Microsoft Word fuattez doc

 
242 
Stelin sağ yan kenarında seyisin önünde yük taşıyan eşek vardır. Sol yan kenarında ise 
arabayı takip eden iki kadının arkasında katır üzerinde iki kadın bulunmaktadır.  
Yukarıda  bahsi  geçen  dört  Pers  etkili  stel  ile  Karaburun  II  ve  Tatarlı  prosessionları 
karşılaştırıldığında Karaburun II ve Tatarlı örnekleri en kalabalık sahneyi içermektedir. 
Stellerde  ise  bu  sahnenin  oldukça  kısaltılmış  olduğu  görülmektedir.  Sahnenin  ana 
figürünü kubbeli araba  oluşturmaktadır. Stellerdeki  araba  betimi Karaburun  ve  Tatarlı 
prosessionundan bir bölümünün alıntısı gibidir. Kubbeli arabaya üç ya da dört kişi eşlik 
etmektedir. Tatarlı’da Karaburun II’den farklı olarak kubbeli arabayı arkadan üç kadın 
takip etmektedir ve kadınlardan öndeki bir eliyle arabaya dokunmaktadır (Lev. 44: c). 
Benzer şekilde Bursa 8500’de arabayı üç kadın,  stanbul 5763’de ve  stanbul 5762’de 
iki kadın takip etmektedir. Bu üç stelde de öndeki kadın figürleri bir elleriyle arabaya 
dokunmaktadır. 
Her  dört  stelde  yer  alan  arabaların  kasasından  kubbeye  geçişte  birer  küçük  çıkıntı 
bulunmaktadır. Karaburun ve Tatarlı örneklerimizde böyle bir çıkıntı yoktur. Özellikle 
Tatarlı’da  net  bir  şekilde  görüldüğü  üzere  kasanın  kenarlarındaki  noktalar  ahşap  bir 
sandığı  çağrıştırmaktadır.  Karaburun  II  arabasının  kırmızı  renge  boyanmış  olması, 
üzerini kırmızı bir kumaş ile örtüldüğü izlenimini uyandırmaktadır.
369
 Tatarlı arabasının 
dört  at  tarafından  çekilmesi  ve  sürücüsünün  araba  içinde  oturuyor  olması,  hem 
stellerdeki araba betimlerinden hem de Karaburun II’ deki arabadan ayrılmaktadır.  
Tatarlı’da  dört  atın  çektiği  kubbeli  araba  ve  sürücüsü  betiminin  benzeri  Sidon’da 
bulunmuş  olan  Ağlayan  Kadınlar  Lahdi’nde  de  karşımıza  çıkmaktadır.
370
  Lahdin 
kapağının her iki uzun kenarında prosession sahnesi yer almaktadır. Ekphora sahnesinin 
iki ucunda ayakta duran figürler vardır. Sahne yedeğinde birer at götüren iki seyis ile 
başlar.  Seyislerden  sonra  dört  atın  çektiği  içinde  sürücüsü  ile  bir  araba  gelmektedir. 
Arabanın arkasından ise üst kısmı kubbe şeklinde biten dört atın çektiği ikinci bir araba 
gelmektedir. Arabaya önde bir seyis eşlik etmektedir. Arabanın arkasından ise yaya bir 
erkek figürü ile binicisiz bir at figürü gelmektedir.  
                                                 
369
 Summerer, 2005, 139. 
370
 Weller 1970, 219-227, pl. 1-4 

---

 
243 
Karaburun  II  ve  Tatarlı  ekphora  sahnelerinin  bir  diğer  ortak  noktası  ise  taht  arabası 
içerisinde oturan figürdür. Her iki sahnede de taht arabası kompozisyonun merkezinde 
bulunmaktadır.  Karaburun  II’deki  taht  arabasında  oturan  figür  sakallı  olup,  başında 
beyaz tiara vardır (Lev. 35: b). Uzun kollu mor tuniği kısmen beyaz renkte bir mantoyla 
örtülmektedir. Bu kenarları kürklü “Med kandys”i olarak bilinmektedir.  nce uzun yüzlü 
ve kemerli uzun burnu olan figürün hafif dalgalı sakalı çeneden aşağıya sarkmaktadır. 
Kalın, dudaklarının üstünde ince bir bıyık bulunmaktadır. Bu figür, savaş sahnesindeki 
komutan  ve  kline  sahnesindeki  uzanan figürler  ile  benzerliğinden  dolayı  mezar  sahibi 
olarak  yorumlanmıştır.
371
  Figür,  tahtında  dimdik  oturmaktadır.  Sağ  elinin  başparmağı 
havada olmak üzere yumruk yapılmıştır. Sol el ise kolun alt kısmına doğru kıvrılmıştır. 
El  vücuda  dönüktür,  başparmak  ve  iki  parmak  uzatılmış,  yüzük  parmağı  ve  serçe 
parmak  kıvrık  durmaktadır.  ki  kısa  siyah  bir  hat,  şeklinde  gösterilen  ve  pelerinin 
ş
eridini  başparmak  ve  uzatılmış  olan  orta  parmağın  arasında  tutmaktadır.  Figürün 
kandysünden çıkan ipi tutma hareketi, Persepolis Apadana kabartmalarında da bir jest 
olarak  karşımıza  çıkmaktadır
372
.  Bundan  yola  çıkarak  Mellink  bu  prosessionda,  bir 
ekphora  sahnesi  yer  almadığı,  ölen  kişinin  yaşamından  alınan  bir  seyahatin 
canlandırıldığı sonucuna varmıştır.
373
 
