Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Yetimin Malına Zekât Dü
- Musannef
- Bedâiu’s- Sanâi‘
- A.g.e.
- Sunen
289 3. Yetimin Malına Zekât Düşmesi slam hukukçuları yetimin malına zekât gerekip gerekmeyeceği meselesinde farklı değerlendirmelerde bulunmuşlardır. bn Abbas (ö.68), Kadı Ş urayh (ö. 78), brahîm en-Nahaî (ö. 96), eş-Şa‘bî (ö. 103) 1303 , Hasen el-Basrî (ö. 110), Ebû Hanîfe (ö. 150) vs. göre yetimin malından bulûğ çağına kadar zekât gerekmemektedir 1304 . Bu hususta bn Mes’ûd’un, ‘yetimin malının zekatını hesapla, ancak zekatını verme, bulûğ çağına ulaştığında teslim et ve durumu ona ilet’ dediği 1305 , ayrıca yetimin malından zekat verilmeyeceği görüşünde olduğu nakledilmektedir 1306 . Ş âfiî’nin de naklettiği gibi, yetimin malından zekat gerekmediği görüşünde olanlar (Hanefîler ve diğer bu görüşte olanlar), yetimin ziraî ürünleri ile meyvelerinden zekât verileceği görüşündedir. Ayrıca onlara göre yetimin malından sadaka-ı fıtır da verilir. Fakat onlar, zekâtı da sırf bir ibadet olarak değerlendirdikleri için, namaz ve hacca kıyas ederek çoçuğun zekâtla mükellef olmadığı görüşünde bulunmuşlardır 1307 . Nitekim Ebû Hanîfe ve bu görüşte olanların, yetimin diğer mallarından zekât verilmeyeceği hakkındaki delilleri ise Hz. Peygamberin şu hadîsidir: “Ümmetim içinde şu üç grubtan kalem kaldırılmıştır: Bâliğ oluncaya kadar sabîden, uyanıncaya kadar uyuyan kişiden ve aklı yerine gelinceye kadar deli olan kişiden” 1308 . Ebû Hanîfe’nin görüşlerini değerlendiren bn Kudâme de, eğer yetimin ziraî ürünlerinden zekât gerekiyorsa, diğer mallarından da zekât gerekeceğini, zekâtın malî bir ibadet olup; namaz, oruç ve hac gibi bedenî ibadetlere kıyas edilemeyeceğini 1303 Şa‘bî’nin yetimin malından zekat verileceğine dair bir başka görüşü daha nakledilmektedir. bn Ebî Şeybe, Musannef, II. 379. 1304 Ebû Yûsuf, Yakub b. brahim el-Ensârî, Kitâbu’l-Âsâr, thk. Ebu’l-Vefâ, Dâru’l-Kutubi’l- lmiyye, Beyrût, 1355, s. 92; Şeybânî, Kitâbu’l-Hucce, I. 457-462. 1305 Kâsânî’ye göre bn Mes’ûd’un bu sözü yetimin malından zekatın verilmesine işaret etmektedir. Ancak velînin edâ ehliyeti olmadığı için onu veremez, bekletir. Kâsânî, Bedâiu’s- Sanâi‘, II. 4. Bu nedenle bn Mes’ud’a göre yetimin malından zekat verileceği görüşünde olduğu belirtilmiştir. Zurkânî, Şerhu’z-Zurkânî, III. 439. Şu halde bu hususta bn Mes’ud’a atfen iki farklı görüş nakledilmektedir. Yine de en azından buluğ çağına kadar bekletilse de yetimin malının zekatının çıkarılması görüşünde olduğu anlaşılmaktadır. 1306 Ebû Yûsuf, A.g.e., s. 92; Şeybânî, A.g.e., I. 458-459. 1307 Şâfiî, Umm, VII. 204; Kâsânî, A.g.e.‘, II. 4-5; bn Kudâme, el-Muğnî, II. 256. 1308 Ebû Davud, Sunen, 37, Hudûd 17, h. no: 4398-4403 (IV. 558-560); Tirmizî, Sunen. 15, Hudûd 1, h. no: 1423 (IV. 32). 