Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc

 
291 
geçmektedir.  Onların,  eğer  yetimin  altın  ve  gümüşü  olursa  bundan  zekât 
gerekmeyeceğini  söylediklerini,  bu  konuda  “Namazı  kılın,  zekâtı  verin”
1313
  ayetine 
dayanarak zekâtı da namaza benzeterek, bunlara namaz farz olmadığı gibi zekât da 
farz değildir sonucuna vardıklarını belirtmektedir. Onların bir delili de çocuğun içki 
içmesi,  zina  etmesi  durumunda  bir  had  uygulanmaması  ve  kısası  gerektiren 
durumlarda  öldürülmemesidir.  Nitekim  bu  hususta  onlar  “Ümmetimden  üç  grub 
kimseden kalem kaldırılmıştır..”
 hadîsine dayanmışlardır
1314
.  
Ş
âfiî  bundan  sonra  Hanefîlerin  görüşlerini  etraflıca  tenkid  ederek  onların 
düştükleri  tutarsızlıklara  dikkat  çekmektedir.  Bu  konuda  Şâfiî’nin  ortaya  koyduğu 
anlayış ve yorumu, zihnî ve ilmî performansı takdir etmemek imkânsızdır. Şâfiî, en 
başta onların hem yetimin malından zekât gerekmeyeceğini hem de bazı mallarından 
zekât  alınabileceğini  söyleyerek  tutarsız  davrandıklarını  belirtmektedir.  Zira  yetim 
hür  ve  müslümandır,  ancak  henüz  bulûğ  çağına  ulaşmadığından,  ya  malının  hepsi 
zekâta  dahil  ya  da  hariç  olmalı,  dolayısıyla  da  zekât  vermekten  muaf  tutulmalıdır. 
Eğer  yetimin  zekâta  tabi  malları  arasında  ayırım  yapılırsa,  bu,  yukarıdaki  âyetin 
umûmî  hükmüne  de  aykırı  olmuş  olur.  Ayrıca  Hanefîlerin  yetimin  malından, 
velisînin  kendisi  adına  fitre  vereceğini  kabul  edip,  zekâtını  veremeyeceğini 
söylemeleri de çelişkidir. Yine yetime namaz farz olmadığı halde, bazı mallarından 
zekât verilmesinin farz olması da çelişkidir. Yine bir çocuğun, bir kimseyi öldürmesi 
halinde onun diyet tazminatı ödemesi gerektiğini söylemeleri de bir başka çelişkidir. 
Sonra onların  brahim en-Nahaî, Saîd b. Cübeyr ve bir grub tâbiînden rivâyet ettikleri 
“Yetimin malından zekât gerekmez” 
sözünün de delil olamayacağını belirtmektedir. 
Zira  hem  yetimin  malından  zekât  gerekmeyeceğini  hem  de  zirâî  ürünler  gibi 
çoğunlukla bulunan malından zekât verileceğini söylerken, bu sözü delil almada da 
yine tutarsız davranmaktadırlar
1315
.  
Ş
u halde namazla zekât birbirine kıyas edilmemelidir. Çünkü namaz bedenî 
bir ibadet olup bir başkası onun yerine namaz kılamaz. Ancak zekât malî bir ibadet 
                         
1313
   2. Bakara, 43.  
1314
   Şâfiî, Umm, II. 37. 
1315
   Şâfiî, Umm, II. 37-38. Şâfiî’nin Hanefîlere itiraz ederek onları tutarsız davranmakla suçlaması 
bu  konuda  yerinde  olmakla  beraber,  aslında  Şâfiî’de  de  zaman  zaman  tutarsız  tutumlara  şahit 
olunmaktadır. Daha önce ele aldığımız gbi zekâta tabi malları yalnız nasslarda ifade edilenlerle 
sınırlaması zekat ibadetin mana ve maksadı ile çelişmektedir.  

