Microsoft Word Elmi Mecmue 21
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Bayramova Sevinc 352
iləhiyyə vəl-məfatihul-qeybiyyə əl-muvəddatulil-kəlamil-Quraniyyə vəl-hikəmil- furqaniyyə” və “Təfsiru cuzun-nəbə” adlı iki təsəvvüfi təfsir yazmışdır. O, ömrü boyu Ouranın öyrənilməsi yolunda çalışmış və bu yolda məhşur Beyzavi təfsirinə də müraciət edərək, ona təsəvvüf elmi baxımından böyük bir haşiyə yazmışdır. Bu təfsiri araşdıraraq, ona böyük həcimli haşiyə yazan azərbaycanlı alimlərdən birisi də Zuhuri və İsaqzadə adları ilə tanınmış Saleh bin İshaq Qarabaği Şirvani (1622-1672) dir. O, tarixçi, şair və müfəssir kimi tanınmışdır. Əvvəlcə Beyrutda, sonra isə Misirdə qazi vəzifəsində işləmiş və orada da vəfat etmişdir 9 .
əl-Qarabaği (öl.1535), Nurəddin Nurullah b. Məhəmməd Rəfi əş-Şirvani (öl.1655), Əcəm Sinan adı ilə tanınmış Sinanəddin Yusuf əl-Bərdəi, əş-Şamaxı nisbəsi ilə tanınmış Əli b. Sadiq b. Məhəmməd (öl. 1785), əl-Kurani Məhəmməd b. Şərbət b. Yusif (öl.1667) kimi alimlər, istər öz təfsirlərində, istərsə də Beyzavinin təfsirinə yazdıqları müxtəlif həcimli haşiyələrlə Qurani- Kərimin ayələrininin zahiri və batini mənalarını araşdıraraq, insanların onu düzgün, doğru, asan başa düşmələrinə və ibrət almalarına çalışmışlar. AMEA Füzuli adına Əlyazmalar İnstitununda da Beyzavi Təfsiri və ona yazılan bir çox haşiyələr və şərhlər qorunub saxlanılır. Müxtəlif dövürlərdə, müxtəlif katiblər tərəfindən köçürülmüş “Ənvarut-Tənzil və əsrarut-Təvil” əsəri Əlyazmalar instisunda bu şriftlər altında qorunub saxlanılır: B-452/11788, B-2486/18584, B- 11936, B-2278, B-2180, B-3175/21839, B-3286/22275, B-5994/29502, B-2180, 2623, B-3175, C-11/11677, C-73/11770, C-270/15054, C-345/16162, C-389/17092, C-403/20767, C-501/22873, C-515/23143, C-524, C-532/23788, C-582/24507, C- 617/23712, C-618/23503, C-627/23560, C-660/26190, C-992/31088, C-1008/31120, C-1033, C-1119/11761, D-127/11747, D-241/15582, D-270/7303, D-273/16082, D- 275/16017, D-298/16858, D-335/15583, D-427/20890, D-497/22558, D-515/23143, D-579/24497, D-586/23713, D-596/23714, D-606/16067, D-723, D-726/29084, D- 727/29085, D-742, D-821, D-855. Həmin əlyazmalar Qurani Kərimin iki cild halında və ayrı-ayrılıqda müxtəlif surələrinin təfsirlərindən ibarətdir. Bu əlyazmaların bir- neçəsinin poliqrafik təsvirini nəzərinizə çatdırırıq. Qeyd edim ki, aşağıda təsvirini
12 K.Şərifov, Azərbaycan müfəssirləri, səh. 797, Azərbaycan Respublikası Z.Bünyadov adina Şərqşünasliq İnstitutu, Azərbaycan Şərqşünaslıq Elminin inkişaf yolları, Akad. Vasim Məmmədəliyevin anadan olmasınin 70 illiyinə həsr olunmuş Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları, Bakı, 27-28 iyun 2013.
Beyzavi və onun Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda muhafizə olunan “Ənvarut-Tənzil və Əsrarut-Təvil” təfsirinin əlyazma nüsxələri 353
verdiyim bu şifrələr altında olan əlyazmalar müxtəlif tarixlərdə katiblər tərəfindən qələmə alınmış Beyzavi təfsirinin özüdür. C-344/15587 Əsər Şərq istehsalı olan qırmızı mürəkkəblə çərçivəyə alınmış kağıza qara mürəkkəblə, nəsx xətti ilə yazılmışdır. Surələrin adları qırmızı mürəkkəblə yazılmış, həmçinin təfsir olunan ayələrin üzərindən qırmızı mürəkkəblə xəttlər çəkilmişdir. Əsərdə orta əsr mətnşünaslıq nümunələrindən istifadə olunmuşdur. Şərq üsulu ilə səhifələnmişdir. Cildi şabalıdırəngli, Şərq ornamentləri ilə bəzədilmiş dəridir. Əvvəli: مولعلا مظعا ناف دعب و...اريزن نيلماعلل نوكيل هدبع ىلع ناقرفلا لزن ىذلا دمحلا و ارادقم لا ملع
ارانم و افرش اھعفرا سفت
...اھسارو ةينيدلا
مولعلا سئر
وھ ىذلا
ري
Katibi: Yusif b. Əli b. Yusif b. İshaq Tarix: 967/1559, Rəcəb ayinin sonu, Cümə gecəsi C-618/9571 Əsər Avropa istehsalı olan vərəqlərə qara mürəkkəblə nəsx xətti ilə çərçivə içərisində yazılmışdır. Həm Şərq, həm də Avropa üsulu ilə səhifələnmişdir. Bu əlyazmada əl-Bəqərə surəsindən başlayaraq əl-Kəf surəsinə qədər olan 18 surənin təfsiri yer alır. Əlyazmanın vərəqlərində nəmdən əmələ gəlmiş ləkələr vardır. Cildin bir üzü yoxdur, digər üzü isə tünd zoğalı rəngli, Şərq ornamentləri ilə bəzədilmiş dəridir. Əvvəli:
ولعلا مظعا ناف دعب و...اريزن نيلماعلل نوكيل هدبع ىلع ناقرفلا لزن ىذلا دمحلا و ارادقم م تلا ملع ارانم و افرش اھعفرا سف نيدلا مولعلا سئر وھ ىذلا ري ...اھسارو ةي
Katib: Əbdurrəhman b. Ömər Tarix: 1107/1695, Şəvval ayının əvvəli C-11/11677 Şərq istehsalı olan nisbətən nazik, parıltılı vərəqlərə nəsx xətti ilə yazılmışdır. Surələrin adları qırmızı mürəkkəblə, təfsir olunan ayələrin üst hissəsindən qırmızı mürəkkəblə xətt çəıilmişdir. Şərq üsulu ilə səhifələnmişdir. Kənarlarında müəyyən qeydlər aparılmışdır. Cildi tünd zogalı rəngli, əlavə dili olan dəridir. Katib: İbn Məhəmməd Mömin Səadəddin Məhəmməd Tarix: 1121/1709, Həcmi: 383 vərəqdir. C-627/9580 Şərq istehsalı olan vərəqlərə qara mürəkkəblə nəsx xətti ilə yazılmışdır. Bəqərə surəsinin ilk iki vərəqi riqi xətti ilə yazılmışdır. Surələrin adları qara mürəkkəblə yazılmışdır.Təfsir olunan ayələr qırmızı mürəkkəblə yazılmışdır. Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|