290 belirtmektedir. Zekât ise malî bir haktır ve bu sebeple nafakalara, diyetlere ve tazminata benzemektedir. Yine bn Kudame’ye göre “üç grub kimseden kalem kaldırılmıştır” hadîsinin anlamı, bunlardan günah kaldırılmışdır anlamında olup, bunlardan malî sorumluluğun da kaldırılmış olduğu anlamında değildir 1309 . Şu halde yetimin malından zekat verilemeyeceği değerlendirmesinde bulunanların, meseleye yalnız ibadetle yükümlü olma niteliğine sahip olma açısından yaklaştıkları, bunun dışında zekatın malî bir ibadet olması ve de başkalarının hakkının da söz konusu olduğu gibi sebep ve illetleri dikkate almadıkları görülmektedir. Bu nedenle yetimin de malından zekat verilmesi görüşünde olanların meseleye daha gâî bir açıdan yaklaştıklarını söylemek mümkündür. Nitekim Ş âfiî’nin de aralarında bulunduğu diğer görüş sahipleri, yetimin malından zekât verilmesi gerektiği görüşündedirler 1310 . Şâfiî bu görüşe, Allah’ın Peygamber’e zekât almayı emreden “Onların mallarından sadaka al ki, onunla hem kendilerini temizler, hem de arındırırsın” 1311 âyetinden hareketle ulaşmaktadır. Ayetin umumî ve zahirî anlamına göre, bu konuda herhangi bir tahsîs ve sınırlandırma yoktur. Bu nedenle Ş âfiî’ye göre, hür olan ve zekât verilecek malı olan herkes bununla mükelleftir. Bu konuda çocuk ile büyük, aklı olanla olmayan ve yetim olanla olmayan arasında bir fark yoktur. Dolayısıyla yetimlerin malından zekât vermek, bulûğ çağına ermiş kimselerin mallarından zekât vermek gibidir. Zira yukarıda belirtilen âyete göre kimlerin mallarından zekât alınacağı konusunda bir sınırlandırma yoktur. Yine ona göre yetimin yalnız bazı mallarından değil, zekâta tabi bütün mallarından zekât verilir. Çünkü onların mallarında da başkalarının hakkı vardır 1312 . Ş âfiî kendi yorumuna göre konuyu bu şekilde ortaya koyduktan sonra, kâle ba‘zu’n- nâs diyerek Hanefîlerin bu husustaki görüş ve yorumlarını tenkide 1309 bn Kudâme, el-Muğnî, II. 256 1310 Bu görüşün sahipleri arasında Hz. Ömer, Hz. Ali, bn Ömer, Hz. Aişe, bn Sîrîn, Mucâhid, Atâ, Rabîa, mam Mâlik, bn Ebî Leyla, bn Uyeyne gibi bilgin ve fakihler vardır. bn Ebî Şeybe, Musannef, II. 379; bn Kudâme, A.g.e., II. 256. Hz. Ömer’in bu hususta “Yetimin malını ticaretle değerlendirin, zekat onu yiyip bitirmesin” dediği nakledilmektedir. Mâlik, Muvatta, 17, Zekât 6, h. no: 12 (I. 251); Abdurrazzâk, Musannef, IV. 68 (no. 6990); Tirmizî ise bu sözü Hz. Peygambere nibset ederek nakletmektedir. Tirmizî, Sunen, 5, Zekât 15, h. no: 641 (III. 32). Bu hususta sahabenin diğer görüşlerine Şâfiî de yer vermektedir. Şâfiî, Umm, VII. 203. Yetimin malından zekat verme meselesi için bkz. Nevevî, el-Mecmû’, V. 294; Zurkânî, Şerhu’z- Zurkânî, II. 142-143. 1311 9. Tevbe, 103. 1312 Şâfiî, Umm, II. 36-37. Ayrıca bkz. Şâfiî, Umm, VII. 203-204. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|