Fuad Məmmədov
584
lazımdır. İtirilmiş vaxtın həmişəlik yox olduğunu nəzərə alaraq, vaxtın hər
dəqiqəsini səmərəli idarə etmək məqsədi ilə Templton uzunmüddətli və qı-
samüddətli məqsədlər strategiyasından istifadə etməyi məsləhət görür. O
bir neçə il əvvəl üçün strateji məqsədlərin müəyyən edilməsi və monitorin-
qini, prioritetlərin yenidən nəzərdən keçirilməsi yolu ilə bu məqsədlərin
permanent korrektəsini, həmçinin gündəlik, həftəlik, aylıq və illik planlaş-
dırmanı nəzərdə tutur. Bununla bərabər zəruri məsələlərin vaxtında həll
edilməsi şərtlərindən biri gündəlik fəaliyyət planının ertəsi günün axşamı
tərtib edilməsidir.
Minnətdarlıq hissi
Özünüidarə - situasiyadan faydalanaraq ona nəzarət etməkdir, məyuslu-
ğu optimist şəkildə füsunkarlığa çevirməkdir, həyati bəxşişləri minnətdar-
lıqla qəbul edərək, xırda hisslərdən uzaq olmaqdır
. Özünü idarə etmənin
baza vəzifələrindən biri - özündə sevinc və xoşbəxtlik, qeryi-məhdud inkişaf
imkanları mənbəyi kimi, həyatı sevmək və onu qiymətləndirmək bacarığını
formalaşdırmaqdır. Gündəlik həyat ətalətinə üstün gələrək, biz həyatın gö-
zəlliyini görməli və ona görə minnətdarlıq hissi keçirməliyik. Praktik olaraq
bütün psixoloqlar qeyd edirlər ki, hətta ən kədərli hadisələri belə pozitiv
şərh etməyə can atmaq, həyatın insana bəxş etdiyi hər şeyə sevinməyi ba-
carmaq, hər bir situasiyadan faydalı olanı mənimsəmək, insanları və yaşa-
nan ömrün hər bir anını əsl bəxşiş kimi qiymətləndirmək lazımdır. Həyatın
bizə verdiyi hər bir xeyirxahlığa görə minnətdarlıq - rifaha və ruhi rahatlığa
səbəb olan ən mühüm psixoloji amillərdən biridir. Yaradana, bizi əhatə
edən insanlara və bütün çətinlikləri və problemləri ilə birlikdə həyatın özü-
nə minnətdarlıq hissi insana öz gücündə əminlik verir və qoyulmuş məq-
sədlərə nail olmağa yardım edir. O, qarşılıqlı pozitiv enerji yaradır ki, bu da
insanın imkanlarını, gücünü və biliyini artırır, xeyirxahlığı və firavan yaşa-
manı insana doğru cəlb edir. “Yarımçıq stəkanı boş deyil, dolu görmək” ba-
carığı çox gözəl həyat nikbinliyidir, bizi əhatə edən hər şeydə yaxşını gör-
mə qabiliyyətidir. Bəxş edilmiş həyat nemətlərinə görə minnətdarlıq hissi
bizə həyat harmoniyası, inam və sevinc duyğusu aşılayır. Templton deyir:
“Əgər biz artıq malik olduğumuza görə minnətdarlıq hissi keçiririksə, bu
hissin özü bizə daha yaxşını çəkib gətitir. Minnətdarlıq – bizə dostları, mə-
həbbəti, sakitliyi, sağlamlığı və maddi rifahı cəzb edən güclü maqnitdir”.
İnsanın öz həyatına və artıq malik olduğu hər şeyə görə, bizi əhatə edən gö-
zəlliyi görmək, qiymətləndirmək və xoş məramın nəticəsinə olduğu kimi,
ona sevinmək qabiliyyətinə, özünün ruhi və maddi rifahına görə minnətdar-
lıq hissinin dərk edilməsi – xoşbəxtliyin sirrlərindən biridir. Minnətdarlıq
İdarəetmə mədəniyyəti
585
hissi ruhi dincliyə, razılığa və mənəvi sağlamlığa səbəb olur, uğur gətirir.
İnsan əldə etdiyi hər şeyə görə minnətdar olmalıdır, lakin özündən razılıq
hissindən çəkinməli, proqressiv inkişafın mahiyyəti kimi,
öz həyat fəaliyyə-
tində daim yeni uğurlara can atmalıdır. Tənbəllik, laqeydlik, arxayınçılıq və
inkişafda maraqlılığın itirilməsi - özündən və öz nailiyyətlərindən razılıqla
yaranır. Məhəbbət kimi, özündən narazılıq da xoşbəxtliyə doğru yolda insa-
nı daim qızğın fəaliyyətə stimullaşdıran, onun inkişafının hərəkətverici
qüvvəsidir.
Rifah - özünüidarə nəticələrindən biri kimi
Müvəffəqiyyətli özünüidarə göstəricilərindən biri rifahdır. Məntiqi bü-
tövlükdə iqtisadi məntiqdən az fərqlənən, özünün iqtisadi inkişafını idarə
etməyi öyrənmək lazımdır. Həyat səviyyəsinin gəlirlərin inkişafına propor-
sional surətdə yüksəlməsini nəzərə alaraq, Bodo Şefer, xüsusi toplanan he-
sabın köməyi ilə şəxsi kapitalını formalaşdırmağı və xərclərin gəlirləri üstə-
ləməsinə yol verməyərək, əmək haqqının hər artmasından pul yığaraq, on-
dan gələn faizlərlə dolanmağı tövsiyə edir. Düzgün “maliyyə təfəkkürü” və
öz maliyyəsini tənzimləmək bacarığı həyat keyfiyyətinin yüksəlməsinə və
inkişaf üçün çoxlu sayda imkanların yaranmasına yardım edir. Biz müvəf-
fəqiyyət qazanmaq və rifahımızı yüksəltmək istəyiriksə, müntəzəm və tam
şəkildə dincəlmək şərti ilə, var qüvvəmizlə çalışmalıyıq. Uğurlu fəaliyyətdə
insanın faydalı iş əmsalı və öz mədəniyyətinin entropiyası probleminə mü-
nasibəti mühüm əhəmiyyətə malikdir. Öz peşəkarlıq potensialının maksi-
mal istifadəsi üçün lazımi qüvvə sərf edərək insan öz enerjisinin faydalı iş
əmsalını maksimuma yüksəldir və entropiyanı – səmərəsiz sərf edilən ener-
jini sıfıra endirir. Fəaliyyətin məqsədi, strategiyası və texnologiyalarının
düzgün seçimi zamanı əgər o, davamlı həyat istiqaməti olursa, inanılmaz
nəticələr verir, çox gözəl motivasiyanı, özünü təkmilləşdirməni təmin edir
və yeni həyat qələbələrinə aparır.
Sağlamlıq - özünüidarə şərti və göstəricisi kimi
İnsanı yüksək tonusla, enerji, şadlıq, gülərüzlülük və həyat keyfiyyəti ilə
təmin edən
sağlamlığı haqqında qayğı - effektiv özünüidarənin əsasını təş-
kil edir. Həyat yollarında insanı yalnız sevinc, müvəffəqiyyət və uğursuz-
luqlar deyil, həm də müxtəlif xəstəliklər müsayiət edir. Xəstəliklərin əsas
mənbələri aşağıdakılardır: genetik amillər; düzgün olmayan qidalanma; or-
qanizmin həddindən artıq soyuması; infeksiyalar; əsəb gərginlikləri, düz-
gün olmayan həyat tərzi, keyfiyyətsiz istirahət, səs-küyün təsiri və s. səbəb