, bir şəxsin, başqa bir şəxslə bağladığı müqa-

vilənin  pozulmasına  və  ləğv  edilməsinə  yönələn 

hərəkətlər,  başqa  şəxsin  iş  vasitələrindən  səlahiy-

yəti  olmadan faydalanmaq,  işgüzar  adətlərə  əməl 

etməmək, hüquqa zidd olan əqdin standart şərtləri, 

dürüstlük  (vicdanlılıq)  qaydasına  zidd  hərəkətlər 

və ticari tətbiqatlar, layihədə haqsız rəqabət halları 

olaraq sayıldı.  

6762  sayılı  Qanunun, haqsız  rəqabətə  dair  hissəsi 

yenidən yazılarkən  Đsveçrənin  19  Dekabr  1986-cı 

il tarixli Haqsız Rəqabətə Qarşı Federal Qanunun-

dan  faydalanıldı.  Beləliklə,  haqsız rəqabət  sayılan 

hərəkətlərin  siyahısı  bir tərəfdən müştərilərin ma-

lın  həqiqi  dəyəri  haqqında  aldadılması,  təcavüz 

xarakterli  satış  qaydaları  ilə  qərar  verilməsinin 

məhdudlaşdırılması,  reklam  vasitəsi  ilə,  xüsusilə  

müqayisəli və aşırı (şişirdilmiş) reklamlar vasitəsi 

ilə  müştərinin  aldadılması  kimi  hallarla;  bundan 

başqa,  kreditli  (hissə-hissə  ödəniş  qaydalı)  satış-

larda  və  istehlakçı  kreditlərində  dürüst  (düzgün) 

hərəkət edilməsi kimi hallarla artırıldı.  

Müqavilənin  standart  şərtləri  ilə əlaqədar  yenilik-

lər  haqsız  rəqabət  hüququndakı  ən  mühüm  yeni-

liklərdən  biridir.  Haqsız  rəqabətdən  meydana  gə-

lən məsuliyyət və iradəyə bağlı tədbirlər əqli mül-

kiyət hüququ tənzimləmələrinə uyğunlaşdırıldı.  

Layihənin tənzimlədiyi  yenilik,  2004-cü  il  tarixli 

Almaniya Haqsız Rə qabət Qanunu ilə də  ahəngli-

dir. Almaniyada həyata keçirilən yeniliklərin mər-

kəzində  rəqib,  istehlakçı  və  bazarın  digər  iştirak-

çıları  yer  tutur.  Həmin  qruplar,  layihədə  də  “ po-

zulmamış  rəqabət”  prinsipi  əsasında  mühafizə 

edildi. 

6. Agent (Ticari Agent) 

6762  sayılı  Qanunda  tənzimlənmiş  agentin  hü-

quqlarına  dair  normalarda  bəzi  boşluqlar  möv-

cuddur.  Bu  boşluqların  bir  hissəsi  agentin muzdu 

ilə  əlaqədar  olub,  agentin  əməyinin  qarşılığını  ala 

bilməməsi  nəticəsini  meydana  gətirirdi.  Lakin,  ən 

mühüm  boşluq,  uyğunlaşdırılma  tələbinin  qanun-

da tənzimlənməmiş olmasıdır.  

Köhnə qanunun, müqavilənin sona çatmasına dair 

normaları  da  yetərli  olmamaqla  birlikdə,  açıq  və 

ehtiyaclara cavab verən normalar da deyildi. 

4. Ticaret Unvanı 

6762 sayılı Kanun, ticaret unvanının tecavüze 

uğraması halinde açılabilecek davalar, istene-

bilecek  tazminat  ve  zamanaşımı  konularında 

yetersizdi.  Uygulama  yönünden  önemli  olan 

bu  konular  açıklığa kavuşturulmuştur.  Ayrıca 

getirilen  yeni kurallarla T asarı’nın,  fikrî  mül-

kiyete ilişkin kanun hükmünde kararnamelere 

uyumu sa ğlanmıştır.  Nihayet gerçek kişilerle 

tüzel  kişiler  arasındaki  ayrım  kaldırılarak, 

gerçek  kişi  unvanlarının  da  T ürkiye  çapında 

korunması esası benimsenmiştir. 

5. Haksız Rekabet 

6762  sayılı  Kanunun  haksız  rekabete  ilişkin 

hükümleri geniş çapta değiştirilmiştir. Đlk ön-

ce, kanuna bir amaç bir de ilke hükmü konul-

muş, yorumlanması güç tanım hükmü kanun-

dan çıkarılmıştır.  

Haksız  rekabete  ilişkin  kuralların  amacı, 

bütün katılanların menfaatine, dürüst (hukuka 

uygun)  ve  bozulmamış  rekabetin  sağlanma-

sıdır.  Yanıltıcı,  incitici,  kötüleyici  beyanlar, 

aşırı reklamlar, rekabeti bozucu satış yöntem-

leri,  bir  kimseyi  başkasıyla  yapmış  olduğu 

sözleşmeyi ihlâle ve feshe yöneltici eylemler, 

başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlan-

ma,  iş  şartlarına  uymama,  hukuka  aykırı  iş-

lem  şartları,  dürüstlük  kuralına  aykırı  davra-

nış  ve  ticarî  uygulamalar  olarak  kabul  edil-

miştir.  

6762  sayılı  Kanunun  haksız  rekabete  ilişkin 

kısmının  yeniden  kaleme  alınmasında  Đsviç-

re'nin 19 Aralık 1986 tarihli Haksız Rekabete 

Karşı  Federal  Kanunundan  yararlanılmıştır. 

Böylece,  haksız  rekabet  oluşturan  eylemler 

listesi,  bir  taraftan  müşterinin  malın  gerçek 

değeri konusunda yanıltılması, saldırgan satış 

teknikleriyle karar verme özgürlüğünün kısıt-

lanması,  reklamlarla  özellikle,  karşılaştırmalı 

ve aşırı reklamlarla aldatılması; diğer taraftan 

taksitli  satışlarda  ve tüketici  kredilerinde  dü-

rüst  davranılmaması  gibi  eylemlerle  zengin-

leştirilmiştir.  

Genel  işlem  şartlarının kapsama  alınması  altı 

çizilebilecek  bir  yeniliktir.  Haksız  rekabetten 

kaynaklanan  sorumluluk  ve  ihtiyatî  tedbirler 

fikrî mülkiyet hukuku düzenlemelerine uydu-

rulmuştur.  

T asarı'nın  içerdiği  yenilik  2004  Alman  Hak-

sız Rekabet Kanunu ile de örtüşmektedir. Al-

man  reformunun  merkezini  oluşturan  rakip, 

tüketici,  ve  pazarda  bulunan  diğer  ilgililer 

---