Tatarlı ekphora sahnesindeki figür de tıpkı Karaburun II’de olduğu gibi arabanın içinde 
dimdik  oturmaktadır  (Lev.  43:  d).  Başında  kahverengi  tiara  bulunan  figürün  yüz 
detayları  seçilememektedir.  Üzerine  giymiş  olduğu  kandysün  kürklü  kenarı  küçük 
kavisli çizgilerle işlemeli olarak gösterilmiştir. 
Tatarlı ve Karaburun II figürleri araba içerisinde oturmaları, kandys ve tiara giymeleri 
ile  benzerlikler  göstermektedirler.  Karaburun  II  daha  özenli  bir  işçiliğe  sahiptir. 
Tatarlı’ya göre büyük ölçekli olması nedeniyle detaylar çok daha rahat işlenebilmiştir. 
Soylu olduğu anlaşılan bu kişi her iki sahnenin de merkezine yerleştirilmiştir.  
                                                 
371
 Mellink 1973a, 299-300. 
372
 Schmidt 1953, pl. 51, 57, 72. 
373
 Mellink 1973a, 357. 

---

 
244 
M.Ö. 460 civarına tarihlenen Ksanthos G Heroonu
374
 güney frizinde uzun bir prosession 
sahnesi  betimlenmiştir.
375
  Sahnenin  sadece  başlangıcı  korunmuştur.
376
  Sağa  doğru 
ilerleyen  prosession  sahnesinin  başında  koçbaşlı  iki  atın  çektiği  araba  gelmektedir. 
Sürücüsü  içinde  olan  bir  arabanın  tekerleği  sekiz  parmaklıdır.  Arkasından  yanında 
seyisi yürüyen binicisiz bir at gelmektedir. Koçbaşlı olan atın alın perçemi ve kuyruğu 
bağlıdır. Seyis, bir kolunu atın sırtına atmış dizginleri tutar haldedir.  ki atın çekmekte 
olduğu  arabanın  içinde  bir  koltuk  üzerinde  oturan  bir  kişi  ve  yanında  sürücü  yer 
almaktadır. Koçbaşlı atların çekmekte olduğu araba diğeri gibi sekiz parmaklı tekerleğe 
sahiptir. Arabanın içine yerleştirilmiş koltuk üzerinde oturan figür uzun sakalı, başında 
bandı  ile  prosessiondaki  diğer  figürlerden  ayrılmaktadır.  Sağ  elini  açık  olarak  ileri 
doğru uzatmakta, sol elinde ise bir çiçek tutmaktadır. Bu figürün hemen yanında ayakta 
gövdesini  öne  doğru  eğmiş  atların  dizginlerini  tutan  sürücü  yer  almaktadır.  Arabanın 
arkasından üç süvari gelmektedir. Prosessionun bundan sonrası eksiktir.  
Karaburun II ve Tatarlı ekphora sahnelerindeki süvariler, seyis eşliğinde giden atlar ve 
arabada  oturan  soylu  kişi  ile  Ksanthos  G  Heroonu  prosessionuna  benzerlik 
göstermektedir.  Tek  fark  Ksanthos  prosessionunda  üstü  kubbe  şeklinde  arabanın 
görülmemesidir.  ncelemiş olduğumuz örneklerde kubbeli araba soylu kişinin oturduğu 
arabadan sonra gelmekte, prosessionun sonlarında yer almaktadır. Dolayısıyla Ksanthos 
G  Heroonu’nda  sahnenin devamında  bir  kubbeli  araba  ve  onun arkasından  takip eden 
kadın ya da erkeklerden oluşan bir grubu beklemek yanlış olmayacaktır.
377
 Bu olasılığın 
geçerli olması durumunda da, bu prosession sahnesi de bir ekphora sahnesi olacaktır. 
Ekphora  sahnelerinde  görülen  figürler  genellikle  yaya  olarak  ilerleyen  erkek  ve 
kadınlar,  süvariler,  seyis  ve  atlar,  içinde  yolcu  taşıyan  araba  ve  kubbeli  arabadan 
oluşmaktadır.  Bu  sahnelerde  stellerde  vurgulandığı  üzere  içinde  kubbeli  yük  taşıyan 
araba öne çıkmaktadır. Dolayısıyla Karaburun II, Tatarlı ve kısmen de olsa Ksanthos G 
                                                 
374
 Polat 1998, 120. 
375
 Metzger 1963, 49 vd., pl. 38-39; Bernard 1964, 273 vd., pl. 18; Borchhardt 1968, 209; Metzger 1971, 
509;  Borchhardt  1976,  71-72,  Taf.  31/3,5-6;  Bruns  -  Özgan  1987,  20  vd.,  Taf.  1/3-4;  Jacobs  1987,  50, 
Taf. 12. 
376
  Ksanthos  G  Heroon’unun  güney  duvarına  ait  kabartmalı  (B.311ile  B312  ve  B.313)  bloklardan  ikisi 
British Museum’da daha sonra ele geçen bir (Antalya 3532) blok Antalya Müzesi’nde korunmaktadır.  
377
 Polat 1998, 118. 

---