Microsoft Word ellez metanet docx
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
60
Kommersiya xərcləri satışın həcminmn artması yaxud azaldılmasından asılı olaraq artıb-azalan dəyişən xərclərdir. Satışınhəcmindən asılı olrıq artıb-azalmayan xərclər (amortizasiya idarəetmə xərcləri və i.a.) sabit xərclərdir. Bu əlaməti olmayan xərclər, məsələn istehsalda xammal və material, elektrik enerji və digər material resursları xərcləri, istehsalda işləyən işəmuzd fəhlələrin əmək haqqları və i.a. dəyişən xərclərdir. kinci variant satışın həcmi və strukturunun dəyişilməsinin mənfəətə təsirini hesablamaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Onun başlıca vəzifəsi (az da olsa mənfəətlə işləməklə) zərərdən qurtulmasının sadə üsullarını tapmaqdır. Üçüncü variantda satışın natural ifadədə miqdarı artmayan şəraitdə satışdan gələn pul gəliri ancaq qiymətlərin eyni səviyyədə yüksəlməsi hesabına 10% çoxalmışdır. Bu halda ancaq satışdan gələn pul gəlirləri artmış, qalan bütün göstəricilər əvvəlki variantlarda olduğu kimi qalmışdır. Dördüncü variantda qiymətlər dəyişilməz (I və II variantlarda olduğu kimi) qalmışdır. Lakin reallaşdırılan məhsulun natural ifadədə həcmi 10% artmışdır. Bu pul sabit xərcləri dəyişməz qalmaqla dəyişən xərclərin mütənasib səviyyədə artmasına səbəb olmuşdur. Hesablamalardan göründüyü kimi məhsul buraxılışını artırmaqdansa qiymətləri artırmaq müəssisə üçün faydalıdır. Əyər müəssisənin məhsuluna olan tələbat onun qiymətini artırmağa imkan verirsə satışdan olan mənfəəti çoxaltmaq üçün bu üsuldan istifadə etmək faydalıdır. Əks halda qüvvədə olan qiymətləri saxlamaqla satışın həcmini artırmağa üstünlük verməlidir, müəssisənin məhsuluna tələbat az olan mənfəəti artırmağın ən sərfəli üsulu sabit xərcləri azaltmaqdır (II variant). Cədvəldən göründüyü kimi üçüncü variantda ikinci variantla müqayisədə satışın həcmi 10% artan şəraitdə satışdan alınan mənfəət 810214:99361=7,2 dəfə çoxalmışdır. IV variantda maya dəyəri və kommersiya xərclərinin tərkibində dəyişən xərcləri 10% artırmaqla satışdan alınan mənfəəti çoxaltmaq nəzərdə tutulur. Maya dəyəri belə təyin olunur.
61
3162557 x 1,1 + 2108372 = 5587185 = 5587185 man. Bu halda satışdan alınan mənfəət məbləği : 7819385 - 5587185 - 109990 x 1,1 - 1628252 = 482959 man.olur. Beləliklə satışın həcmi 10%, satışdan alınan mənfəəti isə 482959 : 99361=4,9 dəfə artmış olur. Deməli satışın həcminin cüzi miqdarda artırılması (10%) mənfəətin böyük artım tempinə (4,9 dəfə) nail olmağa imkan vermişdir. Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, mənfəətin 4,9 dəfə artımı, həm də onun ikinci variant çox az həcmdə olması ilə izah olunur. kinci variantda mənfəət satışın 1,4%-ni təşkil etmişdir. Beynəlxalq praktikada satışdan alınan mənfəətin artımı aşağıdakı formulanın köməyi ilə təyin edilir:
× =
Burada: Ma - satışdan alınan mənfəətin artımı - %-lə; Sp - satışdan alınan pul gəlirin artımı - %-lə; Spo - bazis ilində satışdan alınan pul gəliri - min manatla; M bo - bazis ilində satışdan alınan mənfəət - min manatlagöstərir. Bizim misalda bu göstərici:
%
99361 7108532
710 % 10 = × = a M olur.
Yuxarıda hesablanan mənfəətin 7,2 dəfə artımı onun 720% artımını göstərir. Ə yər bazis rentabelliyi (misalımızda zərərli olub 81556 mann), yəni satışdan alınan pulun alınan mənfəətə nisbəti aşağı həcmdə olsaydı satışın həcminin cüzi artımı satışdan alınan mənfəətin bir neçə dəfə artımı təmin olunmazdı. Mənfəətin artırılması tədbirlərinin satışdan pul gəlirin axını və satışdan pul gəliri və mənfəətin nisbətindən asılıılğı ancaq üçüncü variantda qoyulan şərtlərdə ə lverişlidir. Dördüncü variantın şərtləri daha mürəkkəb asılılığı yaradır. Burada 62
mənfəətin həcminə iəyin ki, sağışın həcminin, eyni zamanda onun dəyərinin strukturunun - daim və dəyişən xərclərin, habelə satışdan gəlirdə mənfəətin xüsusi çəkisinin təsiri hesaba alınır. Burada satışın bazis həcmini 100% qəbul etsək:
3272547x100 bazis dəyişən xərclər -------------------------- = 46 %; 7108531
3736624x10 bazis sabit xərclər ------------------------------ = 52,6 % olur. 7108532
Satışın həcmi 10% artırılan dövrdə mənfəət aşağıdakı qaydada formalaşır: 8 ,
6 , 52 1 , 1 46 110
= − × − = ∆ + M M b
Yuxarıda hesaba alındağa kimi satışın həcmi 10% artan şəraitdə mənfəət 4,9 dəfə artır. 6,8-i 1,4-ə böləndə də eyni nəticə alınır. Hesablamaq üçün forma belə olur:
xd at xb p S S D S M M − × − = ∆ + 1
Bu formula satış pulunun artmasından mənfəətin artması məbləğini verir. Ona təsir göstərən amillərin təsirinin ətraflı öyrənilməsi üçün formulam satış pulunun ayrı-ayrı elementlərinin xüsusi çəkilərindən istifadə etməklə aşağıdakı kimi qurmaq olar: Sp X Sat — Dxb X Sat — Sxt - M Buradan: Sp-təhlil aparılan dövrdə satışdan pul gəliri; Dxb - bazis dövründə dəyişən xərclər; Sxd- daimi sabit xərclər təhlil aparılan dövrdə mənfəət; Sxt- satışın artım tempidir. Formulanın sağ və sol iərəflərini Spb-ə bölsək onda:
± − × = 1 Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|