---

 
292 
olup  niyabet  yoluyla  bir  başkası  onun  adına  bu  işi  yerine  getirebilir.  Dolayısıyla 
yetimin  malını  nasıl  ki  onun  adına  velîsi  çalıştırıp  idare  ediyorsa,  velisinin  onun 
adına zekâtı vermesinde de bir sakınca yoktur. Dolayısıyla Şâfiî, bu hususta gâî bir 
yorumla,  zekat ibadetinin  temel  amaç ve  maksadına  uygun  bir  yorumda bulunduğu 
anlaşılmaktadır. Ancak Şâfiî’nin zekâtı tamamen malî bir ibadet sayarak ve umûmî 
anlamını esas almak suretiyle, gayri- Müslimleri de bununla mükellef tutması isabetli 
değildir
1316
.  Oysa  Müslüman  olmayan  kimselerin  namaz,  oruç,  hac  gibi  ibadetlerle 
nasıl  mükellef  değilseler,  zekat  verme  yükümlülüğüne  de  sahip  olmamaları 
gerekmektedir.  
4. Savaşta Öldürülen Kadın ve Çocuklar 
Ş
âfiî ihtilaflı hadîslere bu konuyu da örnek olarak vermektedir. Şâfiî birinci 
olarak  şu  rivâyeti  nakletmektedir:  “Sa’d  b.  Cessâme,  Hz.  Peygambere,  müşriklerin 
yurtlarındaki insanların üzerine gece baskını yapılıp bu arada ölen kadın ve çocuklar 
hakkında sorulduğunu, Hz. Peygamberin de, “O kadın ve çocuklar da onlardandır” 
buyurduğunu işitmiştir. Amr b. Dînar, Zuhrî vasıtasıyla, Hz. Peygamberin “Onlar da 
babalarındandır” 
sözünü  rivâyetine  ilave  etmiştir
1317
.  kinci  olarak  ise  Sufyân  b. 
Uyeyne’nin şu haberine nakletmektedir: “Hz. Peygamber,  bn Ebi’l- Hukayk’a karşı 
gönderdiği kimselerin, kadın ve çocukları öldürmelerini yasaklamıştır”
1318
.  
Ş
âfiî’nin, “Biz, Hz. Peygamberin, önce kadın ve çocukların öldürülmesine 
ruhsat verdiğini, sonra da bunu yasakladığını bilmiyoruz” sözünden, sonraki hadîsin 
önceki hadîsi neshettiği şeklindeki görüşlere
1319
 katılmadığı anlaşılmaktadır
1320
.  
Nakledilen  ikinci  hadîsin  zahirine  göre  savaşta  kadın  ve  çocukların  her 
halukarda  öldürülmemesinin  emredildiği  anlaşılmaktadır.  Ancak  Şâfiî  hadîsi  bu 
minvalde  değerlendirmemekte,  ilgili  hadîsleri  değerlendiriken  Hz.  Peygamberin 
                         
1316
   Kâsânî,  Bedâiu’s-  Sanâi‘,  II.  4.  Şâfiî’ye  göre,  kafirlerin  de  furû  hükümlerle  muhatap  olduğu 
hususunda ayrıca bkz. Zencânî, Tahrîcu’l- Furû‘, s. 98-101.  
1317
   Şâfiî,  Risâle,  169  (no.  823);  Şâfiî,  Umm,  IV.  337;  Buhârî,  Sahîh,  56,  Cihâd  146  (IV.  20-21); 
Ebû Davud, Sunen, 15, Cihâd 111, h. no: 2672 (III. 133-134);  bn Mâce, Sunen, 24, Cihâd 30, 
h. no: 2839 (II. 947).  
1318
   Şâfiî,  Risâle,  169  (no.  824);  Şâfiî,  Umm,  IV.  337;  Mâlik,  Muvatta,  21,  Cihâd  3,  h.  no:  8  (II. 
447).  
1319
   Şâfiî, Sufyân b. Uyeyne ve Zuhrî’nin bu görüşte olduklarını ifade etmektedir. Şâfiî, Risâle, 169 
(no. 825-825). 
1320
   Şâfiî, Risâle, 170 (no. 827); 

---